Άρθρα Κώστα Παλπάνη

Όταν ήμασταν δασκαλούλια, οι έξι βδομάδες μετά το Πάσχα ήταν εβδομάδες των… Παθών  για μας.

Πέρα από τις  πρωινές  μαθητικές μας υποχρεώσεις, τις απογευματινές δραστηριότητες, στρούγκα, βόσκηση μαναριών, αναζήτηση φωλιών, «απαλλοτρίωση» κορόμηλων και  άλλων  ημιάγουρων  φρούτων, είχαμε και την έγνοια να  μάθουμε απ’ έξω κι ανακατωτά, σε άπταιστη  καθαρεύουσα, τη δυσνόητη αλλά και μακροσκελή  Αναστάσιμη Προσευχή, το «Ανάστασιν  Χριστού θεασάμενοι….».

 Η προσευχή αυτή –μεστή και πλήρης θεολογικών μηνυμάτων, όπως τόνιζαν οι δάσκαλοι-ήταν  μία ακόμη αιτία να δεχόμαστε παρατηρήσεις για τη μη σωστή χρήση της δοτικής πτώσης και τη λανθασμένη αντικατάστασή της από την…  ευκολότερη αιτιατική. Αποδίδαμε το «χαρά εν όλω τω κόσμω» και το «Αναστάς από του τάφου» πάντα με αιτιατική, βαρύ  γλωσσικό ολίσθημα που αλλοίωνε τις  θεολογικές και  σωτηριολογικές αλήθειες της Αναστάσεως, όπως   με αυστηρό ύφος  μας εξηγούσαν  οι δάσκαλοί μας. Περιμέναμε με αγωνία να έρθει η Τετάρτη, που οι χωριανοί μας θα πήγαιναν στην Αγιανάληψη, για να τελειώσει  για μας το  πρωινό μαρτύριο της αναστάσιμης προσευχής. Η  Τετάρτη και η Πέμπτη της  εβδομάδας αυτής ήταν «σημαδιακές» ημέρες στο  προσωπικό μας ημερολόγιο, αν και δε γνωρίζαμε  πως  39 ημέρες μετά την Κυριακή του Πάσχα γίνεται  «απόδοση» της εορτής  του Πάσχα ούτε βέβαια είχαμε  κινητό, για να βάλουμε ..υπενθύμιση. Ξέραμε όμως πολύ καλά ότι από την άλλη μέρα, Πέμπτη της Αγιανάληψης, επιστρέφαμε στην… κανονικότητα της καθημερινής  πρωινής προσευχής, στην «Κυριακή Προσευχή», δηλαδή στο πανεύκολο… «Πάτερ ημών». Άρχιζε όμως το μαρτύριο της απογευματινής  προετοιμασίας   για τις  γυμναστικές  επιδείξεις στου «Χριστοφόρου». Τα βάσανα δεν έχουν  τελειωμό!

    Στην εκκλησιαστική γλώσσα,  η «απόδοση» γιορτής  σημαίνει «παράταση», «προέκταση» , «επανάληψη», «κατάκλειση», δηλαδή «ολοκλήρωση» αλλά και «ξεπροβόδιζμα»  της γιορτής στη γλώσσα των προγόνων μας. «Απόδοση» έχουν μόνο οι μεγάλες Δεσποτικές  γιορτές-αφιερωμένες στο πρόσωπο και το έργο του Χριστού- και  οι Θεομητορικές  γιορτές, αφιερωμένες σε γεγονότα της  ζωής της Παναγίας. Την ημέρα της «απόδοσης» επαναλαμβά-νεται  επακριβώς η Θεία Λειτουργία, όπως τελείται ανήμερα  της γιορτής. Διαβάζονται και ακούμε τα ίδια γράμματα, όπως λέει  ο λαός μας. Κατά κανόνα η απόδοση γίνεται  οκτώ  ημέρες μετά την ημέρα της γιορτής. Υπάρχουν όμως   γιορτές  που  η απόδοση   γίνεται  στις πέντε μέρες (Εισόδια και Γενέσιο της Θεοτόκου) ή ανήμερα της γιορτής στον εσπερινό, όπως γίνεται στην  εορτή του Ευαγγελισμού και συμπληρώνεται στις 26 του μήνα, εορτή του αρχάγγελου Γαβριήλ . Γίνεται και εννιά μέρες  μετά, όπως συμβαίνει με τη  γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, τα γνωστά  «Εννιάμερα της Παναγίας».

