Τετάρτη 17 Απριλίου 2013

Η ιστορία του Τριγωνικού

Οι οικισμοί

istortrig4.13Ο χώρος κατοικείται ανελλιπώς πριν από τον 19ο αιώνα π.Χ. μέχρι σήμερα. Αυτό δείχνουν οι τάφοι που βρέθηκαν σε πολλές τοποθεσίες του χωριού. Υπάρχουν τάφοι όλων των εποχών, από την εποχή του χαλκού μέχρι τη σημερινή εποχή. Βρέθηκαν τάφοι από την πρώιμη εποχή του σιδήρου (οι τάφοι στο γήπεδο), από την εποχή των μυκηναϊκών χρόνων (στο Φτελιά), όπου υπάρχει νεκρόπολη, τους Μακεδονικούς χρόνους (βασιλικός τάφος στη Σουρβιά), τους Ρωμαϊκούς χρόνους και τους Βυζαντινούς χρόνους, (Παναγιά, Αη Νικόλα), που δείχνουν τη συνεχή κατοίκιση του χώρου από τα πολύ παλιά χρόνια.

Έτσι κατά καιρούς αναπτύχθηκαν διάφοροι οικισμοί.
Ο πρώτος οικισμός από τα μέχρι τώρα ευρήματα βρισκόταν στην τοποθεσία Τσιούμα. Οι τάφοι που βρέθηκαν στην τοποθεσία αυτή, κατά τη διάρκεια της διάνοιξης του γηπέδου το 1978, είναι της μεσοχάλκινης περιόδου. Οι τάφοι περιείχαν (περιείχαν χάλκινες πόρπες, βραχιόλια, μπιλτσίκια, σκουλαρίκια). Τα κτερίσματα των τάφων δείχνουν έναν αναπτυγμένο πολιτισμό, με πολύ καλή οργάνωση. Τα αγγεία της αμαυρόχρωμης κεραμικής (Δωρική κεραμική) που βρέθηκαν μέσα στους τάφους ανάγονται στην εποχή του 19ου και του 16ου αιώνα π.Χ. Ο οικισμός αυτός διατηρήθηκε πιθανότατα μέχρι το τέλος του Τρωικού πολέμου (11ος αιώνας π.Χ.).
Ο δεύτερος οικισμός αναπτύχθηκε στη θέση Φτελιά από το 11ο αιώνα π.Χ. Από τα ευρήματα στην περιοχή φαίνεται ότι οι κάτοικοι του οικισμού αυτού είχαν αναπτύξει την τέχνη της αγγειοπλαστικής. Ο οικισμός ανήκε στην Ελιμιώτιδα και βρισκόταν κάτω από την επιρροή των Τημενιδών. Με την υπαγωγή της Άνω Μακεδονίας (Ελίμειας) στο κράτος του Φιλίππου τον 4ο αιώνα π.Χ. άρχισε και η παρακμή του οικισμού. Ο οικισμός διατηρήθηκε τουλάχιστον μέχρι το 171 μ.Χ.. Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος αναφέρει ότι εδώ ο Περσέας απέκρουσε στρατό του Ρωμαίου Ύπατου Οστίλιο, όταν επιχείρησε να περάσει από τη Θεσσαλία στην άνω Μακεδονία.
Ο τρίτος οικισμός αναπτύχθηκε τον 6ο αιώνα, επί εποχής του Ιουστινιανού. Τότε κτίστηκε το κάστρο στην Παναγιά. Οι κάτοικοι συνέχισαν την τέχνη της αγγειοπλαστικής, όπως φαίνεται από τον χώρο όπου δημιουργούσαν τον πηλό και τα ευρήματα της γύρω περιοχής. Παράλληλα ήκμασε ο οικισμός στην Παλιόχωρα. Στην Παλιόχωρα ακόμη και σήμερα οι γεωργοί, όταν οργώνουν με τα τρακτέρ τους, βρίσκουν αρχαία ευρήματα του παλιού οικισμού (πέτρινα θεμέλια, πήλινα αγγεία). Ο οικισμός καταστράφηκε από τους Τούρκους το 1514 μ.Χ. επειδή οι κάτοικοι είχαν αρνηθεί να εφαρμόσουν το νόμο του Βαγιαζήτ Β΄ για την κατάργηση της ιδιοκτησίας γης. Μετά την καταστροφή οι κάτοικοι του Δέλινου διασκορπίστηκαν σε μικρότερους οικισμούς (οικισμοί κτηνοτρόφων) σε διάφορες τοποθεσίες όπως Βρανά (οικογένεια Βρανά), Πουλιάθκα (οικογένεια Πούλιου), Κουκουλάθκα (οικογένεια Κουκουλή), Κελεπούρη (οικογένεια Κελεπούρη)Σκάλα (οικογένεια Σκάλα), Κόκα (οικογένεια Κόκα), κλπ . Τότε καταστράφηκαν και οι εκκλησίες της Παναγιάς, του Αη Νικόλα και του Αη Ταξιάρ(χ)η.
Την ίδια τύχη είχαν και τα χωριά Κατερίνη (οικισμός τοποθετείται κοντά στο λάκκο της Κατερίνης) και Σερμεή (παρρησία αναφέρεται ως Σερμεή και βρίσκεται μεταξύ Ριάχωβου, Δέλινου και Μεταξά).
Ο οικισμός Κατερίνη απαντάται στις απογραφές του 1481, του 1498-1502, ως karye-i Katarin (χωριό Κατερίνη). Στην απογραφή του 1519 σημειώνεται ως mesra'a, δηλαδή χωρίς κατοίκους αλλά οι κάτοικοι συνεχίζουν να καλλιεργούν τα κτήματα. Στην παρρησία δεν γίνεται καμιά αναφορά στον οικισμό, αφού ο οικισμός έπαψε να υπάρχει πριν από το 1519, δηλαδή πριν το 1532-1534 που είναι τα έτη σύνταξης της παρρησίας. Φαίνεται πως μετά την καταστροφή του 1514 δεν ξανασυστάθηκε αλλα συγχωνεύτηκε με τον οικισμό Δέλινο.
Ο οικισμός Σερπεή απαντάται στις απογραφές του 1498-1502, του 1527-1529 και του 1543 ως karye-i Sarka ήSerma (χωριό Σάρκα ή Σέρμα), ενώ στην απογραφή του 1569 καταγράφεται ως Mesra'a (έρημο από κατοίκους, αλλά οι κάτοικοι συνεχίζουν να καλλιεργούν τα κτήματα). Ο οικισμός ξανασυστάθηκε και έπαψε να υπάρχει πριν από το μετά το 1443 και πριν το 1569.
Ο τέταρτος οικισμός   Από το 1627 μ.Χ. οι κάτοικοι συγκεντρώνονται γύρω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, αλλά συνέχιζαν να ζουν διασκορπισμένοι στους μικρούς κτηνοτροφικούς οικισμούς.   Τελικά με διάταγμα του Σουλτάνου Μωάμεθ Δ΄ το 1683 μ.Χ. οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν οριστικά στη σημερινή θέση. Ο οικισμός καταστράφηκε τρεις φορές. Το 1795 μ.Χ. καταστράφηκε από τους Τουρκαλβανούς του Αλή Πασά, το 1854 μ.Χ. κάηκε από τους Τούρκους και το 1943 μ.Χ. από τους Γερμανούς. Συνεχίζει όμως να παραμένει και να αναπτύσσεται στο ίδιο μέρος.

Βυζαντινή εποχή

Την εποχή του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ) η περιοχή εντάχθηκε στην επαρχία Θεσσαλονίκης. Εκκλησιαστικά υπαγόταν στη δικαιοδοσία της εκκλησίας της Ρώμης και ανήκε στην επισκοπή Καισαρείας. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, επί Ιουστινιανού, χτίστηκε ο παλαιοχριστιανικός ναός της Παναγιάς και το κάστρο που τον περιβάλλει με πιθανή την ονομασία (Δέλ(φ)ινα). Την ίδια εποχή κτίστηκαν και τα κάστρα στο Παλιογράτσενο, στα Σέρβια, στις Πόρτες και στο Φρούριο (Σωσκός). Τα κάστρα αυτά επέβλεπαν τη νότια όχθη του Αλιάκμονα.
Το 610 μ.Χ. επί αυτοκρατορίας Ηρακλείου, με τις επιδρομές των Αβάρων εμφανίστηκαν στη γύρω περιοχή και οι πρώτοι σλαβόφωνοι πληθυσμοί, οι οποίοι ήρθαν σε επαφή με το γηγενή πληθυσμό (Πηγή:Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος).
Το 662 μ.Χ. η περιοχή εκκλησιαστικά ανήκε στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης και στην επισκοπή Σερβίων
Το 732 μ.Χ. επί εποχής του Λέοντα Γ ́ του Ίσαυρου η περιοχή πέρασε από τη δικαιοδοσία της εκκλησίας της Ρώμης στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Το 805 μ.Χ. επί αυτοκρατορίας Νικηφόρου μεταφέρθηκαν Έλληνες από τη Μικρά Ασία για να εποικήσουν την περιοχή, ο πληθυσμός της οποίας είχε αποδεκατιστεί από την πανούκλα.
Το 980 μ.Χ. κατέλαβε την περιοχή ο Βούλγαρος Σαμουήλ, ο οποίος ίδρυσε το Βουλγαρικό κράτος με πρωτεύουσα την Πρέσπα.
Το 1014 μ.Χ. απελευθερώθηκε από το Βασίλειο Βουλγαροκτόνο. Ο Βασίλειος ακολουθώντας το δρόμο από τα Σέρβια για τη Θεσσαλική πεδιάδα, επισκέφτηκε το κάστρο Δέλ(φ)ινα (Παναγιάς) και από εκεί έφτασε στο Σωσκό (Φρούριο). Από το Σωσκό έδωσε εντολή να καταστραφούν όλα τα φρούρια, γιατί όταν κυριεύονταν αποτελούσαν άμυνα για τους επιδρομείς.
Το 1083 μ.Χ. πέρασαν από το Σωσκό, τα Δέλ(φ)ινα και τα Σέρβια, οι Νορμανδοί (Βεράγγοι) και κατέληξαν στη Βέροια. Οι Νορμανδοί αποτέλεσαν αληθινή μάστιγα, αφού από όπου περνούσαν προξενούσαν λεηλασίες και καταστροφές. (Ακόμη στο χωριό, τους άτιμους και όσους δεν έχουν ιερό και όσιο τους αποκαλούμε βεράγγους). Τους Νορμανδούς εξεδίωξε ο Αλέξιος Κομνηνός, ο οποίος πέρασε από τα Πιέρια, στα Καμβούνια και κατέλυσε στο φρούριο Δέλ(φ)ινα.

