Ταξιδιωτικά

Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2013/mikrovalto.gr

Εικόνες από το Καταφύγι Κοζάνης

Με αφορμή την προγραμματισμένη για το Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013 μουσική συναυλία στο Καταφύγι με τον μοναδικό Κρητικό τραγουδοποιό-λυράρη Ψαραντώνη (εξαιρετική πρόταση σαν ιδέα η παρουσία ενός Κρητικού καταξιωμένου καλλιτέχνη στη γενέτειρα του ήρωα του Καζαντζάκη Αλέξη Ζορμπά, αλλά με ιδιαίτερα προβλήματα πρόσβασης αυτή την περίοδο), ανέσυρα από το αρχείο μου φωτογραφίες που είχα "τραβήξει" πριν περίπου 4 χρόνια (από 23.4.2009), από μια εξόρμηση στο ιστορικό Καταφύγι, σε ένα απαράμιλλο ομιχλώδες σκηνικό…

Γιώργος Μαστρογιαννόπουλος

Το Καταφύγι Κοζάνης 

Το Καταφύγιο ή Καταφύγι είναι ορεινό χωριό του νομού Κοζάνης. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.450 μέτρων στις πλαγιές των Πιερίων και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδος και είναι το δεύτερο υψηλότερο χωριό της Ελλάδος μετά την Σαμαρίνα των Γρεβενών. Το Καταφύγιο με τον "Καλλικράτη" ανήκει στον δήμο Σερβίων - Βελβεντού και ο πληθυσμός του σύμφωνα με την Ελληνική απογραφή του 2001 είναι 174 κάτοικοι.

Δημιουργία του χωριού

Το Καταφύγι δημιουργήθηκε από οικογένειες οι οποίες μετακινήθηκαν από τα μέρη των Τρικάλων, των Αγράφων, της Πίνδου και των Γρεβενών, ύστερα από την αποτυχημένη επανάσταση του Μητροπολίτου Τρίκκης Διονυσίου του Φιλοσόφου (Σκυλοσόφου). Oι οικογένειες αυτές έφτασαν στα μέρη της Κοζάνης και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Βελβενδού, αλλά λόγω της έντονης Τουρκικής παρουσίας, αναχώρησαν και όπως αναφέρει η παράδοση, αφήσαν δύο ζώα να ανέβουν στα Πιέρια. Eκεί όπου θα έβρισκαν νερό και κατάλληλο χώρο θα δημιουργούσαν το νέο χωριό. Τα ζώα, σύμφωνα με την παράδοση έφτασαν στο σημείο πού σήμερα είναι το χωριό και εκεί ὀπου τρέχει ακόμα και σήμερα νερό. η βρύση ή οι βρύσες αυτές οι κάτοικοι τις ονόμασαν πηγάδια, ή κατά την ντοπιολαλιά "μπγάδγια". Εκεί δημιούργησαν και τον πρώτο οικισμό, χτίζοντας τον Ναό του Αγίου Νικολάου γύρω στα 1740 - 1750. Το χωριό ονομάστηκε "Καταφύγιο" λόγω της απόρθητης τοποθεσίας του.

Μετά την συνοικία του Αγίου Νικολάου, δημιουργήθηκε η λεγόμενος "Μεσιανός μαχαλάς" με κέντρο την εκκλησία της Παναγίας, και το Σχολείο, ενώ στην συνέχεια κατοικήθηκε και η άλλη πλευρά του χωριού, η οποία ονομάστηκε "Μαγουλάδες" και κατά την ντοπιολαλιά "Μαγλάδες", με Ναό τον Άγιο Γεώργιο.

Αλέξης Ζορμπάς και πόλεμος

Προπολεμικά αποτελούσε ανεξάρτητη κοινότητα. Το χειμώνα του 1943 και συγκεκριμένα στις 20 Δεκεμβρίου τα κατοχικά στρατεύματα έκαψαν το χωριό και οι κάτοικοί του κατέφυγαν μετά τη λήξη του πολέμου στον Βελβενδό, στην Θεσσαλονίκη, στην Κοζάνη και στην Κατερίνη όπου κατέλυσε και ο μεγαλύτερος όγκος του χωριού δημιουργώντας τον ομώνυμο συνοικισμό των "Καταφυγιωτών".

