Ειδήσεις - Επικαιρότητα

ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΕΡΒΙΩΝ, 6 ΜΑΡΤΗ του ‘43 - Η επετειακή ομιλία από τον Δημήτρη Ζιούζιο*

ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΕΡΒΙΩΝ, 6 ΜΑΡΤΗ του ‘43

Η επετειακή ομιλία από τον Δημήτρη Ζιούζιο*

olserv14zΗ σημερινή επέτειος δεν είναι γιορτή, είναι προσκύνημα σ’ αυτούς που εξαργύρωσαν τη ζωή τους με τη χιλιάκριβη τη λευτεριά. Είναι μια μέρα για να μην ξεχνάμε πως θυσιάστηκαν οι πρόγονοι μας, για αυτήν μας την ελευθερία.

Το ολοκαύτωμα της πόλης μας, μια πόλη που άλλοτε ήταν το εμπορικό και διοικητικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας, από τα φασιστικά στρατεύματα του Μουσολίνι το Μάρτη του ’43, έχει σημαδέψει για πάντα την περιοχή μας. Η καταστροφική μανία των φασιστικών ορδών δεν σεβάστηκε ούτε τα ιερά μας καίγοντας τις δύο εκκλησίες μας, τον Άγιο Γεώργιο και την Αγία Κυριακή.

Το δράμα ξεκίνησε την 13η Απριλίου του 1941 όπου τα Σέρβια βομβαρδίζονται από γερμανικά αεροπλάνα και πολλοί Σερβιώτες άμαχοι σκοτώνονται. Δυο μέρες μετά, την 15η Απριλίου, οι Γερμανοί μπαίνουν στην πόλη, η περίοδος κατοχής ήταν μια σκληρή δοκιμασία, όπως για όλη την Ελλάδα έτσι και για τα Σέρβια. Με την ίδρυση όμως του ΕΑΜ πολλοί θα επανδρωθούν στα τμήματά του και θα συμμετάσχουν ενεργά στην επίτευξη του τελικού στόχου, που δεν ήταν άλλος από την απελευθέρωση της χώρας και την ήττα του φασισμού. Ήταν καθήκον και χρέος τους, που όμως πληρώθηκε με αίμα και με ολοκληρωτική καταστροφή.

Με λίγα εφόδια, αλλά με πίστη στον αγώνα οι αντάρτικες δυνάμεις είχαν καταφέρει σοβαρά πλήγματα στους φασίστες κατακτητές: στα μεταλλεία του Χρωμίου, στον Άγιο Δημήτριο, στον Μπούρινο.

Η αντίστροφη μέτρηση για την πόλη μας ξεκινά τον Φλεβάρη του ’43. Από τους άνδρες του φυλακίου των Γερμανών, που είχε έδρα τα Σέρβια, συνελήφθησαν ως όμηροι ορισμένοι χωρικοί από το Μικρόβαλτο και τους έφερναν στα Σέρβια για να τους εκτελέσουν. Τμήμα του Εφεδρικού ΕΛ.Α.Σ., με επικεφαλής τον Κεραυνό, μετά από μάχη στη θέση «Μαύρη ράχη» απελευθέρωσε τους ομήρους. Ύστερα από αυτό, οι Γερμανοί αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τα Σέρβια και να συμπτυχθούν στην Κοζάνη. Οι Ελληνικές δυνάμεις βρίσκουν την ευκαιρία και ανατινάζουν την ξύλινη γέφυρα του Αλιάκμονα που είχαν στήσει οι Γερμανοί, αφού η πρώτη γέφυρα είχε καταστραφεί από τους Άγγλους κατά την αποχώρησή τους με την κατάρρευση του μετώπου.

Η φυγή των Γερμανών έδωσε το έναυσμα για ένα πανηγύρι λευτεριάς στην πόλη μας, δυστυχώς όμως προσωρινής. Τα Σέρβια σημαιοστολίστηκαν και καλωσόρισαν το σώμα των ανταρτών του Στάμκου, μαζί τους και τον Δεσπότη Σερβίων και Κοζάνης Ιωακείμ, έναν χαρισματικό πνευματικό ηγέτη, που μετά από έναν εμπνευσμένο πατριωτικό, επαναστατικό λόγο, ευλογεί την Ελληνική Σημαία.

Τότε ήταν που η ιστορία, το κατόρθωμα των Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα, που κατέβασαν τη σβάστικα από την Ακρόπολη, επαναλήφθηκε στα Σέρβια από τον Κώστα Κουνέτη και τον Νίκο Μεγαρέα, οι οποίοι κατέβασαν το μισητόφασιστικό σύμβολο από το Γερμανικό φρουραρχείο.