Ο Αλέξιος Κομηνός κινήθηκε δια του Ολύμπου, των Πιερίων και των Καμβουνίων στο φρούριο Δελφινά. Και εγερθείς εκείθεν ο Βασιλεύς απήλθεν άχρι κηπουρίων Δέλ(φ)ινα κακείθεν εις Τρίκαλα.
(Το φρούριο είναι άγνωστο που βρισκόταν. Πιθανόν το Φρούριο Δέλ(φ)ινα να ήταν το φρούριο της Παναγιάς και το Δέλινο να είναι παραφθορά της ονομασίας του φρουρίου).

Το 1216 μ.Χ. ο Άγγελος Δούκας προσάρτησε την περιοχή στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Σύζυγος του Μιχαήλ Δούκα, Δεσπότη του Δεσποτάτου της Ηπείρου, ήταν η Θεοδώρα κόρη του διοικητή του Φρουρίου των Σερβίων Πετραλείφα.
Το 1341 μ.Χ. ο Σέρβος ηγεμόνας Στέφανος Δουσάν κατέλαβε τα φρούρια Σερβίων, Σωσκού και Δέλ(φ)ινων. Η περιοχή περιήλθε στην εξουσία των Σέρβων. Ακολούθησαν συνεχείς προσπάθειες για την ανάκτησή της από τον Καντακουζηνό, χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά το 1355 μ.Χ. πέθανε ο Δουσάν και η περιοχή διοικήθηκε από τους Αγγέλους - Παλαιολόγους.
Το 1355 μ.Χ. πέθανε ο Δουσάν και η περιοχή διοικήθηκε από τους Αγγέλους - Παλαιολόγους.
Το 1393 μ.Χ. επί Σουλτάνου Βαγιαζίτ Α ́, εμφανίστηκαν στην περιοχή για πρώτη φορά οι Τούρκοι, οι οποίοι κατέλαβαν το φρούριο των Σερβίων και εγκαταστάθηκαν στις πεδινές περιοχές. Οι συγκρούσεις για την κυριαρχία στην περιοχή που συνεχίστηκαν με τον Αλβανό Σκερντέμπεη (1443 μ.Χ) και με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο (1444 μ.Χ) έφεραν μόνον πρόσκαιρα αποτελέσματα.
Το 1463 μ.Χ. η περιοχή μετατράπηκε σε βιλαέτι των Τούρκων με διάταγμα του Μωάμεθ του Πορθητή. Στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το Δέλινο ανήκε στο σαντζάκι της Ρούμελης και στο Βιλαέτι των Μπιτολίων (Μοναστήρι).

 

Η Τουρκοκρατία

 Το 1500 μ.Χ. Στο φορολογικό κατάστιχο του 1500, στο Δέλινο κατοικούσαν 83 οικογένειες απίστων (δηλαδή χριστιανικές) και από αυτές οι 11 ήταν χήρες και 4 ανύπαντροι με εισοδήματα. Το κατάστιχο καταγράφει και τα ονοματεπώνυμα των κατοίκων του σωριού. Τα περισσότερα επίθετα φαίνονται να προέρχονται από το πατρώνυμο, όπως γίνεται και μέχρι σήμερα στην Ήπειρο, ενώ άλλα εμφανίζονται με επίθετα. Τα ονοματεπώνυμα είναι γραμμένα στα αραβικά που σημαίνει χρήση λιγότερων φωνηέντων (χρησιμοποιείται μόνο το ο (ομικρον) και το ι (γιώτα) και την έλλειψη γενικής πτώσης στο επίθετο (κατάληξη –ου). Από τα αραβικά μεταφράστηκαν στα τούρκικα (με λατινικά γράμματα). Γράφουν πρώτα το όνομα και δεύτερο το πατρώνυμο π.χ. γράφουν Yani Mixo αντί Γιάννης Μίχου (δηλαδή ο Γιάννης του Μίχου). Φαίνεται ότι το όνομα και το πατρώνυμο καταγραφόταν καθώς γινόταν οι ερωτήσεις: Πώς σε λένε; Με λένε Yiani ή Giorgi ή Miho. Τον πατέρα σου πώς τον λένε; Τον λένε Niko ή Giorgi ή Miho. ΜΕ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ Yiani Niko – Γιάννης Νίκου (Γιάννης του Νίκου) Vasili Miho – Βασίλης Μίχου (Βασίλης του Μίχου) Giorgi Thodor Γιώργης Θοδώρου (Γιώργος του Θόδωρου) Mihal Giorgi - Μιχάλης Γιώργου (Μιχάλης του Γιώργου) Stergio Yani – Στέργιος Γιάννη (Στέργιος του Γιάννη) Miho Niko - Μίχος Νίκου (Μίχος του Νίκου) κλπ ΜΕ ΕΠΙΘΕΤΟ Βρανά (Βρανάς), υπάρχει ακόμη η ομώνυμη τοποθεσία στ Βρανά Κακιασκάλα (Κακιασκάλας), υπάρχει ακόμη η ομώνυμη τοποθεσία Κακιά Σκάλα Καλαμπούρι (Καλαμπούρης) Παπάς, υπάρχει ακόμη η ομώνυμη τοποθεσία στ Παπά τ Αλώνι και στ Καραπαπά τα δένδρα. Παπαδιάς υπάρχει ακόμη η ομώνυμη τοποθεσία στ Παπαδιά Πούλιο (Πούλιος) υπάρχει ακόμη η ομώνυμη τοποθεσία στ Πουλιάνα την Πέτρα ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΟΥ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΣΑΝ Σιτάρι, Βρίζα, Κριθάρι, Κάναβη, Αμπέλια, Οπωροκηπευτικά και Μελίσια.

 Το 1514 μ.Χ. το χωριό και ο ναός της Παναγιάς καταστράφηκε από τους Τούρκους. Επειδή οι κάτοικοι αρνούνταν να πληρώσουν τους φόρους, οι τουρκικές αρχές με διάταγμα του Σουλτάνου, ζήτησαν από τους κατοίκους, να υπογράψουν την παραχώρηση της κυριότητας των χωραφιών τους στο τουρκικό κράτος, Σύμφωνα με το διάταγμα οι κάτοικοι θα μπορούσαν να νοικιάζουν τα χωράφια τους από τις τουρκικές αρχές πληρώνοντας το δικαίωμα της καλλιέργειας. Έτσι οι τουρκικές αρχές θα διασφάλιζαν την είσπραξη των φόρων. Οι κάτοικοι αρνήθηκαν να υπογράψουν την παραχώρηση των χωραφιών και οι Τούρκοι προέβησαν στην καταστροφή του χωριού. Από την καταστροφή δεν γλίτωσε ούτε ο ναός της Παναγίας. Από τα βιβλία του ναού σώθηκαν 22 σελίδες που διαφυλάχτηκαν στον ναό του Αγίου Δημητρίου.

"Τις σελίδες αυτές παρέδωσε ο ιερέας Παπακώστας στον ιερέα Παπαθανάση όταν ήμουν νέος"

Πηγή: Θύμηση του Παπαθανάση σε σελίδα του βιβλίου κολλημένη σε μηνιαίο του 1843.

Το μηνιαίο του 1843 είναι το μόνο που σώθηκε από την αρπαγή των μηνιαίων του ναού από τους Τούρκους το 1895

Πηγή: Θύμηση σε μηνιαίο του 1895 του δασκάλου Θανάση το έτος 1895.

Μετά το κάψιμο του χωριού το 1514, οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν σε μικρότερους οικισμούς κατά οικογένειες, συνεχίζοντας να αρνούνται την υποταγή στους Τούρκους.

1528 μ.Χ. Από το ανέκδοτο χειρόγραφο οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο, που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη "Κύριλλος και Μεθόδιος" της Βουλγαρίας στη Σόφια, αναφέρεται ότι το Δέλινο με αριθμό εστιών 82. Αν υπολογίσουμε ότι κάθε εστία είχε μέσο όρο 4,5 άτομα ο πιθανός πληθυσμός ανερχόταν περίπου στα 369 άτομα.

Πηγή: Διδακτορική διατριβή Γιώργου Τσότσου, μετάφραση χειρογράφου Βασίλη Δημητριάδη καθηγητή του πανεπιστημίου Κρήτης - άρθρο της Έλλης Λαμπρέτσα στην εφημερίδα "εν Μικροβάλτω).

Το 1534 μ.Χ. η Πύλη αναγκάστηκε να παραχωρήσει στους κατοίκους ένα είδος αυτονομίας με φιρμάνι του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, (1520-1566). Η αυτονομία τους επέτρεπε, να οργανώνουν και να διατηρούν αρματολίκια και σώματα αρματολών, για να αποκρούουν τις επιδρομές των Αλβανών.

Πηγή: το βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα V. Berard, "Τουρκία και ελληνισμός" "Οδοιπορικό στη Μακεδονία").