     Για την «εορτή των εορτών» και «πανήγυρη των  πανηγύρεων», δηλαδή το Πάσχα, η απόδοση γίνεται τριάντα εννέα μέρες μετά την Κυριακή της Ανάστασης , δηλαδή την  Τετάρτη της  έκτης εβδομάδας μετά το Πάσχα, παραμονή της Αναλήψεως. Κλείνει έτσι μια μεγάλη  χαρμόσυνη περίοδος  στην καρδιά της  λαμπροφορεμένης  άνοιξης.  Είναι σα να ξαναγιορτάζουμε το Πάσχα. Στους ναούς  ακούγονται οι αναστάσιμες ψαλμωδίες ,αφού ψάλλεται πάλι  η αναστάσιμη Θεία Λειτουργία. Οι  χριστιανοί  ανταλλάσσουν για τελευταία φορά τον αναστάσιμο χαιρετισμό «Χριστός Ανέστη –Αληθώς Ανέστη» και οι νοικοκυρές βάφουν  με βαφή της Μεγάλης Πέμπτης  αυγά. Για τελευταία φορά καταναλώ-νονται  όλα τα κόκκινα αυγά που τυχόν περίσσεψαν από όσα  έβαψαν τη Μ, Πέμπτη  είτε είκοσι μέρες μετά την Λαμπρή.  Από τον εσπερινό της προηγουμένης οι νοικοκυρές σταματούν τις ασχολίες  και ανάβουν το καντήλι,  γνωρίζοντας ότι η γιορτή ξεκινάει απ’ όταν χτυπάει η καμπάνα για τον εσπερινό, όπως και η εκκλησιαστική ημέρα. Έτσι ολοκληρώνεται μετά σχεδόν σαράντα μέρες η μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης. Ίσως αυτή η σαρανταήμερος εορταστική  «παράταση» να πέρασε στη συνείδηση του λαού ότι και η ονομαστική  γιορτή διαρκεί σαράντα ημέρες. Προφανώς  εδώ στηρίζουν και οι Κοζανίτες τη συνήθεια να γιορτάζουν  «Μπακιά» τα αγαπημένα τους πρόσωπα, δηλαδή «κατόπιν εορτής»…

   Για τους συγχωριανούς μας  Ελατιώτες  η Τετάρτη της εορτής της  απόδοσης του Πάσχα ήταν μια ξεχωριστή μέρα, ιδίως για όσους ήταν νέοι και νέες στις δεκαετίες  πριν από το 1970. Ήταν ημέρα αναχώρησης για την  προσκυνηματική  εκδρομή  στην «Αγιανάληψη». Φυσικά είχαν προηγηθεί όλες οι απαραίτητες  προετοιμασίες. Τα επίσημα μεταφορικά μέσα της εποχής, κυρίως  άλογα και φοράδες, περνούσαν από καθιερωμένο έλεγχο: πετάλωμα και ευπρεπισμό  τόσο των ιδίων όσο και των εξαρτημάτων τους. Όλα τα εξαρτήματα των σαμαριών αλλά και οι ιμάντες στήριξης αυτών , «τα μπουλντούμια» στην τοπική μας διάλεκτο, περνούσαν από έλεγχο αντοχής και καλής λειτουργίας. Οι  γυναίκες συναγωνίζονταν  να στρώσουν στο σαμάρι το πιο όμορφο υφαντό, κιλίμι ή μικρή  φλοκάτη,  στη θέση  του αναβάτη  οδηγού, άλλα και το εξ ίσου επίσημο υφαντό  πανωκάπουλο. Φρόντιζαν ακόμη για τις χαίτες και τις ουρές των ζώων και δεν ξεχνούσαν ποτέ το χαϊμαλί για το κακό μάτι. Στα στολισμένα  ζώα  φόρτωναν τα κλινοσκεπάσματα και άλλα είδη  ατομικής χρήσης. Αναβάτες, κυρίως τα μικρά παιδιά ή εγκυμονούσες και  ανήμποροι. Οι  υπόλοιποι ήταν πανέτοιμοι  για την πολύωρη πεζοπορία, ακόμα και παιδιά ηλικίας πέντε χρόνων. Οι... κρατήσεις και οι συμμετοχές ήταν γνωστές από ημέρες, όπως και οι ομάδες των προσκυνητών. Βέβαια στη συντριπτική πλειοψηφία συμμετείχαν γυναίκες  με τα  παιδιά τους που τα είχαν ταμένα, με επικεφαλής δύο ή τρεις άνδρες για  τον φόβο των πάσης φύσεως κινδύνων.     