Εν τω μεταξύ, μία Ιταλική φάλαγγα από την Ελασσόνα σπεύδει για την ενίσχυση των πολιορκουμένων από τον ΕΛΑΣ, ιταλικών δυνάμεων στη Σιάτιστα.

Στις 6 Μαρτίου του 1943 περνούν από τα Σέρβια και, για όσο διάστημα χρειάσθηκε να κατασκευάσουν καινούργια γέφυρα στον Αλιάκμονα, 2 με 3 μέρες, καίνε την πόλη. Τα Σέρβια καταστρέφονται ολοσχερώς από τη μανία των φασιστών. 1100 σπίτια (εκτός από 3) καίγονται. Πάνω από σαράντα Σερβιώτες εκτελούνται ή καίγονται ζωντανοί τη μαύρη εκείνη ημέρα του ολοκαυτώματος. Ο αριθμός ξεπερνά τους εβδομήντα τις επόμενες μέρες.

Ο κόσμος για να σωθεί καταφεύγει στα γύρω βουνά και από κει έντρομοι βλέπουν τα σπίτια τους, τον κόπο τους, τη ζωή τους να καίγονται επί μέρες. Οι φασίστες κατακτητές δεν αφήνουν τίποτα όρθιο στο διάβα τους, μετέβαλαν την πόλη σε ερείπια, σκότωσαν αρρώστους γέρους και ότι υπήρχε στα σπίτια το πλιατσικολόγησαν.

Το δράμα της περιοχής μας θα συνεχιστεί και μετά τη μέρα εκείνη, παίρνοντας τώρα πια τη σκυτάλη του θανάτου οι Γερμανοί συνεχίζουν την καταστροφή και τη σφαγή: Καστανιά, Καταφύγι, Λάβα, Λιβαδερό, Μεταξά, Μοσχοχώρι, Παλιογράτσανο, Πολύρραχο και Τριγωνικό, γίνονται στάχτη.

Όταν φεύγουν οι Γερμανοί από τα Σέρβια, τον Οκτώβρη του ’44, η πόλη και η περιοχή ήταν ένα απέραντο νεκροταφείο.

Οι πρόγονοι μας και η πόλη μας πλήρωσαν ακριβά την δική τους αντίσταση στις κατοχικές δυνάμεις, και το κόστος δεν μετριέται μόνο με το άγιο αίμα. Τα Σέρβια από μια μεγάλη για τα δεδομένα της εποχής πόλη, πλούσια, με υψηλό επίπεδο μόρφωσης των κατοίκων και με όλες τις απαραίτητες υποδομές, μετατρέπεται σε μια φτωχή κατεστραμμένη κωμόπολη, που προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της. Η μετανάστευση ως επακόλουθο ολοκλήρωσε το μαρασμό του πολέμου.

Τα Σέρβια ακολούθησαν τη μοίρα όλων των μαρτυρικών πόλεων, που ακόμη και σήμερα, πληρώνουν για τον πατριωτισμό τους, για την προσήλωση στο καθήκον, αφού ποτέ δεν τους αναγνωρίσθηκε έμπρακτα, τόσο από τους σφαγείς τους, αλλά πολύ περισσότερο από την Ελληνική πολιτεία η θυσία και η προσφορά τους στον αγώνα.

Άλλωστε, αυτός ο αγώνας δεν δόθηκε για την αναγνώριση.

Ήταν αγώνας ψυχής, ιδανικών και συνέχειας αυτού του λαού, που δεν έχει πάψει ποτέ να αγωνίζεται για τα προαιώνια ιδανικά του.

Η εποποιία του ΕΛΑΣ-ΕΑΜ-ΕΠΟΝ είναι αναμφίβολα το μεγαλύτερο επίτευγμα της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, μετά το αθάνατο ’21 και το έπος της Αλβανίας και στέκεται ισάξια και χρυσίζει ανάμεσα στα κινήματα της αντίστασης των λαών της Ευρώπης κατά της Χιτλερικής τυραννίας και θα μείνει πηγή έμπνευσης, υπερηφάνειας και δημιουργίας για τον Ελληνικό λαό.

Αγαπητές συμπολίτισσες, αγαπητοί συμπολίτες.

71 χρόνια μετά.

Μερικοί από σας έχετε παιδικές αναμνήσεις αυτής της καταστροφής.

Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να σβηστούν τέτοιες ζοφερές εικόνες απ’ το νου;

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια και της δικής μου γιαγιάς, 12 ετών τότε, που θυμάται ακόμη σαν σήμερα τις ημέρες εκείνες που οι φασίστες ισοπέδωσαν τα πάντα στο πέρασμα τους. Η αντίσταση του ελληνικού λαού στον κατακτητή παίρνει διαστάσεις θριάμβου όταν αναλογισθούμε τις συνθήκες που διεξήχθη ο αγώνας, την πείνα που θέριζε τον Ελληνικό λαό και εν γένει τη βαρβαρότητα του κατακτητή.