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα V. Berard, "Τουρκία και ελληνισμός" "Οδοιπορικό στη Μακεδονία" σε μετάφραση του Μ. Λυκούδη, 1987. Στα νότια της Καστοριάς αρχίζει το Ρουμλούκ, ο τόπος των "Ρουμί" των Ελλήνων. Η τούρκικη αυτή ονομασία προσδιορίζει πιο ειδικά τις περιοχές Καταφέρεια και Σέρβια, στις κατωφέρειες του Ολύμπου." Τα αρματολίκια ιδρύθηκαν, όπως οι Βυζαντινές Φυλακές (φρούρια επί των περασμάτων), για να ελέγχουν τα περάσματα. Τα καπετανάτα είχαν αρχηγό χριστιανό για να διατηρεί την ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής του, να εγγυάται την ασφαλή διέλευση από αυτήν, να αποκρούει τις επιθέσεις των ληστών και να προστατεύει τους μουσουλμάνους των πεδινών περιοχών. Οι αρματολοί επιλέγονταν μεταξύ των κλεφτών οι οποίοι είχαν κύρος στις ορεινές περιοχές. Τα καπετανάτα Σερβίων, Καμβουνίων και Χασίων ήταν από τα πρώτα που δημιουργήθηκαν, μαζί με το καπετανάτο της Βέροιας, της Ελασσόνας και της Μηλιάς Ολύμπου.

Πηγή: Pouqueville "Ταξίδι στη Δυτική Μακεδονία" Αφοί Κυριακίδη, Αθήνα 1990 Πραγματικά ο τόπος αυτός παραμένει πάντα ελληνικός.

Ένα φιρμάνι του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς είχε αναγνωρίσει στους πληθυσμούς αυτούς το δικαίωμα της οπλοφορίας και η Πύλη, για να υπερασπίσει την αυτοκρατορία από τις αλβανικές επιδρομές είχε δημιουργήσει υπό την ονομασία των Αρματολών, ένα είδος τοπικής πολιτοφυλακής. ....
Η Βέροια, τα Σέρβια και τα Γρεβενά ήσαν τα τρία καπετανάτα της Μακεδονίας. ... Η ανεξαρτησία τους έφτανε ως την εξέγερση"
(Ο συγγραφέας, γάλλος περιηγητής, πέρασε και διέμεινε στα μέρη της Δυτικής Μακεδονίας τα έτη από τον Αύγουστο του 1890 έως και τον Ιούλιο του 1892). Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις διηγήσεις των παππούδων, οι οποίοι έλεγαν, ότι στο χωριό δεν κατοίκησε ποτέ Τούρκος. Η παραμονή Τούρκων στο χωριό, επιτρεπόταν μόνον τον Αύγουστο. Τότε ερχόταν ο Τούρκος φοροεισπράκτορας για τη συγκομιδή της δεκάτης. Διέμενε στο οίκημα Κούλια (Κούλι=Φυλάκιο) όπου συγκεντρώνονταν και τα γεννήματα, από τη δεκάτη (χαράτσι).
Το 1539 μ.Χ. Μετά την παραχώρηση της αυτονομίας το 1534 επισκευάστηκε ο ναός της Παναγιάς κι έγινε η διακόσμηση του ιερού και της εξωτερικής δυτικής όψης. Οι τοιχογραφίες των άλλων πλευρών (διατηρούνται λίγες στο βόρειο τοίχο) έγιναν το 1552 μ.Χ. Ο ναός χτίστηκε πάνω στα θεμέλια πρωιμότερου ναού, ο οποίος είχε χτιστεί επί Ιουστινιανού μαζί με το κάστρο

Πηγή: Χρονολογία σε τοιχογραφία του ναού).
οι κάτοικοι του χωριού επισκεύασαν τον κατεστραμμένο από το 1514 μ.Χ. ναό της Παναγιάς, αλλά εξακολούθησαν να ζουν διασκορπισμένοι σε μικρούς οικισμούς.
Το 1627 μ.Χ. έχει ήδη κτιστεί και υπάρχει ο ναός του Αγίου Δημητρίου. Η ύπαρξη του ναού βεβαιώνεται από θύμηση σε ένα παλιό μηνιαίο του ναού. Από τη θύμηση αυτή πληροφορούμαστε ότι το βιβλίο ανήκει στον Άγιο Δημήτριο από το 1627. Πιθανόν να είναι το μόνο βιβλίο του ναού της Παναγιάς που σώθηκε από την καταστροφή του 1514 και οι κάτοικοι το μετέφεραν στον Άγιο Δημήτριο.

"Το βιβλίο αυτό ανήκει στον άγιο Δημήτριο του χωριού Δέλινον από το 1627".

Πηγή: Θύμηση Παπαθανάση σε μηνιαίο 
Η νέα εκκλησία του Αγίου Δημητρίου αποτέλεσε και το επίκεντρο σύγκλισης των διάσπαρτων οικισμών του χώρου.
Το 1683 μ.Χ. με διάταγμα του Σουλτάνου αναγκάστηκαν όλοι οι κάτοικοι, να μετακινηθούν από τους μικρούς οικισμούς στη σημερινή θέση (γύρω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου) με αποτέλεσμα να επιταχυνθεί η συγκρότηση της νέας κοινοτικής οργάνωσης. Αυτό διευκόλυνε τους Τούρκους να εισπράττουν ευκολότερα το φόρο, αλλά και τους κατοίκους να συγκροτήσουν ένα οργανωμένο χωριό.
Το 1692 μ.Χ. στον κώδικα της Ζάβορδας αναφέρονται 37 ονόματα αφιερωτών και ο ιερέας του χωριού Χρήστος «Δέλινο» χωριό σελ. 90ε. Πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι ο κώδικας περιέχει τους οικισμούς από το 1542 έτος ιδρύσεως της μονής

Πηγή: Παρρησία (αρ. 201 του κώδικα της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στη Ζάβορδα, 1692).
Το 1774 μ.Χ. Ο Στέργιος του Γιάννη Ζιαμπούρη αφιέρωσε στο ναό του Αγίου Δημητρίου τη φορητή εικόνα επιταφίου που βρίσκεται στο Ιερό Βήμα

Πηγή: Αφιέρωση στη φορητή εικόνα του επιταφίου του ναού του Αγίου Δημητρίου).
1790 μ.Χ. Ιερέας του χωριού Δέλινο ήταν ο Παπακώστας

Πηγή: Θύμηση Παπαθανάση σε παλιό μηνιαίο)
Το 1795 μ.Χ. η περιοχή πέρασε διοικητικά στο πασαλίκι του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Το χωριό έγινε τσιφλίκι του Αλή Πασά. Οι κάτοικοι πέρασαν δύσκολες μέρες από τις λεηλασίες και τις αρπαγές των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά. Οι σφαγές, οι ασθένειες και η πείνα μείωσε δραστικά τον πληθυσμό των κατοίκων του χωριού.
Ακόμα σώζονται τοποθεσίες όπως για παράδειγμα τα Αληπασάλωνα, δηλ. τα Αλώνια του Αλή Πασά.
1810 μ.Χ. Από θύμηση σε μηνιαίο του Παπαβασίλη μαθαίνουμε ότι είχε πέσει μεγάλη φτώχεια και οι κάτοικοι περνούσαν δύσκολες μέρες.

"Τον καιρό, όταν ήμαν δάσκαλος, εγώ ο Παπαβασίλειος, νάχουμε θύμηση ήταν μεγάλη ακρίβεια. Είχε το στάρι 87γρόσια" 1810"

Πηγή: Θύμηση Παπαβασίλη σε μηνιαίο

1819-1820 μ.Χ. Στο Δέλινον (Talind  Karyesi تعليند) στα Τούρκικα) ζουν 4 οικογένειες ραγιάδων οι οποίοι κατοικούν σε τέσσερα πετρόκτιστα σπίτια με κεραμιδένιες στέγες. Γύρω από το χωριό υπάρχουν 104 χωράφια έκτασης 720 ντονούμ, τα οποία καλλιεργούν. Τα έσοδα από την παραγωγή του έτους 1819-20 (1235) ήταν τα εξής: 22,5 κοιλά σιτάρι (2 δόθηκαν ως δέκατο) πουλήθηκαν σε τιμή 340 παράδων το κοιλό αποφέροντας 7.665 παράδες, 51,5 κοιλά κριθάρι (5 κοιλά δόθηκαν ως δέκατο) πουλήθηκαν σε τιμή 200 παράδες το κοιλό αποφέροντας έσοδα 13.650 παράδες, 37,5 κοιλά σίκαλη (4 κοιλά δόθηκαν ως δέκατο) πουλήθηκαν σε τιμή 300 παράδων το κοιλό αποφέροντας έσοδα 10.150 παράδων. Τα συνολικά έσοδα από την πώληση της παραγωγής ήταν 38.790 παράδες, ποσό το οποίο αντιστοιχεί σε 794,5 γρόσια και 10 παράδες. Επιπλέον κρατήθηκαν 20 κοιλά σιτάρι, 30 κοιλά κριθάρι 20 κοιλά σίκαλη ως σπόρος για το έτος 1820-21 (1236) (σ. 20). * κοιλό: οθωμανική μονάδα μέτρησης

Πηγή: Από το βιβλίο της Χαμιγιέτ Σεζέρ "Μια έρευνα σχετικά με τα τσιφλίκια του Τεπενλελή Αλή Πασά (Μετάφραση από τα τούρκικα της Ειρήνης Καλογεροπούλου)

Το 1820 μ.Χ. Το Δέλινο και ο Μεταξάς συμμετέχουν στην προετοιμασία της επανάστασης του 1821. Κατά την προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης η τούρκικη κυβέρνηση για να σταματήσει την εξέγερση στην περιοχή των Χασίων, συνέλαβε τους ιερείς και τους προκρίτους Μεταξά και Δέλινου και τους έστειλε στον Χουρσίτ Πασά στη Λάρισα. Οι συλληφθέντες καταδικάστηκαν σε απαγχονισμό. Ο επίσκοπος Βενιαμίν παρενέβη προς το γενικό φρούραρχο των επαρχιών Σερβίων, Χασίων και Ελασσώνος, Χατζή Χαλίλ Αγά, και τους απελευθέρωσε.