     Αναχωρούσαν κατά ομάδες, αρκετές ώρες πριν να ξημερώσει η Τετάρτη. Η διαδρομή  ήταν η εξής: Ελάτη, Παπαδιές, Γκανατσιόλα, έξω από Λουτρό, Μύλος τ  Τσιγαρίδα, έξω από την  Κρανιά, Κεφαλόβρυσο. Ακολουθώντας το μονοπάτι, σχεδόν παράλληλα με το ρέμα του Κεφαλόβρυσου, έφταναν στην  Ιερά Μονή  δίπλα  στον συνοικισμό της Αναλήψεως, τς Αλασσόνας. Στη διάρκεια της διαδρομής συναντούσαν και προσκυνητές από Λουτρό και Κρανιά  και όλοι μαζί κατηφόριζαν για τα καμποχώρια. Η διάρκεια της διαδρομής μέσα στην καταπράσινη φύση ήταν οκτώ με δέκα ώρες, αφού μεσολαβούσαν  διαλείμματα ξεκούρασης ανθρώπων και  ζώων. Μετά το  μεσημέρι έφθαναν στην  Αγιανάληψη, κατάκοποι αλλά πιο πολύ  χαρούμενοι που εκπλήρωσαν το τάμα τους.

   Ακολουθούσε η τακτοποίηση ανθρώπων και ζώων στον περιβάλλοντα  χώρο του μοναστηριού. Έπρεπε να κατασκηνώσουν, «να  ξεπεζέψουν» όπως έλεγαν, να δέσουν  τα ζώα για βόσκηση, να τακτοποιήσουν τα πράγματά τους και να προετοιμαστούν   να  «δεχτούν την  Παναγία», τη θαυματουργή εικόνα που «κινούσε» συνοδεία πλήθους κληρικών και πιστών από τον ναό του Αγίου Δημητρίου στη Συκιά για το μοναστήρι, για να τελέσουν όλοι μαζί τον εσπερινό της Αναλήψεως.  Η διανυκτέρευση  σε χώρους εντός  και εκτός μοναστηριού ήταν  όχι μόνο αναγκαία , αφού η αυθημερόν  επιστροφή των προσκυνητών ήταν αδύνατη, αλλά και επιβεβλημένη ως μέρος της πίστης. Αποτελούσε ίσως κατάλοιπο της «εγκοίμησης», της θεραπευτικής τακτικής , της συνήθειας των προχριστιανικών χρόνων, όταν οι ασθενείς οι  εκζητούντες τη βοήθεια των θεών  διανυκτέρευαν στα αρχαία Ιερά τους, αναμένοντας στο ύπνο τους τη  «θεραπευτική  επίσκεψη» των θεών. Τα πιο ονομαστά αρχαία Ιερά ήταν  το Ασκληπιείο στην Επίδαυρο, το Αμφιάραο στον Ωρωπό και το Τροφώνιο  Άντρο στη Λιβαδειά. Εξάλλου την επόμενη μέρα έπρεπε να παραστούν στη Θεία Λειτουργία.

    Ίσως οι πιστοί να μη γνώριζαν επακριβώς  το γεγονός και το νόημα της  εορτής της Αναλήψεως του Κυρίου, σαράντα μέρες μετά το Πάσχα, όπως δε γνώριζαν το πλήρες όνομα της μονής και τι ακριβώς ιστορείται στη θαυματουργή εικόνα που λιτάνευαν. Μεγάλωναν, ωστόσο,  ακούγοντας για τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας στην Αγιανάληψη και διηγήσεις για θεραπείες  από  ασθένειες  και εκ γενετής  προβλήματα υγείας .Η φήμη της Αγιανάληψης απλωνόταν  μέχρι τα χωριά των Καμβουνίων,  των Χασίων,του Ολύμπου αλλά και όλου του Θεσσαλικού Κάμπου και της Πιερίας.  Γι’ αυτό συνέρρεαν πλήθη πιστών στο μοναστήρι στα Καλύβια, δίπλα από τον προσφυγικό συνοικισμό της Ανάληψης, τρία χιλιόμετρα μακριά από το χωριό Συκιά  Ελασσόνας.