Σήμερα όμως η νέα γενιά οφείλει να πει το δικό της ΟΧΙ στην άνοδο του νεοφασισμού. Ο εχθρός της δημοκρατίας καραδοκεί εκ των έσω και οι εφιάλτες του παρελθόντος επιστρέφουν. Για να μη ζήσουμε Μαύρες Μέρες, που δεν αρμόζουν στον δικό μας λαό, σπιλώνοντας την μνήμη των προγόνων μας, που θυσιάστηκαν για την πτώση του φασισμού∙ από αυτό το βήμα καλώ όλους τους συμπολίτες να θυμηθούν εκείνο το μακρινό ’43 και να καταδικάσουν τον φασισμό και όλες του τις εκφάνσεις στην σημερινή κοινωνία. Είναι αδιανόητο να υπάρχουν σήμερα σε μαρτυρικές πόλεις όπως τα Σέρβια, νοσταλγοί του φασισμού. Μπορεί η δική μας γενιά να βιώνει όλα τα δεινά της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, αλλά η στροφή προς τον φασισμό σίγουρα δεν είναι η λύση. Μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει είτε σε εμάς τους ίδιους είτε σε κάποιους συνανθρώπους μας. Ο ελληνικός λαός, κάτω από αντίξοες συνθήκες, πολέμησε ηρωικά για έναν κόσμο ελεύθερο, αδελφωμένο, ειρηνικό, που επιθυμεί και επιδιώκει τη φιλία και τη συνεργασία με όλους τους λαούς της γης. Ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η βία, δεν ανήκουν στο DNA του Έλληνα. Η νεολαία πρέπει να γνωρίζει την ιστορία αυτού του τόπου και να τιμά την βαριά κληρονομιά του. Χρέος μας είναι λοιπόν να μην επιτρέψουμε σε κανέναν να σκοτεινιάσει τις φωτεινές λεωφόρους που άνοιξαν με το αίμα τους οι ήρωες που τιμούμε σήμερα. Να δώσουμε το παρόν, ΟΛΟΙ, σαν ένας άνθρωπος, ώστε να κρατήσουμε την Ελλάδα μας εκεί που της αρμόζει, ανάμεσα στις πολιτισμένες, τις ειρηνικές και τις προκομένες χώρες του κόσμου. Μόνον έτσι δεν θα πάνε χαμένες τόσες θυσίες των ηρώων μας.

Σήμερα τα Σέρβια, αισθάνονται υπερηφάνεια, γιατί δώσανε στον αγώνα για τη λευτεριά ότι πιο ωραίο συνθέτει τη μεγαλοσύνη των λαών. Δώσανε την ψυχή τους, την παληκαριά τους, την περιουσία τους. Πράξανε το χρέος τους προς τη σκλαβωμένη πατρίδα.

Στο σημείο αυτό, ας αφήσουμε τα λόγια του αρχαίου ποιητή, Διόδωρου του Σικελιώτη, να αναπαύσουν τις ψυχές των πεσόντων αγωνιστών της εθνικής αντίστασης:

 

 

Τῶνἐν Θερμοπύλαις θανόντων

εὐκλεὴς μὲν ἁ τύχα καλὸς δ' ὁ πότμος,

βωμὸς δ' ὁ τάφοςπρὸ χοῶν δὲ μνᾶστις ὁ δ' οἶνοςἔπαινος·

ἐντάφιον τοιοῦτον εὐρὼς

οὔθ' ὁ πανδαμάτωρ ἀμαυρώσει χρόνος.

ἀνδρῶνἀγαθῶνὅδε σακὸς

οἰκέτιν εὐδοξίαν

Ἑλλάδοςεἵλετο· μαρτυρεῖδὲκαὶ Λεωνίδας

Σπάρτας βασιλεύς, ἀρετᾶςμέγανλελοιπὼς

κόσμον ἀέναόν τε κλέος.

(=Εκείνων, που σκοτώθηκαν στις θερμοπύλες, είναι

Τρισδοξασμένη η τύχη τους κι ωραίος ο θάνατος τους.

Ο τάφος τους είναι βωμός, κι αντί για θρήνους έχουν

τη θύμηση και γίνεται η λύπη παίνεμα τους.

Και τέτοιο σάβανο ανδρών γενναίων, μήτε η μούχλα,

μήτε κι ο παντοχαλαστής καιρός θα το αφανίσει.

Το μνήμα τους για κάτοικον∙ επήρε της Ελλάδας

τη δόξα. Και είναι απόδειξη σ’αυτό κι ο Λεωνίδας,

ο βασιλιάς της Σπάρτης,

που στόλισμα της αρετής έχει μεγάλο αφήσει

και δόξαναναιώνια.)