Πηγή: συγγραφέας Παναγιώτης Λιούφης, "Ιστορία της Κοζάνης" σελίδα 87

Η κυβέρνησις διαγνούσα ότι εν Χασίοις υπέβοσκεν η τάσις προς ανταρσίαν συνέλαβε τους Ιερείς Μεταξά και Δελίνου και τινάς προκρίτους και απέστειλε δεσμίους προς τον Χουρσίτ πασά εις Λάρισαν.
Τούτο ηνάγκασεν τον ιερέα να μεταβεί εις Λάρισαν μετά του φίλου του Χατζή Χαλήλ Αγά και δι εμφανίσεως πιστοποιητικού των κατοίκων Χασίων, σώζει τους ιερείς και προκρίτου εκ της αγχόνης, πέμπει δε τα ιλιάμια και μαγζάρια των κατοίκων της επαρχίας προς το πατριαρχείον κατ ́αίτησιν.

Πηγή: Κώδιξ 1815-1831 σελ. 172

1821 μ.Χ. Ιερέας (δάσκαλος πριν γίνει παππάς) του χωριού το 1821 ήταν ο Παπαβασίλης. Οι κάτοικοι έστειλαν επιστολή (τα ιλιάμια και μαγζάρια) προς το πατριαρχείο.

Πηγή: Αντίγραφο του εκκλησιαστικού κώδικα 42.
Το 1829 μ.Χ. Όπως φαίνεται από κατάστιχον, στο οποίον αναγράφονται οι ιερείς της επαρχίας Σερβίων και Κοζάνης και οι ιερείς των χωριών, ιερέας του χωριού ήταν ο Παπαβασίλης. "Εν Δελίνω: ο Παπαβασίλης" Ιερέας του χωριού από το 1810-1829

Πηγή: Ιστορικό αρχείο Κοζάνης. Αντίγραφο του εκκλησιαστικού κώδικα 42, Μάιος 1829).
Το 1852 μ.Χ. μεγάλος σεισμός τάραξε το χωριό. Όπως περιγράφει ο Παπανικόλας η γη ταράζονταν για 8 μέρες

"Τον καιρό όταν έγινε μεγάλη ταραχή που ταράζονταν η γη ημέρες 8 έγινε μεγάλο θαύμα, αξιοσημείωτο στο έτος 1852. Παπανικόλας Δέλινο"

Πηγή: Θύμηση σε μηνιαίο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου

Το 1854 μ.Χ. οι κάτοικοι του Δέλινου βοήθησαν το Ζιάκα και τα παλικάρια του να περάσει από τον Όλυμπο στο Σπήλαιο Γρεβενών για να κηρύξει την επανάσταση.
το Δέλινο κάηκε από τους Τούρκους, για αντίποινα, μετά την αποτυχημένη επανάσταση των Ζιακαίων στο Σπήλαιο των Γρεβενών. Από την καταστροφική μανία των Τούρκων δεν γλίτωσε ούτε ο ναός του Αγίου Δημητρίου.  Από το κάψιμο σώθηκαν μόνον ένα μινιαίο του 1843 και 22 σελίδες ενός βιβλίου, οι οποίες χρονολογούνται από το 1514

Πηγή: Θύμηση Παπαθανάση σε παλιό μηνιαίο του ναού. Η θύμηση βρίσκεται κολλημένη σε εξώφυλλο του μόνου μηνιαίου του 1843 που υπάρχει στο ναό).
Το 1863 μ.Χ. οι κάτοικοι τελείωσαν την επισκευή της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου κι έκαναν τα εγκαίνια παρουσία του Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Ευγένιου.

Πηγή: χρονολογία σε τοιχογραφία του ναού)
Το 1860 μ.Χ. έγινε η αφιέρωση της εικόνας του Αγίου Νικολάου στο τέμπλο του ναού του Αγίου Δημητρίου από τον Νικόλαο Σγουρή και Κοκόλη.
Το 1864 μ.Χ. έγιναν οι αφιερώσεις των εικόνων στο τέμπλο της εκκλησίας. Ο Χρήστος Παπαθανασίου αφιέρωσε την εικόνα του Χριστού, ο ιερέας Παπακώστας την εικόνα της Παναγίας, ο Πούλιος Αντώνιος την εικόνα των Αγίων Αναργύρων, ο ιερέας Παπαευθύμιος και ο Δημήτριος, Ιωάννης και Γεώργιος την εικόνα του Τιμίου Προδρόμου, ο Βασίλης την εικόνα των τριών ιεραρχών, ο Παναγιώτης, Βασίλης, Γεώργιος Πούλιος, Κωνσταντίνος Χρήστου και Γεώργιος Χρήστου την εικόνα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και ο Νάνος Ματάνας (Σερβιώτης) την εικόνα αγνώστου Αγίου.

Το 1865 μ.Χ. ο μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Ευγένιος επισκέφτηκε πάλι το χωριό και λειτούργησε στο ναό του Αγίου Δημητρίου
Το 1866 μ.Χ. ο Αναστάσιος Ζωγραφίδης (Παπαναστάσης) νεαρός σε ηλικία 15 χρόνων, μετά από πρόσκληση του Μητροπολίτη Κοζάνης Ευγένιου, έφυγε από το Δέλινο για να σπουδάσει στην Κοζάνη. Το 1876 παντρεύτηκε τη Βασιλική Βούρκα και χειροτονήθηκε ιερέας. Αναμύχθηκε στο μακεδονικό κίνημα και ανέπτυξε αξιόλογη πατριωτική δράση. Το 1904, στο σπίτι του Νικολάου Μαλούτα, όπου φιλοξενείτο ο Παύλος Μελάς, όρκισε τους πρώτους εθελοντές μακεδονομάχους, τον Καραλίβανο, το Βισβίκη, το Λιόντα, τον Πλόσκα, το Γκάγκο, τον Κουτσιούκη, το Βλάχο και τον Μπόλα. Δημιούργησε συνδέσμους στην περιοχή Καμβουνίων και μύησε συγχωριανούς του, προκρίτους και ιερείς της περιοχής Κοζάνης, στο Μακεδονικό αγώνα. Για την προσφορά του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο Πατριάρχης, του απένειμαν τον τίτλο του δικαιοφύλακα. Οι απόγονοί του δεν ξέχασαν τον τόπο τους, έ́καναν δωρεάν το ρολόι του καμπαναριού και άφησαν κληροδότημα το οποίο δίνει υποτροφία για προπτυχιακές σπουδές στους νέους που κατάγονται από το χωριό

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, Αριθμός 61 (1906-1909), φύλλα 64-66).
Το 1869 μ.Χ. δίδαξε, στο Μόκρο (Λιβαδερό), ο δάσκαλος Βασίλης, παιδί του παπά-Γιάννη από το Δέλινο όπως αναφέρεται σε εκκλησιαστικά βιβλία Αγίου Νικολάου Μόκρου

Πηγή: Θύμηση σε μηνιαίο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου Μόκρου).
Το 1872 μ.Χ. στο Δέλινο κατοικούσαν 20 οικογένειες ελλήνων.

Πηγή: Πανδώρα 1872
Το 1878 μ.Χ. η κήρυξη της επανάστασης του Ολύμπου, των Πιερίων και του Μπούρινου, έδωσε ελπίδες για λευτεριά. Οι κάτοικοί του συμμετείχαν στην επανάσταση του Μπούρινου. Αμέσως μετά την υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου επαναστάτησε ολόκληρη η περιοχή. Στις 18 Φεβρουαρίου του 1878 κηρύχθηκε η επανάσταση στο Μπούρινο, στις 19 Φεβρουαρίου κηρύχθηκε η επανάσταση του Ολύμπου και 22 Φεβρουαρίου κηρύχθηκε η επανάσταση στα Πιέρια. Η επανάσταση δεν βρήκε τη στήριξη του ελληνικού κράτους και απέτυχε, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να βρεθούν εκτεθειμένοι στην μανία των τούρκων για αντίποινα. Το χωριό, όπως και όλη η περιοχή, λεηλατήθηκε από τους Τούρκους για τρεις μέρες.

Πηγή συγγραφέας Παναγιώτης Λιούφης, "Ιστορία της Κοζάνης" Προκήρυξη Προσωρινής Επαναστατικής Κυβέρνησης
Η ημετέρα επαρχία μη δυναμένη πλέον να υποφέρει τον ακατανόμαστον δούλειον τουρκικόν ζυγόν, τας ανήκουστους βιαιοπραγίας ... βλέπουσα ότι η υψηλή Πύλη υπογράψασα τους προκαταρτικούς όρους της ειρήνης μετά της Ρωσίας απεμπολεί το πλείστον της Μακεδονίας εις τον Πανσαβισμόν, ήρατο ως εις άνθρωπος τα όπλα, ίνα κηρύξει ενώπιον θεού και ανθρώπων την ελευθερίαν από του δουλείου ζυγού και μετά της μητρός Ελλάδος ένωσιν αυτής.
Εάν εγκαταλειφθώμεν εις μόνας τας υλικάς δυνάμεις ημών, ενδέχεται οι αιμοβόροι και αιμοχαρείς ημών τύραννοι να καταστήσωσι την ωραίαν ταύτην της Μακεδονίας επαρχίαν κοιλάδα κλαυθμώνος ...
Πεποίθαμεν ότι η ημετέρα φωνή θέλει ηχήσει ου μόνον εις τα ώτα λλά και εις τας καρδίας πάντων των Ελλήνων και Φιλλελήνων από του ισχυροτάτο μέχρι του ασθενεστάτου έχομεν την τιμήν να υποσημειωθώμεν.
Εν Βουρίνω τη 18 Φεβρουαρίου 1878 Η προσωρινή Κυβέρνησις της Επαρχίας Ελίμειας Ο Πρόεδρος Ο Γραμματέας Ιωάννης Κοβεδάρος Αναστάσιος Πήχεων Τα μέλη Ζήσης Εμμανουηλίδης, παπα-Χριστόδουλος, παπα-Ιωάννης, Αθανάσιος Γρηγορίου

Το 1880 μ.Χ. ιδρύθηκε το Σαντζάκι των Σερβίων και το Δέλινο πέρασε στον Καζά Σερβίων.
Το 1882 μ.Χ. Με την ίδρυση του ελληνικού προξενείου στα Σέρβια και την αναβάθμιση της επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης σε μητρόπολη υπήχθη στην μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης, με έδρα τα Σέρβια

Πηγή: Αρχεία του Ελληνικού Προξενείου Ελασσόνας
Το 1890 μ.Χ. έγινε αφιέρωση από τους Θεόδωρο, Χρήστο, Νικόλαο, Βασίλειο, Αθανάσιο, Γιώργο, Νικόλαο, Κωνσταντίνο της εικόνας στην Κόγχη του ναού.

