Λιβαδερό Κοζάνης (193 άρθρα)

Συνομιλώντας κανείς με γνωστούς και φίλους από το Λιβαδερό, αβίαστα διαπιστώνει ότι οι άνθρωποι αυτοί αγαπούν και υποστηρίζουν με πάθος τον τόπο τους… Οι προσωπικές μου αναμνήσεις μένουν περισσότερο στην εποχή του “Λυχναριού” και των Καμβουνιακών Αγώνων της δεκαετίας του ’80!

Ιστορικά το Λιβαδερό -παλιότερη ονομασία Μόκρο- φέρεται να υπάρχει από τον 6^ο-7^ομΧ αιώνα, σύμφωνα με εκτίμηση του ιστορικού Κ. Γουναρόπουλου που την αποδίδει στην ονομασία του χωριού Μόκρο, που τη θεωρεί βουλγάρικη και όπως γράφει το 1872 «Μόκρον βουλγαριστί “υγρόν”…, τα ονόματα κατέλιπον οι βούλγαροι από του 6^ου αιώνος…» . Η παλιότερη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη του Λιβαδερού-Μόκρου μας έρχεται από ένα χειρόγραφο κώδικα της Ι. Μονής της Μεταμόρφωσης των Μετεώρων. Συγκεκριμένα σε γραφή του 1592-1593 εμφανίζονται τα ονόματα 10 αφιερωτών στη στήλη «Μόκρος» και άλλα 23 ονόματα αφιερωτών μεταγενέστερης γραφής. [Περιοδικό ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ, τόμος 32^ος, 1999-2000, έρευνα Βασίλη Κ. Σπανού].

Γεωγραφικά βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του Ν. Κοζάνης, είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 950 μ. στην οροσειρά των Καμβουνίων, βλέποντας ανατολικά την ψηλότερη κορφή, τον Αμάρμπη -1479 μ.-, καταλαμβάνει έκταση 51.999 στρεμμάτων και με την απογραφή του 2001 φέρεται να έχει 1588 κατοίκους. Στην πραγματικότητα σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι περίπου 1150. Απέχει 26 χλμ από τα Σέρβια και 54 από την Κοζάνη. Μέσω Καισαρειάς για την Κοζάνη η απόσταση περιορίζεται στα 45 χλμ, αλλά μέχρι σήμερα υπάρχουν εκκρεμότητες για την ολοκλήρωσή του δρόμου αυτού. Από τον κεντρικό δρόμο -διασταύρωση Μεταξά- απέχει 6 χλμ. Κατ’ εξαίρεση με τον αυτοδιοικητικό νόμο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ 1 (Ν.2539/1997) κατάφερε να διατηρηθεί σαν Κοινότητα. Τότε…

Στάθηκα τυχερός αυτή τη φορά που συνάντησα το φίλο Θ.Π., που δέχτηκε πρόθυμα να με συνοδεύσει στο οδοιπορικό μου στο Λιβαδερό και να μου δώσει τις ανάλογες πληροφορίες.

Η περιήγησή μας ξεκίνησε από τον μεγαλοπρεπή ενοριακό Ι. Ναό του Αγίου Νικολάου που η κτίση του ξεκίνησε το 1964 και περατώθηκε το 1977. Είναι κτισμένος δίπλα στον παλιό ναό του Αγίου Νικολάου που χρονολογείται από το 1854 και εκτελούνται εργασίες συντήρησης, ενώ ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το παλιό καμπαναριό. Ακριβώς από κάτω είναι η κεντρική πλατεία του χωριού, όπου και βλέπουμε το ανακαινισμένο παλιό Δημοτικό Σχολείο που προορίζεται για αίθουσα εκδηλώσεων. Και πιο εκεί το Κοινοτικό Γραφείο, “ντυμένο” στο μάρμαρο, τιμώντας υποθέτω τις παραγωγικές δραστηριότητες του γειτονικού Τρανοβάλτου.

