ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟΥ ΠΕΡΙΛΕΙΠΟΜΕΝΑ: Ένα ζωντανό αρχείο της εποχής και του τόπου
Μετά το βιβλίο του δασκάλου Λαμπρέτσα Ηλία, το «ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟ», που είδε το φως της δημοσιότητας, το έτος 2000, ένα νέο βιβλίο, για το χωριό αυτό, κυκλοφόρησε τα Χριστούγεννα του 2013. Είναι το βιβλίο: «ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟΥ ΠΕΡΙΛΕΙΠΟΜΕΝΑ», που έγραψαν ο Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος π" Χρ. Μανάδης και η μητέρα του, πρεσβυτέρα Αφροδίτη π" Χρ. Μανάδη.
Το βιβλίο, από τον τίτλο του, φανερώνει το περιεχόμενό του. Το «ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟΥ» δείχνει το «πού», δηλαδή τον τόπο, εδώ, το χωριό Μικρόβαλτο, ενώ το «ΠΕΡΙΛΕΙΠΟΜΕΝΑ», το «τι», δηλαδή ποιο είναι το χωριό αυτό, σαν ιστορία, πολιτισμό ή παράδοση. Άλλωστε, το «περιλειπόμενα», σύμφωνα με τα Λεξικά, αυτό, ακριβώς, σημαίνει, δηλαδή κάτι που απομένει ή επιζεί, το υπόλοιπο ή το κατάλοιπο.
Το βιβλίο ανήκει σ’ αυτά που ονομάζουμε «μελέτες». Ειδικότερα είναι ιστορική και λαογραφική μελέτη. Το υλικό που κομίζει καλύπτει μια σειρά από θέματα, που σχετίζονται με το Μικρόβαλτο, όπως είναι η κοινωνική οργάνωση, οι ασχολίες των κατοίκων, τα εκλογικά, τα «μπρατίμια», η εκπαίδευση, τα εκκλησιαστικά, η Αστυνομία, το Σπίτι του Παιδιού, η Κοινότητα, τα ήθη και τα έθιμα, τα παιχνίδια, η λαϊκή ιατρική, το νοικοκυριό, οι παροιμίες, τα παραμύθια κλπ.
Από το υλικό αυτό δε λείπουν και οι φωτογραφίες, που το υποβαστάζουν και κάνουν το βιβλίο να είναι μαζί κι ένα μικρό λεύκωμα. Και τι φωτογραφίες; Απ’ αυτές που δε στοχεύουν στον εντυπωσιασμό, αλλά κατευθείαν στο αίσθημα και το συναίσθημα, που τις δένουν με τα πρόσωπα και τα γεγονότα που εικονίζονται σ’ αυτές. Παραπίσω δεν πάνε και τα ντοκουμέντα (έγγραφα, πίνακες, κατάλογοι, ενθυμήσεις, μαρτυρίες κλπ.), με την αξία του και τη σημασία του το καθένα, που περνούν μπροστά σου, σαν σε ταινία, για να σου δείχνουν το μονοπάτι που βγάζει κατά τη ρίζα σου. Και πρέπει να γυρίζει ο άνθρωπος πίσω, στα περασμένα, αν θέλει να πάει μπροστά. Γιατί χωρίς μνήμη, το παρόν είναι τυφλό και το μέλλον αβέβαιο. Κι αυτή τη μνήμη το βιβλίο δεν την αφήνει να χαθεί, για να περάσει και στους νεότερους, για να μπορούν να λένε οι Μικροβαλτινοί με καμάρι, πως έχουν χωριό, καταγωγή και πατρίδα.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι το βιβλίο σώζει από τη λήθη μοναδικές στιγμές ζωής, που ο χρόνος άφησε πίσω του. Και τις σώζει, για να μη χαθούν, σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Κι είναι σημαντικό αυτό, γιατί όταν ξέρεις από πού κρατάς, ξέρεις και πού είναι ο δρόμος να πας. Και τις φυλάγει και τις κρατεί τις παραδόσεις του ο Έλληνας. Και δεν είναι μόνο, γιατί είναι δικές του, κληρονομιά, πάππου προς πάππο, αλλά και γιατί ξεχωρίζουν από άλλες, σε ομορφιά, γνησιότητα και αλήθεια. Θέλω να πω ότι το παλιό εθιμικό στοιχείο της τοπικής ζωής, το σέβονται οι συγγραφείς και το παραθέτουν, όπως είναι, ανέγγιχτο. Και το βλέπεις αυτό να είναι διάχυτο στο βιβλίο και το βιώνεις, σαν να μετέχεις και ο ίδιος στα δρώμενα.
Κι αποδεικνύονται καλοί αφηγητές οι συγγραφείς. Οι ιστορίες τους έχουν μια απλότητα και μια ζεστασιά, που τις χαίρεσαι, όπως τις χάρηκαν, -πιστεύω-, και οι ίδιοι, όταν τις έγραφαν. Οι ιστορίες αυτές είναι γραμμένες στην ιδιωματική γλώσσα της παλαιότερης εποχής στο Μικρόβαλτο. Κι όλοι ξέρουμε πόσο βοηθάει η τοπική λαλιά στη δημιουργία ατμόσφαιρας, αφού μέσα στην τοπική φράση, η παλιά λέξη παίρνει φυσικότερη θέση, κάνοντας το κείμενο ζωντανό, σαν την ομιλία, με ό,τι σημαίνει αυτό: τεχνική, μουσική, νόημα.
Αυτό είναι το βιβλίο, ένα ζωντανό αρχείο της εποχής και του τόπου που αναφέρεται. Αποδέκτες του: οι Μικροβαλτινοί, όπου κι αν ζουν, στο χωριό ή μακριά απ’ αυτό, οι ιστορικοί, οι λαογράφοι, οι άλλοι ειδικοί, αλλά και ο καθένας μας…Όλοι κάτι θα βρούμε, κάτι θα θυμηθούμε, κάτι θα μάθουμε για την ιστορία του Μικρόβαλτου, τις ομορφιές του και τους ανθρώπους του… Σίγουρα…
Ντάγκας Ευάγγελος
Σχολικός Σύμβουλος ε.τ.