Το 1893 μ.Χ. όπως φαίνεται από τη σύνταξη των διαθηκών του συμβολαιογραφείου Σερβίων ο Χρήστος Παπαθανασίου συμμετείχε ως μάρτυς. Ο ίδιος συμμετείχε και ως ορκωτός δικαστής στο δικαστήριο των Σερβίων.

Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Ν. Κοζάνης, Αρχείο Πράσσου, φάκελος 013 (1893-1911)
Το 1895 μ.Χ. στο γραμματοδιδασκαλείο του Δέλινου φοιτούν 20 μαθητές

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, αριθμός 49 (1894-191) φύλλα 1 - 2)
Το Μάρτη της ίδιας χρονιάς ο Τούρκος διοικητής των Σερβίων Μεχμέτ Αλή Βρυώνης, προκειμένου να πιέσει τους Έλληνες της περιοχής απαγόρευσε να ασκούν οι ιερείς τα καθήκοντά τους τη νύχτα. Οι παραβάτες συλλαμβάνονταν και φυλακίζονταν. Ο ιερέας του Δέλινου παραβίασε τη διαταγή και οι Τούρκοι σε αντίποινα παίρνουν από το ναό τα μηνιαία. Οι Δελινιώτες αγόρασαν άλλα μηνιαία, αλλά έχασαν μια ιστορική πηγή.

Πηγή: Θύμηση σε μηνιαίο του 1895 του Θανάση (Δασκάλου στο Δέλινο από το Μεταξά Πώς χάθηκαν τα μηνιαία του 1843
Θανάσης (Δάσκαλος στο Δέλινο από το Μεταξά) "Κάνω θύμησση τον καιρόν εκείνον όπου πήραν τα βιβλία της εκκλησίας, δηλαδή τα μηνιαία τα δώδεκα έτος 1895 Αυγούστου 12 εν χωρίω Δελίνω και ήταν επίτροπος ο (παπα) χρήστος παιδί του Γιάννη Κούτσιανι και αγόρασεν από την Σαλονίκη. Τα έφερεν ο Βακάλης Τσιώμος. Ηγοράσθην γρόσια τον αριθμό 482. Εγώ ο διδάσκαλος Θανάσης".

Το 1896 μ.Χ. οι κάτοικοι άλλοι ως οδηγοί των ανταρτών, άλλοι ως μεταφορείς πολεμοφοδίων (Σταμκόπουλος Χρήστος), άλλοι προσέφεραν φιλοξενία (Σταμκόπουλος Βασίλειος) και άλλοι συμμετείχαν σε συμμετέχοντας στα ένοπλα σώματα (Παπαδόπουλος Ιωάννης) βοηθούν την "Εθνική άμυνα" να οργανώσει τον αγώνα εναντίον των Τούρκων.
Παραπομπές: Όλες οι μαρτυρίες κατοίκων στα ράφια της "
Ντουλάπας"
Το 1899 μ.Χ. αφιερώθηκε η εικόνα του Αγίου Αντωνίου από τον Ιερέα Χρήστο.

Πηγή: Αφιερώσεις στις εικόνες του τέμπλου του ναού του Αγίου Δημητρίου.
1900-1901 στον στατιστικό πίνακα των σχολείων της επαρχίας Σερβίων και Κοζάνης στο σχολικό έτος 1900-1901 στη Δημοτική Σχολή του χωρίου Δέλινο φοιτούσαν Α ́ τάξη 7 μαθηταί, Β ́ τάξη 5 μαθηταί, Γ ́ τάξη 5 μαθηταί τω όλον 17 μαθηταί. Απογράφων Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος του Σχολείου Λουζιανής

Πηγή: Αρχεία του Ελληνικού Προξενείου Ελασσόνας).
Το 1901 μ.Χ. στο Δέλινο κατοικούσαν 60 ελληνικές οικογένειες

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, αριθμός 49 (1894-1901) φύλλο 131)

Το 1902 μ.Χ. στο Δέλινο λειτουργούσε αρρεναγωγείον με 18 μαθητές και έναν δάσκαλο

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, αριθμός (1901-1905) φύλλα 46-47)

Το 1904 μ.Χ. Σύμφωνα με το ελληνικό προξενείο στην Ελασσόνα στο 1904 έτος κατά στο Δέλινο κατοικούν 250 Έλληνες Χριστιανούς. [2]

Πηγή: Σπανός, Κώςτας. "Η απογραφή του Σαντζακίου των Σερβίων", στο: «Ελιμειακά", 2001, 48-49

Το 1904 μ.Χ. οι κάτοικοι συμμετείχαν στον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Ξεχωριστή θέση κατέχει ο Σταμκόπουλος Χρήστος (Σταμκοχρήσος). Ο Στακμόπουλος Χρήστος που και παλιότερα το 1896 συμμετείχε στην «Εθνική Εταιρεία», το 1904 συμμετέχει στα ένοπλα σώματα της «Εθνικής άμυνας». Όταν το 1904 οι Τούρκοι σκότωσαν τον Παύλο Μελά, οι Έλληνες για να εκδικηθούν το θάνατό του αποφάσισαν ως αντίποινα να εκτελέσουν τον Διοικητή του Σαντζακίου των Μπιτολίων (Μοναστηρίου), τον οποίο θεώρησαν υπεύθυνο. Την αποστολή ανέθεσαν στο Χρήστο Σταμκόπουλο. Με την εξυπνάδα και την πολυμηχανία, του Δελνιώτη που διέθετε, πήγε στα Μπίτολα, εκτέλεσε τον Μπέη και επέστρεψε χωρίς να συλληφθεί

Πηγή πρώτη: Μαρτυρίες κατοίκων.

Πηγή δεύτερη: Β. Αποστόλου, Προτομές και ανδριάντες-μνημεία της Κοζάνης, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, 2006)
Το 1906 μ.Χ. στο Δέλινο κατοικούσαν 374 χριστιανοί

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, αριθμός 60 (1904-1906) φύλλα 153-154

Το 1906 μ.Χ. ο Βασίλης Χρήστου (Παπαθανασίου Βασίλης - Κονούμης), κάτοικος του χωριού Δέλινο, έστειλε επιστολή στο Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης. Από την επιστολή πληροφορούμαστε ότι το σχολείο του χωριού στεγαζόταν στο χώρο της Κούλιας (παλιό σχολείο). Αυτός ο χώρος ήταν κατειλημμένος από τον Τούρκο δικαστή (φοροεισπράκτορα). Ο δικαστής δεν είχε φροντίσει να πάρει τα γεννήματα τα οποία συγκέντρωσε για φόρο και να αδειάσει το χώρο, παρά το ότι ήταν πια Νοέμβρης. Έτσι τα παιδιά μη έχοντας χώρο στο σχολείο, έκαναν μάθημα στο γυναικωνίτη της εκκλησίας. Εκεί δεν είχε θέρμανση και κρύωναν. Ζήτησε από το μητροπολίτη, να παρέμβει για να λυθεί το πρόβλημα της στέγασης των μικρών μαθητών

Πηγή: Βιβλίο του Αθανασίου Γ. Τσαρμανίδη "Συμβολή στην ιστορία της επαρχίας Σερβίων τόμος Β ́εκδόσεις Δήμου Σερβίων".
Το 1906 μ.Χ. σε επιστολή του Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιου, προς τον Πατριάρχη Ιωακείμ της Κωνσταντινούπολης, αναφέρει τα δεινοπαθήματα των σκλαβωμένων Ελλήνων στην περιοχή μας.
Στην επιστολή αναφέρεται ότι είχε συλληφθεί και είχε κλειστεί στις φυλακές Σερβίων και από εκεί στις φυλακές Μοναστηρίου ο Βασίλειος Στάμκος από το χωριό Δέλινο. Κατηγορήθηκε ότι φιλοξένησε αντάρτικα σώματα και συνεργάστηκε με αυτάτον φυλάκισαν στα Σέρβια και από εκεί τον έστειλαν στις φυλακές του Μοναστηρίου. Τον είχαν κατηγορήσει ότι φιλοξένησε αντάρτικα σώματα.