Στη συνέχεια κατηφορίσαμε τον κεντρικό δρόμο με προορισμό το Γυμνάσιο Λιβαδερού. Πρόκειται για ένα σύγχρονο μεγάλο κτίριο, ιδιαίτερα νοικοκυρεμένο και περιποιημένο στο εσωτερικό του, που η λειτουργία του ξεκίνησε το σχολικό έτος 1981-1982 και που σήμερα έχει μόλις 21 μαθητές. Επίσης καλαίσθητο εξωτερικά είναι και το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο μπροστά, που επισκεφθήκαμε αμέσως μετά και που σήμερα στεγάζει περί τους 60 μαθητές.

Η εξωτερική περιήγηση άρχισε από το λοφίσκο του Αϊ Θανάση. Πανοραμική η θέα του χωριού και βέβαια εντυπωσιακή η παλιά εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που χρονολογείται περίπου από το 1600, διαθέτει υπέροχες τοιχογραφίες, άλλα είναι εμφανές ότι χρήζει κάποιας συντήρησης. Δίπλα σε αντίθετο φόντο η κατάλευκη νέα εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Απλώνοντας τα βλέμμα περιμετρικά και έξω από το χωριό βλέπεις πολλές κτηνοτροφικές μονάδες, που είναι η κυριότερη ασχολία των κατοίκων. Από αυτές, αρκετές μεγάλες και οργανωμένες. Κατηφορίζοντας από τον Αϊ Θανάση, φωτογραφίζω αριστερά στη ρεματιά το νέο γήπεδο Λιβαδερού-το παλιό το θυμάμαι σε κάποιο ύψωμα-.

Επόμενος προορισμός ο ΑϊΛιάς. Περνούμε μέσα από το χωριό και ανηφορίζουμε αριστερά. Στεκόμαστε στο Οικολογικό Αγρόκτημα Λιβαδερού, μια σύγχρονη ολοκληρωμένη μονάδα παραγωγής τυροκομικών προϊόντων του Αλέξανδρου Βρόντζου που απασχολεί περί τους 10 εργαζόμενους. Ο ΑϊΛιάς δεν παρουσιάζει κάτι το ενδιαφέρον, πέρα από το τυπικό εκκλησάκι.

Επιστρέφοντας για το χωριό βλέπουμε νέες κτηνοτροφικές μονάδες που επιβεβαιώνουν την κύρια ασχολία των κατοίκων, με δεύτερη τη γεωργία που συνήθως είναι συμπληρωματική της πρώτης. Σήμερα η κτηνοτροφία αριθμεί περί τις 16.000 αιγοπρόβατα και η ημερήσια παραγωγή σε γάλα την παραγωγική περίοδο ανέρχεται στα 8.500 κιλά ημερησίως! Τα προβλήματα βέβαια των κτηνοτρόφων, εξακολουθούν να είναι μεγάλα και έχουν να κάνουν με τις χαμηλές τιμές διάθεσης των προϊόντων τους, σε αντίθεση με τις αυξήσεις των ζωοτροφών, την βελτίωση των εγκαταστάσεων και γενικά τη διαρθρωτική δομή της κτηνοτροφίας. Θα μπορούσαν ασφαλώς να επιμείνουν περισσότερο στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων. Περιμένουν πολλά και από την πολιτεία, αλλά…Για ένα μικρό φράγμα περισυλλογής των όμβριων υδάτων, που θα τους βοηθήσει σε κάποιες μικροκαλλιέργειες, ακούν εδώ και καιρό, αλλά εξακολουθεί να παραμένει σαν εξαγγελία!

Πέρα από τις πολλές δυσκολίες οι κάτοικοι του Λιβαδερού, άνθρωποι εργατικοί, δραστήριοι και καλοί επαγγελματίες, αντιστέκονται και διατηρούν το χωριό τους ζωντανό. Δραστηριοποιούνται ο πολιτιστικός, ο αθλητικός, ο κτηνοτροφικός και ο σύλλογος γυναικών. Πανηγυρίζουν -καθιερώθηκε τελευταία- στις 20 Ιουλίου -του ΑϊΛιά-, με κορύφωση το αντάμωμα των απανταχού Λιβαδεριωτών που κατακλύζουν το χωριό εκείνες τις μέρες και κυρίως απ’ αυτούς που έρχονται από το εξωτερικό. Θα ήταν βέβαια παράλειψη αν δεν αναφερόμασταν και στις κοινότητες που έχουν δημιουργήσει οι Λιβαδεριώτες στο εξωτερικό, με κυριότερη αυτή της Ζυρίχης -με πολύ δραστήριο σύλλογο- στην Ελβετία που ξεπερνά σε αριθμό τους 700! Ακολουθούν αυτές της Αυστραλίας -περί τα 250 άτομα- και της Γερμανίας -περί τα 200 άτομα-.