   Η ιστορική Μονή κτίστηκε το 1650  και λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι  αφιερωμένο  σε δύο γεγονότα. Το πλήρες όνομα του μοναστηριού είναι «Ιερά Μονή  Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Αναλήψεως». Πανηγυρίζει  όμως την Πέμπτη της Αναλήψεως του Χριστού και όχι τον Δεκαπενταύγουστο. Έπαψε να λειτουργεί ως μοναστική  ανδρική  κοινότητα από το 1932. Από το  1988 έχει εγκατασταθεί  στη Μονή γυναικεία αδελφότητα. Η Μονή, με ανεκτίμητη υλική και ηθική  συνεισφορά, επέζησε  από δυο πυρκαγιές. Στο ανακαινισμένο μοναστικό συγκρότημα δεσπόζει το  Αθωνικού τύπου Καθολικό. Εντύπωση επίσης προκαλούν  οι εσωτερικές τοιχογραφίες του ναού- όσες  διασώθηκαν από τις πυρκαγιές-που  παραμένουν όπως ιστορήθηκαν  αρχικά, αλλά και το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο  τέμπλο. Το πασίγνωστο αυτό προσκύνημα ήταν τόσο γνωστό  στην περιοχή μας  όσο στους Πόντιους η Παναγία Σουμελά και σε όλους τους χριστιανούς  η Παναγιά της Τήνου.

     H λατρευτική και προσκυνηματική   εκδρομή ήταν  ιδιαίτερα αγαπητή συνήθεια και  στους  χωριανούς μας ,ήταν και παραμένει ΤΡΑΝΗ ΓΙΟΡΤΗ έως και  σήμερα. Από τις αρχές, ωστόσο, της δεκαετίας του 1970, ακολουθώντας την εξέλιξη της εποχής, την προσκυνηματική  εκδρομή  την  ανέλαβε το λεωφορείο των αδερφών  Καράβα  με προσκύνημα και αυθημερόν επιστροφή. Τη συνήθεια των προγόνων μας  ακόμη και σήμερα σέβονται οι  συγχωριανοί μας και συρρέουν  ευλαβείς προσκυνητές στην Αγιανάληψη  χρησιμοποιώντας τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα.

   Όπως μολογούν οι γυναίκες που πήγαν προσκυνήτριες στη χάρη της , έπρεπε να φτάσουν νωρίς,  πριν «ξεκινήσει» η Παναγία. Έτσι αποκαλούσαν την εικόνα. Η  θαυματουργή εικόνα όμως δεν  ήταν  ούτε η εικόνα της Αναλήψεως ούτε της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπως θα περίμενε κανείς , αφού η μονή είναι αφιερωμένη στα δύο αυτά πρόσωπα και γεγονότα. Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά την εικόνα της λιτάνευσης, θα διαπιστώσει ότι είναι αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Πιο συγκεκριμένα, ιστορείται  ένα γεγονός της Παλαιάς Διαθήκης,  η φιλοξενία τριών αγγέλων από τον Αβραάμ και τη σύζυγό του Σάρα. Στο γεγονός αυτό οι Πατέρες της Εκκλησίας  θεώρησαν πως προτυπώνεται, προδη-λώνεται, ο Τριαδικός και Ομοούσιος Θεός. Ό, τι κι αν ιστορεί η εικόνα, για τους πιστούς προσκυνητές η θαυματουργή της δύναμη αρκεί για να οδηγεί κάθε χρόνο τα βήματά τους στη Χάρη Της.