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, Αριθμός 61 (1906-1909, φύλλα 64-66) Tω Πατριάρχη Ιωακείμ
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Η ενταύθα κατάστασις οσημέραι επί τα χείρω βαίνουσα και καθ ́ εκάστην δυσχερείας και πράγματα παρασκευάζουσα απελπισίας πρόξενος γίνεται τοις δυστυχέσι κατοίκους της ταπεινής μου παροικίας εκ μέρους των αρχών αφικομένης εις το απροχώρητον.
Καθ εκάστην συλλαμβανόμενοι αθώοι πολίται χωρικοί οδηγούνται αναιτίως εις τας φυλακάς επί τω λόγω ότι δήθεν εφιλοξένησαν σώματα ανταρτικά και ότι συννενοούνται μετά των ληστών και δη ως λησταποδόχοι και τα παρόμοια.
Δεν απαιτούνται αποδείξεις δια τα τοιαύτα, απλή καταγγελία υπό τούτου ή εκείνου του υπαλλήλου αρκεί ίνα φέρει τους ως ενόχους παρισταμένους εις τα φυλακάς Σερβίων και εκείθεν εις τας του Μοναστηρίου.
Ούτω προ τινών ημερών φυλακισθέντες επί πολλάς ημέρας εν ταις φυλακαίς Σερβίων επτά εκ του χωρίου Μασκοχωρίου της ημετέρας ταπινής παροικίας, εις εκ του χωρίου Δέλινου Βασίλειος Στάμκος και τις νέος εκ Καταφυγίου Βασίλειος Σφήκας ονόματι, πάντες απήχθησαν εις τας φυλακάς Μοναστηρίου ...
Ο στρατός αφετέρου περιφερόμενος τα χωρία της διοικήσεως Σερβίων καταπιέζει και δέρει τους χωρικούς επιβαρύνων αυτούς εις δαψιλή παροχήν τροφίμων και φαγοποτίων, διό και απέκαμον πτωχοί άλλωστε όντες και μη δυνάμενοι ανταποκρίνεσθαι προς τους καθ ́ εκάστην επιβαλλόμενους επαχθέσι φόροις και εις τοιαύτα πρόσθετα βάρη. ....
Εν Κοζάνη τη 4η Μαΐου 1906
Ο Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιος

Το 1907 μ.Χ. το Δέλινο ήταν κεφαλοχώρι με 374 Έλληνες κατοίκους, 50 οικίες, 20 μαθητές, 1 διδάσκαλο και οι δαπάνες ανερχόταν σε 10 λίρες

Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, αριθμός 61 (1906-1909) φύλλα 328-241)

Το 1908 μ.Χ. οι Τούρκοι κατάργησαν το διάταγμα του Σουλεϊμάν "περί αυτονομίας και μη στράτευσης των κατοίκων του αρματολικιού Καμβουνίων". Αναγκάζουν τους νέους του χωριού -τους πήραν αιχμάλωτους έλεγαν οι παλιότεροι- να υπηρετήσουν στον τούρκικο στρατό. Το γεγονός αυτό ανάγκασε τους Δελ(ι)νιώτες να προβούν σε διάφορες ενέργειες για να αποφύγουν τη στράτευση. Ο Κατσαγιάννης Αντώνης (ο πρώτος γνωστός Δελνιώτης μετανάστης) μεταναστεύει στην Αμερική, από όπου γύρισε το 1922 (Πηγή: Μαρτυρίες κατοίκων). Ο Νταλαγιώργος Κωνσταντίνος (Γκουντούλας) προσπάθησε να περάσει τα Ελληνοτουρκικά σύνορα το 1908, αλλά συνελήφθη και στάλθηκε να υπηρετήσει στον Τούρκικο στρατό. Ο Κούτσιανος Γιάννης (Τσιαριαφίτης) πέρασε τα σύνορα και κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό. Ο Μαρκόπουλος Γιαννούλης (Ζαργκάνας) και ο Βακουφτσής Χρήστος (Βακουφτσοχρήστος) πέρασαν τα σύνορα και εργάστηκαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Οι Γεωργακόπουλος Αντώνης (Μπέτζας), Παπαδόπουλος Βασίλειος (Μαμαϊάννης), Σγουρόπουλος Δημήτριος (Σγουρομήκας) που υπηρετούσαν στον τούρκικο στρατό στην Αλβανία, λιποτάχτησαν και παραμονές πολέμου βρέθηκαν εκτός τούρκικου στρατεύματος.

Πηγή πρώτη: Αφήγηση Θανάση Παπαθανασίου (Διάκου) στον Τάκη Παπαθανασίου,

Πηγή δεύτερη: μαρτυρία του Γιάννη Σταμκόπουλου εγγονού του Νταλαγιώργου Κώστα.

Πηγή τρίτη: Απομαγνητοφωνημένη συνομιλία του Γιώργου Παπαδόπουλου (Μαμαϊανογιώρη) την οποία πήρα μαζί με τον Κούτσιανο Κώστα (Κουτούμη), το 1978 και αναφέρεται στη λιποταξία από τον τούρκικο στρατό του αδελφού του Βασίλη Παπαδόπουλου (Μαμαϊάννη). Η κασέτα γράφτηκε για να ακουστεί στις εκδηλώσεις του εορτασμού της απελευθέρωσης του χωριού.

Το 1908 μ.Χ. με την επικράτηση των Νεότουρκων προκηρύχτηκαν εκλογές για νέα Οθωμανική Βουλή. Στη Βουλή επρόκειτο να αντιπροσωπεύονται Τούρκοι και άλλες εθνικότητες. Τα εκλογικά σώματα ήταν δύο: οι εκλέκτορες και οι βουλευτές. Οι εκλογείς ήταν οι άρρενες κάτοικοι, άνω των 25 ετών και εξέλεγαν τους εκλέκτορες. Στη συνέχεια οι εκλέκτορες εξέλεγαν τους βουλευτές. Ο Καζάς Σερβίων χωρίστηκε σε οκτώ Ναγιέδες. Κάθε Ναγιές αριθμούσε 250-750 εκλογείς και εξέλεγαν έναν ή δύο αντίστοιχα εκλέκτορες. Το Δέλινο αυθαίρετα το έβαλαν στο Ναγιέ Γούλες.

Πηγή: Βιβλίο του Αθανασίου Γ. Τσαρμανίδη "Συμβολή στην ιστορία της επαρχίας Σερβίων τόμος Β ́εκδόσεις Δήμου Σερβίων").

 Από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα

Στις 9 Οκτωβρίου 1912 το χωριό απελευθερώθηκε από τους Τούρκους. Η 4η μεραρχία του Ελληνικού στρατού σπάζοντας τα οχυρά του Σαρανταπόρου πέρασε από το χωριό με κατεύθυνση τα Σέρβια και την Κοζάνη

Πηγή πρώτη: Συγγραφέας Σπύρος Μελάς "Οι πόλεμοι του 1912-1913"
Στο Ξέρασμα σκοτώθηκε ο Ταγματάρχης του ελληνικού στρατού Παπαδήμας, του 4ου Συντάγματος και στο Ριαχοβίτκο το Ξέρασμα σκοτώθηκαν εννέα (9) στρατιώτες του 9ου Συντάγματος.

Πηγή δεύτερη: Στράτος Κτεβανέας, "Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος. Μακεδονική εκστρατεία", Αθήνα, 1914

Πηγή τρίτη: Φύλλο 8.418 της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ 18 Μαΐου 1913

Πηγή τρίτη: Αποσπάσματα από απομαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις Κωνσταντόπουλου Γιάννη (Κατσιούλη) και Παπαδόπουλο Γιώργο (Μαμαϊαννογιώργη), οι οποίοι έζησαν από κοντά τα γεγονότα) Τα κείμενα και οι συνεντεύξεις - αφηγήσεις δημοσιεύονται στη "ντουλάπα ιστορίας του χωριού".

Τον Οκτώβριο του 1912, κατά τη διάρκεια του Βαλκανικού Πολέμου , το χωριό συμμετέχει στα ελληνικά και μετά το Β 'Βαλκανικό Πόλεμο το 1913 παραμένει στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με την απογραφή του 1913 ο πληθυσμός του χωριού Δέλινον ήταν

Οικισμός

Υποδιοίκηση

Πληθυσμός

Δέλινον

Σερβίων

387

1925: Άγνωστος ζωονόσος ενέσκηψεν εις το αιγοποίμνιον του εκ Δέλινου Χρ΄. Παπαχρήστου. Υπό των τοπικών αρχών ελήφθησαν όλα τα απαραίτητα μέτρα προς παρεμπόδισης διάδωσης της νόσου.

Πηγή: Φύλλο  της εφημερίδας Μακεδονία της 3 Ιουνίου 2925

1922-1926 Πολλοί νέοι κάτοικοι του χωριού πολέμησαν στη Μικρά Ασία με τον ελληνικό στρατό. Νέοι στρατεύσιμοι του χωριού (αναλυτικά αναφέρονται στη σελίδα ιστορίες κατοίκων) έφτασαν μέχρι το Σαγγάριο ποταμό και στο Εσκί Σεχίρ, λίγο έξω από την Άγκυρα. Κατόπιν έζησαν τη Μικρασιατική καταστροφή. Απολύθηκαν και επέστρεψαν στις οικογένειές τους μετά τέσσερα και έξι χρόνια. φτάνουν μέχρι το Ασκί Καραχισάρ και τον Σαγγάριο ποταμό λίγο έξω από την Άγκυρα. Κατόπιν έζησαν τη Μικρασιατική καταστροφή. απολύθηκαν και επέστρεψαν στις οικογένειές τους μετά τέσσερα και έξι χρόνια.

Πηγή: Αφηγήσεις παλαιοτέρων κατοίκων του χωριού.
Το 1922 μ.Χ. πολλοί Δελινιώτες βρέθηκαν στον πόλεμο στη Μικρά Ασία. (Πήγαν οι κλάσεις 1910-1920)

Πολέμησαν στη Μικρά Ασία
Βακουφτσής (Νουιός), Γεωργακόπουλος Αντώνιος (Μπέτζας), Γεωργουβιάς Φώτης (Τσιαμακοφώτης), Κούτσιανος Θανάσης (Κλάτσιος), Παπαδόπουλος Ευάγγελος (Λυπιτάς), Παπαδόπουλος Χρήστος (Παπανάτσιος), Παπαθανασίου Βαγγέλης (Ντάος), Παπαθανασίου Βαγγέλης (Αργυροβαγγέλης), Σγουρόπουλος Δημήτριος (Σγουρομήκας), Κώστας (Παπακώστας) Παπαδόπουλος και άλλοι.