Αγαπητοί φίλοι, Αγαπητές φίλες

Στο ολοκαύτωμα των Σερβίων και της περιοχής, εκείνη την περίοδο, θρηνήσαμε πολλά θύματα από τον άμαχο πληθυσμό, αλλά και από τα ένοπλα τμήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Αναφέρω τα ονόματα τους, ως ελάχιστο φόρο τιμής, για τη θυσία τους στο βωμό της πατρίδας για την λευτεριά της.

ΘΥΜΑΤΑ ΑΜΑΧΟΙ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

 

1

Αθανασιάδης Μιχαήλ

31

Μακαρώνας Χρήστος

2

Αθανασιάδης Στάθης

32

Παγγίδης Νικόλαος

3

Βασδιάρης Βασίλειος

33

Παρασκευάς Κωνσταντίνος

4

Αγγελοπούλου Βασιλική

34

Παπανίκου Βασιλική

5

ΓρηγορόπουλοςΧαρίσιος

35

ΠροκόβαΑγλαία

6

Γκρίζος Γεώργιος

36

Σπανός Δημήτριος

7

Δραμόπουλος Παντελής

37

Παντούλης Ιωάννης

8

Ζυγούρης Λουκάς

38

Σαββίδης Κοσμάς

9

Ζαραμπάρας Δημήτριος

39

Σπανός Κωνσταντίνος

10

Ζαλούμης Φώτιος

40

Σιαμαλέκης Ευάγγελος

11

Θεοφάνου Γεώργιος

41

Σιαμαλέκης Αθανάσιος

12

Δράγοβιτς Αθανάσιος

42

Σιαμαλέκης Αστέριος

13

Ιακωβίδου Ολυμπία

43

Σιαμαλέκης Ιωάννης (Στέργιου)

14

Κεσίδης Δημήτριος

44

Χατζηγεωργίου Νικόλαος

15

Καραβάρας Ιωάννης

45

Φιλιποπουλίτης Κώστας

16

Λαζαρίδης Γεώργιος

46

Ψαρράς Ιωάννης

17

Λαϊοπούλου Αθανασία

47

Θεοδωρίδου Σοφία

18

Μέλλιος Θεόδωρος

48

Φακίρη Φιλομένη

19

Μάγγος Βασίλειος

49

Σουμελίδης Ευάγγελος

20

Μπουκουβάλας Γεώργιος

50

Ντέμος Βασίλειος

21

Μπιλιάτης Απόστολος

51

Μαλούτας Βασίλειος

22

Μπιστενάκης Κώστας

52

Παπαναστασίου Αντώνιος

23

Μπουκουβάλα Χρυσάνθη

53

Μητράκας Κωνσταντίνος

24

Μακρίδης Παντελής

54

Φιρφίρης Νικόλαος

25

Μαλούτα Ασπασία

55

Ζαρογιάννης Κωνσταντίνος

26

Μαλούτας Αθανάσιος

56

Τσιγκόιδας Γεώργιος

27

Μαντζιάρης Γεώργιος

57

Λεπίδας Αστέριος

28

Μαντζιάρης Πολυνίκης

    

29

Κατσάκης Χρήστος

    

30

Νικολαίδης ή Μπαχαντούρης Ανδρέας

    

 

 

ΣΕΡΒΙΩΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΣΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

Πρωτομαγιά 1944

 

Αϊβατζίδης Γεώργιος

Στάθης Ιωάννης

Χαραλαμπίδης Θεόφιλος

 

ΣΕΡΒΙΩΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ

26η Ιανουαρίου 1944

 

Αγγελόπουλος Αστέριος

Γκουλιώνης Δημήτριος

Μέλιος Κωνσταντίνος

Μπιλιάτης Κίμων

Παυλίδης Κωνσταντίνος

Στεφάνου Δημήτριος

Μαλούτας Ευάγγελος

Παυλός Δημήτριος

Τζιφόπουλος Πολυνίκης

Φαραγγιώτης Ιωάννης

Φάκας (Ζαμάνης) Κωνσταντίνος

 

ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΕΡΒΙΩΝ

 

Από τη Λάβα: 24

Από την Καστανιά: 48

Από τοΠλατανόρρευμα: 25

Από ταΚρανίδια: 5

Από τις Αυλές: 12

Από τις Γούλες: 9

Από τα Μεταξά: 11

Από το Βελβεντό: 21

Από το Τρανόβαλτο: 16

Από το Μικρόβαλτο: 13

Από τους Λαζαράδες: 13

Από το Λιβαδερό: 2

Από το Ρύμνιο: 14

 

 

Αιωνία τους η μνήμη

 

* Ο Δημήτρης Ζιούζιος είναι

Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Σερβίων-Βελβεντού