    Η εικόνα  φυλασσόταν στη Μονή για έξι μήνες και τους υπόλοιπους στον ιερό  Ναό Αγίου Δημητρίου στο χωριό  Συκιά. Την Τετάρτη της απόδοσης του Πάσχα, μετά το τέλος της  τελευταίας Πασχαλινής ακολουθίας, της ακολουθίας της Ενάτης Ώρας , περίπου στις τρείς το μεσημέρι, η εικόνα  της Αγίας Τριάδος  με ειδικό στολισμό και υποβασταζό-μενη από τέσσερις άνδρες, ξεκινούσε με πομπή αποτελούμενη από πλήθος κληρικών και πιστών  να επανέλθει στο μοναστήρι. Όταν έφθαναν στο ρέμα που υπήρχε στη διαδρομή  , κατέβαζαν την εικόνα  να βραχεί και να αγιαστούν τα νερά. Οι πιστοί  έριχναν  νερό στο σώμα τους με τη βεβαιότητα ότι, όπως «αναλήφτηκε»- έφυγε- ο Χριστός ,έτσι θα  φύγουν  όλες οι αρρώστιες  από το βρεγμένο σώμα. Οι προσκυνητές  γέμιζαν  μπουκάλια με νερό από το ρέμα αλλά και από το αγίασμα που αναβλύζει από το μικρό πηγάδι στο μοναστήρι. Το πηγάδι, σύμφωνα με την παράδοση, όλο τον χρόνο ήταν  ξερό και αναβλύζει αγίασμα  μόνο  ανήμερα της Αναλήψεως. Μετά από διαδρομή   λιτάνευσης τριών χιλιομέτρων και διάρκειας μιας ώρας πεζοπορίας , την  εικόνα υποδέχονταν οι προσκυνητές που είχαν φθάσει ήδη στον περίβολο της Μονής,  για να ενθρονιστεί και να τελεστεί  ο μέγας αρχιερατικός εσπερινός και  η αρτοκλασία. Οι   περισσότερες γυναίκες  παρέμειναν ξάγρυπνες προς τιμή της Παναγίας. Την επόμενη μέρα, μετά την  απόλυση της  Θείας  Λειτουργίας , ξεκινούσαν το  ταξίδι της επιστροφής για το χωριό μας  με αγαλλίαση της ψυχής που εκπλήρωσαν το τάμα αλλά και τη βεβαιότητα για το θαύμα, ότι θα αναληφτεί, θα φύγει κάθε κακό από τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

    Από το απόγευμα της Τετάρτης  που ξεκινούσε η Παναγία από τη  Συκιά, στο χωριό μας σταματούσε κάθε οικιακή και αγροτική  εργασία  Οι πολυάσχολες  νοικοκυρές   άφηναν  γνέσιμο, πλέξιμο , αργαλειό και κηπώματα .Η Πέμπτη της Αναλήψεως ήταν  και για εκείνες , όπως και για τους αγρότες και κτηνοτρόφους,  η επίσημη «άγραφη» αργία, όχι  όμως για  περισσότερο πρωινό ύπνο και ξεκούραση. Τόχαν  ξέταγμα  ότι δεν κάνει  να τις βρει ο ήλιος στο κρεβάτι ούτε να κοιμηθούν πριν νυχτώσει, για να μην ταλαιπωρούνται από ζαλάδες και πονοκεφάλους. Οι ζευγάδες που ετοίμαζαν τότε τα χωράφια για τις ανοιξιάτικες καλλιέργειες, έλυναν  τα βόδια από τον ζυγό και  σταματούσαν  οποιαδήποτε άλλη εργασία, σκάλισμα καλαμποκιών  ή θερισμό, αν τύχαινε το Πάσχα να πέσει αργά όπως φέτος. Η αιτιολογία ήταν πως  «κίνησε η Παναγία από τη Συκιά» και επομένως ξεκινούσε η μεγάλη γιορτή και άρα η δική τους αργία. Για τους κτηνοτρόφους (και ιδιαίτερα για Βλάχους και Σαρακατσιάνους )ήταν η επίσημη  θρησκευτική τους εορτή και αργία. Ίσως επειδή η Ανάληψη έγινε πάνω στο βουνό των Ελαιών στα Ιεροσόλυμα , πίστευαν οι κτηνοτρόφοι   ότι γιορτάζουν και τα βουνά και μαζί μ’ αυτά οι  θερινές τους κατοικίες ,τα «κονάκια» τους. Δεν  έπηζαν  το γάλα της ημέρας αυτής, για να μην πήξει και πετρώσει  το γάλα στους  μαστούς  των ζώων  ή «αναληφθεί», χαθεί δηλαδή,όπως ο Χριστός,  εξ’ αιτίας  αρρώστιας  ή βασκανίας των ζώων. Το μοίραζαν σε όσους δεν είχαν  γάλα για το καλό το δικό τους και των ζώων. Έφτιαχναν ρυζόγαλα και  γαλατόπιτες, γι’ αυτό και η Πέμπτη της Αναλήψεως είναι γνωστή ως «Γαλατοπέφτη». Θυμάμαι ότι και οι γονείς μου το γάλα της ημέρας της Αναλήψεως το μοίραζαν στη γειτονιά.    