Σκοτώθηκαν στη Μικρά Ασία
Γιαγκούλας Μήτρος του Αναστασίου (γαμπρός στο χωριό - αδελφός του Φώτη Γιαγκούλα), Ντουσιόπουλος Κωνσταντίνος του Αντωνίου, Ντουσιόπουλος Κωνσταντίνος του Νικολάου, Παπαδόπουλος Αθανάσιος του Δημητρίου (γιος του Μήντζιου), Σγουρόπουλος Χρήστος του Ιωάννη, Σταμκόπουλος Ιωάννης του Γεωργίου.

Τραυματίστηκαν στη Μικρά Ασία
Σγουρόπουλος Αντώνης (Σγουραντώνης). Αιχμαλωτίστηκαν
Βακουφτσής (Νουιός), Γεωργακόπουλος Αντώνιος (Γιωργάκης).

Πηγές: Μαρτυρίες του Τάκη Παπαθανασίου εγγονού του Βαγγέλη Παπαθανασίου και του Χρήστου Σγουρόπουλου ανηψιού του Χρήστου Σγουρόπουλου.
(Παραπομπές: Όλες οι μαρτυρίες βρίσκονται στα ράφια της "
Ντουλάπας"

Το 1922 ο Ζαγορόπουλος Ιωάννης (ο γραμματέας), αποφοιτά από το δημοτικό σχολείο Σερβίων.

Πηγή: Ιστορικά αρχεία του κράτους).

1927: Το χωριό έχει πληθυσμό 402 άτομα.

Πηγή: Βικιπαίδεια

1927: Στον πίνακα του εκπαιδευτικού συμβουλίου ενεκρίθη να φοιτήσει στο Γεωργικό Φροντιστήριο Φλωρίνης ο δάσκαλος του σχολείου του Δέλινου Ι. Ηλιόπουλος για να χρησιμεύσει μετά ως καθηγητής στα γεωργικά σχολεία.

Πηγή: Εφημερίδα Σκιπτ 29-12-1927 σελίδα 4

Το 1940 κυρήχθηκε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. Οι κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν στον πόλεμο. Βρέθηκαν να πολεμούν στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Το χωριό θρήνησε αρκετά θύματα.

Πολέμησαν στην Αλβανία
Κούτσιανος Χρήστος (τζινοχρήσος), Κούτσιανος Νικόλαος (Τζινονικόλας), Κούτσιανος Βασίλης (Τσιτσιλιάγκος), Παπαδόπουλος Αθανάσιος (Καραπατώλης), Παπαθανασίου Αθανάσιος (Διάκος), Μπατσίλας Ιωάννης, Παπαθυμιόπουλος Ευθύμιος (Παπατζίμος), Σγουρόπουλος Ιωάννης (Σγουροϊάννης) και άλλοι.

Τραυματίστηκαν στην Αλβανία:
Παπαθυμιόπουλος Κώστας (Λιακουκώτσιος).

Σκοτώθηκαν στην Αλβανία
Γεωργακόπουλος Ιωάννης του Αντωνίου, Κούτσιανος Γεώργιος του Ευαγγέλου, Κούτσιανος Δημήτριος του Αθανασίου (του Ζάκη), Κούτσιανος Ευθύμιος του Αθανασίου, Νίκου Λάμπρος του Θεοδώρου, Παπαδόπουλος Θανάσης του Χρήστου (του Παπαλίτσιου), Παπαθανασίου Γεώργιος του Βασιλείου (Γούτσιος), Παπαθυμιόπουλος -Τζιμόπουλος Ευθύμιος του Ευαγγέλου.

Από τα τραγικά του πολέμου.

Την τελευταία μέρα του πολέμου στις στις 4-4-1941, σκοτώνεται στην τελευταία μάχη, μετά από βομβαρδισμό, στην Αλβανία ο Κούτσιανος Γεώργιος.
Με τη λήξη του πολέμου ο Παπαθανασίου Γεώργιος (Γούτσιος), πάει να παρουσιαστεί στον ελληνικό στρατό στη Φλώρινα. Πριν προλάβει να καταταγεί, οι Γερμανοί έχουν ήδη καταλάβει την πόλη. Ο Γούτσιος παίρνει το δρόμο της επιστροφής. Στην επιστροφή σκοτώνεται από τα Γερμανικά βομβαρδιστικά, στην περιοχή Μαυροδένδρι Κοζάνης.
Το 1943 το χωριό βρισκόταν υπό τη γερμανική κατοχή. Οι Γερμανοί, μετά την επίθεση ελληνικών ανταρτικών σωμάτων εναντίον γερμανικής φάλαγγας, στο δρόμο Σαραντάπορο - Λαβανίτσα, έκαψαν το χωριό. Η πυρπόληση του χωριού έγινε όπως μαθαίνουμε από ανώνυμο ενθύμηση σε μηνιαίο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου στις 2 Ιουλίου.

Πηγή πρώτη: μηνιαίο του ναού του Αγίου Δημητρίου

"Κάνω ενθύμισην τον κερόν που ήρθαν οι Γερμανοί και μας κάψανε το χωριό, στις 2 Ιουλίου 1943"),

Πηγή δεύτερη:Αφήγηση του Παπαθανασίου Θανάση αρχηγού μιας αντάρτικης ομάδας που συμμετείχε στην επίθεση.

Πολλοί κάτοικοι, αφού κάηκαν τα σπίτια τους, έμειναν για ένα μεγάλο διάστημα σε καλύβες και αχυρώνες. Αργότερα απέκτησαν σπίτια στεγάσεως, όπως λεγόταν τα μικρά δίκλινα σπίτια.

1940-1945 Συμμετέχει όλο το χωριό στην εθνική αντίσταση. Αρχηγός του ΕΛΑΣ στην περιοχή είναι ο Κούτσιανος Χρήστος (Τζινοχρήσος).

Το 1943 μ.Χ. Μια γερμανική φάλαγγα από 90 περίπου αυτοκίνητα ξεκινά από την Ελασσόνα για τα Σέρβια. Θα περάσει από το δρόμο Σαραντάπορο- Λαβανίτσα στις 25 Ιουνίου. Την πληροφορία αυτή μαθαίνουν οι αντάρτες της Εθνικής Αντίστασης. Αποφασίζουν να την καταστρέψουν. Στην επιχείρηση παίρνει μέρος και μία από τις τρεις δεκαρχίες του χωριού. Κάθε δεκαρχία αποτελούνταν από οκτώ (8) ενόπλους και δύο παρατηρητές-συνδέσμους. Αρχηγός της δεκαρχίας είναι ο Παπαθανασίου Αθανάσιος (Διάκος). Συμμετέχουν μαζί του και ο Κούτσιανος Στέργιος, ο Νέστορας Θανάσης, ο Παπαθανασίου Ιωάννης (Τζέκος), Παπαδόπουλος Δημήτρης και ως σύνδεσμος ο Παπαδόπουλος Αχιλλέας. Οι αντάρτες ακινητοποιούν τη φάλαγγα, σκοτώνουν τους Γερμανούς και καίνε τα αυτοκίνητα. Οκτώ μέρες μετά, στις 2 Ιουλίου του 1943, οι Γερμανοί για αντίποινα καίνε το χωριό
Πηγή 1η: μηνιαίο του ναού του Αγίου Δημητρίου

"Κάνω ενθύμισην τον κερόν που ήρθαν οι Γερμανοί και μας κάψανε το χωριό, στις 2 Ιουλίου 1943".
Πηγή 2η: Για την επίθεση στη Γερμανική φάλαγγα και το κάψιμο του χωριού διαβάστε την αφήγηση του Θανάση Παπαθανασίου (Διάκου).

1943-1944 Στη διάρκεια των χρόνων αυτών εκτελέστηκαν από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής 5 Δελνιώτες, όπως φαίνεται από την ονομαστική κατάσταση, την οποία συνέταξε η Νομαρχία Κοζάνης το έτος 1958, μετά από εντολή του μονίμου υφυπουργού εξωτερικών κ. Π. Σκεφέρη.

Πηγή: το βιβλίο του Β. Αποστόλου, Προτομές και ανδριάντες-μνημεία της Κοζάνης, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, 2006.

Θύματα της Εθνικής αντίστασης και της κατοχής:
Κουτσογεωργόπουλος Κωνσταντίνος (Κουτσοκώστας), Κουτσογεωργόπουλος Δημήτριος του Αθανασίου, Κωνσταντόπουλος Αθανάσιος του Παρασκευά, Κούρας Αναστάσιος του Ιωάννη.
(Ετοιμάζεται ολοκληρωμένη κατάσταση με τα ονόματα όσων εκτελέστηκαν στην κατοχή από τους Γερμανούς)
Το 1945 το χωριό έπαθε μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές. Το Ξέρασμα κατέβασε και το ωστικό κύμα μάζεψε σπίτια, αχυρώνες και και καλύβες μαζί με τα γεννήματα και τα ζώα. Την πληροφορία αυτή την έχουμε από διηγήσεις κατοίκων που έζησαν εκείνο το γεγονός, αλλά και από δύο ανώνυμες θύμησες σε μηνιαίο του ναού του Αγίου Δημητρίου.

Πηγή: Θύμησες σε μηναία του ναού του Αγίου Δημητρίου.

1947-1949 Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου το Τριγωνικό όπως και όλη η Ελλάδα πέρασε τις πιο δύσκολες στιγμές. Οι Τριγωνικιώτες βρέθηκαν και από τις δύο πλευρές των εμπολέμων. Η μόνη παρηγοριά ήταν ότι σε όλη τη διάρκεια του πολέμου υπήρχε ομοψυχία και πρυτάνευσε το πνεύμα της προστασίας μεταξύ των κατοίκων. Έτσι δεν θρήνησε θύματα των αντίπαλων παρατάξεων στο χωριό. Οι δυο πλευρές των συγχωριανών επέδειξαν πνεύμα συνεργασίας και αλτρουισμού. Όλα τα θύματα του εμφυλίου τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν στις μάχες.
Έφυγαν από την Ελλάδα Γεωργουβιάς Θωμάς, Κωνσταντόπουλος Κωνσταντίνος, Κούτσιανος Κωνσταντίνος, Μαρκόπουλος Θανάσης, Παπαθανασίου Γεώργιος. (Λαφίνας).