Το Καταφύγιο ή Καταφύγι είναι η γενέτειρα του ήρωα του Καζαντζάκη Αλέξη Ζορμπά, ο οποίος λεγόταν Γιώργος Ζορμπάς. Στο χωριό διασώζεται και το οικόπεδο του σπιτιού του, στα ερείπια του οποίου έχει χτιστεί ένα οίκημα που θα λειτουργεί ως Λαογραφικό Μουσείο. Επίσης, το χωριό είναι η γενέτειρα του Ακαδημαϊκού Ιωάννου Τσικοπούλου, του αειμνήστου Μητροπολίτου Χίου Νικηφόρου Τζιφοπούλου και του Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα.

Τα Αξιοθέατα

Σήμερα το Καταφύγι, κατοικείται μόνο τους θερινούς μήνες, από τους ιδίους τους κατοίκους οι οποίοι μετά την πυρπόληση, μένουν στην Κατερίνη, και έτσι αναβιώνει έστω και για λίγο το όμορφο χωριό των Πιερίων, αλλά και από άλλους μη καταφυγιώτες, οι οποίοι έκαναν σπίτια λόγω της ομορφιάς του χωριού. Το φυσικό τοπίο είναι εκπληκτικό και μοναδικό. Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί το χωριό από την πλευρά του Ελατοχωρίου Πιερίας, και μέσα από μία μαγευτική διαδρομή φτάνει κανείς στην Πλατεία. Στην Πλατεία, ο επισκέπτης θα δει την Εκκλησία της Παναγίας, η οποία ξαναχτίστηκε και εγκαινιάστηκε το 1969 από τον τότε Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης κ. Διονύσιο. Στην Συνοικία Μαγουλάδες ή Μαγλάδες, υπάρχει η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και στο πίσω μέρος υπάρχει και ένα εκπληκτικό Ξενοδοχείο. Στην άλλη πλευρά του χωριού υπάρχει ο Ναός του Αγίου Νικολάου, κτίσμα του 1750, και είναι ο μόνος Ναός πού δεν κάηκε από την πυρπόληση των Γερμανών, παρά τις προσπάθειές τους. Τα σημάδια από τις προσπάθειές τους να βάλουν φωτιά φαίνονται ακόμα στους τοίχους. Εκτός από αυτές, υπάρχουν και οι Εκκλησίες του Προφήτου Ηλία στον μικρό λόφο με την ονομασία Καραούλι, με μια εκπληκτική θέα προς την Κοζάνη και στην λίμνη του Αλιάκμονος του Πολυφύτου. Ο γκρεμός από το Καραούλι, ονομάζεται Σκρίκα. Υπάρχει ακόμα το εκκλησάκι του Αγίου Νεκταρίου, και του Αγίου Δημητρίου, όπου και το κοιμητήριο του χωριού στο οστεοφυλάκιο του οποίου φυλάγονται οστά Καταφυγιωτών, ενώ στην τοποθεσία Λιβάδια υπάρχει και ο Ναός του Αγίου Αθανασίου.

Στην είσοδο του χωριού από την πλευρά του Ελατοχωρίου, συναντάμε το Στραυροδρόμι. Εκεί υπάρχει και το μνημείο, όπου τον Ιανουάριο του 1924 ο γνωστός κλέφτης Γιαγκούλας και τα παλικάρια του σκότωσαν τον γιατρό του χωριού Οδυσσέα Νικολαΐδη, ενώ από την πλευρά του Βελβενδού, ο επισκέπτης συναντά το Αγιονέρι το οποίο μπορεί κανείς να επισκεφτεί αλλά -όπως το είχαν οι παλαιοί- αμίλητος, ενώ λίγο πριν μπει κανείς στο χωριό υπάρχει το Εκκλησάκι του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, όπου κατά την ημέρα του Δεκαπενταυγούστου οι κάτοικοι ξεπροβοδίζουν τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Διονυσίου.

(από τη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)