   Αξέχαστο σίγουρα θα μου μείνει και το άλλο ξέταγμα του πατέρα μου, να αλατίζουμε οπωσδήποτε τα ζώα ανήμερα της Αναλήψεως , ακόμα κι αν έβρεχε, κουβαλώντας στους  ώμους μας και τον τρουβά με το άλας. Κι εμείς τσακωνό-μασταν ποιο  από τα αδέρφια θα κουβαλήσει τον βαρύ τρουβά από το χωριό μέχρι την αλατσιά Ακόμη  και σήμερα σώζεται στο χωριό το ξέταγμα  ότι ,αν βρέξει ανήμερα της  Αγιανάληψης,  θα χαλάσει το  βαλάνι, δηλαδή  τα βελανίδια,  ιδιαίτερα αγαπημένη  φθινοπωρινή και παχυντική τροφή  για  τα ζώα και κυρίως για τα χοιράδια των  Χριστουγέννων. Αλλά κι εμείς τα καταναλώναμε ως κυρίως πιάτο ή επιδόρπιο ,ωμά η ψημένα, κυρίως τις ποικιλίες «ημεράδι» και «σουλντούμι». Οι  γυναίκες εκείνη την ημέρα μάζευαν χαμομήλι και άλλα θεραπευτικά βοτάνια για ανθρώπους και ζώα, πιστεύοντας στη θεραπευτική δύναμη όσων  μαζέψουν ειδικά την  Πέμπτη της Αναλήψεως.

   Στη λαογραφία μας ,την αστείρευτη πηγή γνώσεων και ιστορικής συνέχειας,  η γιορτή της Αναλήψεως κατέχει κεντρική θέση. Η σοφία και η πείρα των προγόνων μας  παντρεύει την Ανάληψη  με  πολλές προλήψεις που σχετίζονται είτε με την απόκρουση του κακού είτε με την «ανάληψη», την απαλλαγή από αυτό. Για τη πίστη μας η γιορτή της Ανάληψης του Χριστού  σηματοδοτεί το τέλος της επίγειας παρουσίας του Κυρίου και την άνοδό Του  στους ουρανούς, γι’αυτό πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας τη χαρακτηρίζουν «γιορτή του αποχωρισμού». Επιστρέφει εκεί απ’ όπου ξεκίνησε. Ανεβάζει όμως στους ουρανούς τη  θεωμένη ανθρώπινη φύση και ξαναδίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να επικοινωνεί με τον Θεό, τη δυνατότητα να υπερβεί την αμαρτία και το θάνατο  και τη βεβαιότητα της λύτρωσης και  της θέωσης. Για τους πιστούς η γιορτή είναι η αγαπημένη τους,  γεμάτη από ήθη, έθιμα, δοξασίες και παραδόσεις που αντικατοπτρίζουν την ευχή-αλλά  και βεβαιότητα- ότι  «όπως «αναλήφτηκε ο Χριστός, έτσι να αναληφτεί κάθε κακό από τα σπίτια μας, η γλωσσοφαγιά, η  αρρώστια και το κακό μάτι». Καθώς  μάλιστα γνώριζαν και την… ιατρική ορολογία και κάνοντας χρήση άλλης μίας σημασίας του ρήματος «αναλαμβάνω», πίστευαν  ότι τόσο οι άρρωστοι  όσο και τα ζώα «θα αναλάμβαναν», δηλαδή θα ανακτούσαν τις χαμένες από τις αρρώστιες δυνάμεις  τους  τη μέρα εκείνη.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ ΟΣΕΣ ΚΑΙ ΟΣΟΥΣ ΜΟΥ ΕΔΩΣΑΝ  ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, ΧΡΟΝΙΑ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ  ΣΕ ΟΛΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