Σκοτώθηκαν
Κωνσταντόπουλος Γεώργιος του Θωμά, Ντουσιόπουλος Αριστείδης του Κωνσταντίνου, Ντουσιόπουλος Δημήτριος του Γεωργίου (του Σουγκάρα), Ντουσιόπουλος Θεόδωρος του Γεωργίου, Σταμκόπουλος Ιωάννης του Γεωργίου, Σταμκόπουλος Λάζαρος του Γεωργίου, Κατσαγιάννης Θεόφιλος του Αντωνίου (Σκοτώθηκε παιδί από εγκαταλελειμμένη χειροβομβίδα).

Τραυματίστηκαν
Κούτσιανος Χρήστος (Καραχρήσος), Κουτσογεωργόπουλος Αχιλλέας (Μπούμας), Παπαδόπουλος Αχιλλέας.
(Ετοιμάζεται ολοκληρωμένη κατάσταση με τα ονόματα όσων έφυγαν από την Ελλάδα στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όσων σκοτώθηκαν και όσων τραυματίστηκαν στον εμφύλιο)
Παλιότερα στο χωριό λειτουργούσε Δημοτικό σχολείο, υπήρχε το Σπίτι Παιδιού, Συνεταιρισμός με αποθήκες και τυροκομείο, πλυντήρια (σήμερα εκεί βράζουν τα τσίπουρα, καζάνι), πρότυπο αγρόκτημα, δαμασκηνώνας, αμπελώνας, αρδευτικό αυλάκι.

Δεκαετία 1960. Μετά τον πόλεμο ήρθε η μετανάστευση για τη Γερμανία. Πολλοί Δελινιώτες μετανάστευσαν στη Γερμανία και άλλοι στην Αυστραλία, για να εργαστούν. Εκεί δούλεψαν και πρόκοψαν. Αρκετοί έρχονται σήμερα σαν συνταξιούχοι και μένουν μόνιμα στο χωριό. Αρκετοί ακόμη βρίσκονται στη Γερμανία.
(Ετοιμάζεται πλήρης κατάσταση όσων μετανάστευσαν Γερμανία, Αυστραλία, αλλά και σε άλλα μέρη).

Δεκαετία 1970. Τη δεκαετία αυτή, αλλά και την επόμενη του 1980, άρχισε η εσωτερική μετανάστευση. Η Αθήνα, κυρίως, αλλά και η Θεσσαλονίκη, η Κοζάνη, ο Γιδάς (Αλεξάνδρεια) δέχτηκαν μετανάστες Τριγωνικιώτες.

Σήμερα, έτος 2009, ζουν περίπου 60 οικογένειες στην Κοζάνη, 20 οικογένειες στην Αθήνα, 15 οικογένειες στη Θεσσαλονίκη, τρεις οικογένειες το Γίδα, αλλά και διάσπαρτα σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Με την απογραφή του 2001 στο Τριγωνικό ζουν 374 άτομα.

Από τις κοινότητες, στον Καποδίστρια και στον Καλλικράτη

Μετά την απελευθέρωση του 1912 οι οικισμοί για ένα διάστημα κράτησαν το μέχρι τότε σύστημα αυτοδιοίκησης και στη συνέχεια με νομοθετικά διατάγματα (ΦΕΚ) συστάθηκαν σε κοινότητες.

Το 1918 με Βασιλικό διάταγμα οι οικισμοί οργανώθηκαν σε κοινότητες. ΦΕΚ 260Α - 31/12/1918 "περί συστάσεως κοινοτήτων εν τω νομώ Κοζάνης
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟς ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Έχοντες υπ' όψει τα άρθρα 1-6 του νόμου 1051 της 6/10 Νοεμβρίου 1917, "περί συστάσεως και διοικήσεως δήμων και κοινοτήτων εν ταις νέαις χώραις", " προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, αποφασίσαμεν και διατάσομεν:
Ο συνοικισμός Δέλινον υπό το όνομα "Κοινότης Δέλινου" και έδραν τον ομώνυμον οικισμόν.
Ο συνοικισμός Λουζιανή υπό το όνομα "Κοινότης Λουζιανής" και έδραν τον ομώνυμον οικισμόν.
Ο συνοικισμός Μεταξάς υπό το όνομα "Κοινότης Μεταξά" και έδραν τον ομώνυμον οικισμόν.
Ο συνοικισμός Μικρόβαλτον υπό το όνομα "Κοινότης Μικροβάλτου" και έδραν τον ομώνυμον οικισμόν.
Ο συνοικισμός Μόκρον υπό το όνομα "Κοινότης Μόκρου" και έδραν τον ομώνυμον οικισμόν.
Ο συνοικισμός Σέρβια υπό το όνομα "Κοινότης Σερβίων" και έδραν τον ομώνυμο οικισμόν. Προς την Κοινότητα ταύτην ενούνται και οι συνοικισμοί Αυλές, Γουλες, Ορτα-κιόϊ, Ρύμνιον, Καλιδάδες και Ραχοβον.
Ο συνοικισμός Τρανόβαλτον υπό το όνομα "Κοινότης Τρανοβάλτου" με έδραν τον ομώνυμον οικισμόν. Προς ταύτην ενούνται και οι συνοικισμοί Πάδες, Νιζισκόν, Λαζαράδες, Ζίδανι.

Το 1927 με νομοθετικό διάταγμα έγινε η μετονομασία των οικισμών και των κοινοτήτων του Δέλινου και του Ραχόβου.
Με το ΦΕΚ 179/30-8-1927 "Περί Μετονομασίας Κοινοτήτων και συνοικισμών"
Έχοντες υπ' όψιν τα άρθρα 1 και 5 του από 17 Σεπτεμβρίου 1926 Ν.Δ. "Περί μετονομασίας συνοικισμών, πόλεων και κωμών", προτάσει του επί των Εσωτερικών Υπουργού, στηριζομένη εις γνωμοδότησιν της επιτροπείας των τοπονυμιών της Ελλάδος, εγκρίνομεν ίνα αι κάτωθι κοινότητες και συνοικισμοί αυτών, μετονωμασθώσιν ως εξης:
Η Κοινότης Δελίνου μετονομάζεται εις κοινότητα Τριγωνικού, και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Δέλινον εις "Τριγωνικόν".
Η Κοινότης Ραχόβου μετονομάζεται εις κοινότητα "Πολυρράχου", και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Ράχοβον εις "Πολύρραχον".
Το 1928 με νομοθετικό διάταγμα, ακολούθησε η μετονομασία των οικισμών και των κοινοτήτων της Λουζιανής, του Μόκρου, του Νιζισκού, της Πάδης και των Καλδάδων.
Με το ΦΕΚ 156/8-8-1928 "Περί Μετονομασίας Κοινοτήτων και συνοικισμών"
Έχοντες υπ' όψιν τα άρθρα 1 και 5 του από 17 Σεπτεμβρίου 1926 Ν.Δ. "Περί μετονομασίας συνοικισμών, πόλεων και κωμών", προτάσει του επί των Εσωτερικών Υπουργού, στηριζομένη εις γνωμοδότησιν της επιτροπείας των τοπονυμιών της Ελλάδος, εγκρίνομεν ίνα αι κάτωθι κοινότητες και συνοικισμοί αυτών, μετονωμασθώσιν ως εξης:
Η Κοινότης Λουζιανής μετονομάζεται εις κοινότητα "Ελάτης", και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Λουζιανή εις "Ελάτη".
Η Κοινότης Μόκρου μετονομάζεται εις κοινότητα "Λιβαδερού", και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Μόκρου εις "Λιβαδερόν".
Ο συνοικισμός Νιζισκόν της κοινότητας Τρανοβάλτου μετονομάζεται εις "Παλιάλωνα" (τα).
Ο συνοικισμός Πάδες της κοινότητας Τρανοβάλτου μετονομάζεται εις "Βογκόπετρα".
Ο συνοικισμός Καλντάδες της κοινότητας Πολυρράχου μετονομάζεται εις "Προσήλιον".

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Το 1997 με το πρόγραμμα ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, νόμος 2539/1997 για τη "Συγκρότηση πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης", καταργήθηκαν οι κοινότητες Πολυρράχου, Τριγωνικού και Μεταξά και αποτέλεσαν μαζί με άλλες κοινότητες το δήμο Σερβίων, με έδρα τα Σέρβια. Επίσης καταργήθηκαν οι κοινότητες Τρανοβάλτου, Μικροβάλτου και Ελάτης και αποτέλεσαν το δήμο Καμβουνίων, με έδρα τον οικισμό Τρανοβάλτου. Η κοινότητα Λιβαδερού μέχρι το 2010 παρέμεινε ως αυτόνομη κοινότητα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ
Το 2010 με το πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, νόμος 3852/2010, ΦΕΚ 87Α΄,για τη "Νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης", καταργήθηκαν οι καποδιστριακοί δήμοι Σερβίων και Καμβουνίων και μαζί με το δήμο Βελβεντού και την κοινότητα Λιβαδερού αποτέλεσαν το δήμο Σερβίων - Βελβεντού στον οποίο ανήκουν όλες οι κοινότητες της περιοχής Καμβουνίων.

Πηγή: www.delino.gr

...περισσότερα άρθρα για το Τριγωνικό ΚΛΙΚ ΕΔΩ

 

 

 

Σχόλια   

Αθανάσιος Καλλιανιώτης
0 # Αθανάσιος Καλλιανιώτης 16-07-2020 14:17
Κύριε Διευθυντά, η Σερμεή είναι γυναικείο όνομα κι όχι οικισμός. Έχω γράψει σχετικά στο blogs.sch.gr/.../?p=857
Παράθεση