Το οδοιπορικό κανονικά έπρεπε να συνεχιστεί δυτικά και νότια. Στα Νοχτάρια Λιβαδερού, στον Κόκκινο Νόχτο, στα εκκλησάκια του Αϊ Γιώργη (1987) και της Ανάληψης (1965). Στις όμορφες τοποθεσίες, Αλώνια, Αρκουδότρυπα, Μεγάλη Μπάρα, Κυδωνιές, Λάκκος Καραντζιάς, σπηλιά «τ’ Παπά η Τρύπα» κα. Κάτι ο κακοτράχαλος δρόμος -περί τα 7 χλμ μέχρι τα Νοχτάρια- κάτι η ώρα που είχε περάσει, αλλά κυρίως το γεγονός ότι οι επισκέψεις μου στα Νοχτάρια ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες περιόρισαν το οδοιπορικό προς τη βορειοδυτική κανονική έξοδο του χωριού προς τα Σέρβια.

Θα πρέπει όμως να σταθούμε στο σπάνιο και άκρως εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο των Νοχταριών που κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους ανήκουν γεωγραφικά στην κοινότητα Λιβαδερού. Θα πρέπει σε διαδημοτική συνεργασία με το Δήμο Καμβουνίων να γίνουν συντονισμένες προσπάθειες περαιτέρω ανάδειξής των σε συνδυασμό με το Γεωπάρκο Μικροβάλτου, μιας και είναι ήδη αρκετά γνωστά ανά το πανελλήνιο και προορισμός πολλών επισκεπτών. Προέχει ασφαλώς η ασφαλτόστρωση του δρόμου μέχρι τα Μπουχάρια -το υπόλοιπο μέχρι το Μικρόβαλτο έχει ασφαλτοστρωθεί- και η δημιουργία συντομότερης πρόσβασης και περιπατητικού μονοπατιού προς τον κύριο όγκο των Νοχταριών από την πλευρά του Λιβαδερού.

Επανερχόμενος στην έξοδο προς τα Σέρβια, έστριψα δεξιά προς το εκκλησάκι της Παναγίας. Υπήρχε παλιό εκκλησάκι πριν το 1854 που είχε ανακαινιστεί το 1961. Το 1991 κτίστηκε το καινούργιο. Συνεχίζοντας ανατολικά και στη συνέχεια νότια -περίπου 1χλμ- βρέθηκα στο εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων που επίσης κτίστηκε το 1991. Μπροστά μου ο Αμάρμπης, κατάφυτος με την κιτρινοπόρφυρη γοητεία του φθινόπωρου.

odoip_liv_34

Με την επάνοδο στον κεντρικό δρόμο, πήρα το δρόμο της επιστροφής. Έντονη παντού η ανθρώπινη δραστηριότητα. Εργοστάσιο ζωοτροφών, σύγχρονο ξυλουργείο, κτηνοτροφικές μονάδες…

Αυτά άλλωστε -κατά κύριο λόγο- δεν είναι σήμερα το Λιβαδερό;

ΥΓ. Κατά την επίσκεψή μου στο Γυμνάσιο του Λιβαδερού, την ημέρα του οδοιπορικού, εντυπωσιάστηκα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που είδα αναρτημένο στους τοίχους των διαδρόμων και κυρίως από αυτές του παλιού Λιβαδερού. Τις αναζήτησα και τις “κατέβασα” από το σάιτ του Πολιτιστικού Συλλόγου Λιβαδεριωτών Ελβετίας: (www.livαdero.ch).