Οικολογικά

Συγκριτικό τεστ οικιακών λαμπτήρων φωτισμού

Η ηλεκτρική ενέργεια για φωτισμό παράγεται από την κατανάλωση 7,2% των παγκόσμιων πρωτογενών ενεργειακών πόρων του ανεπτυγμένου κόσμου (στοιχεία του 2011) και προκαλεί την εκπομπή 430 δισεκατομμυρίων κιλών διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο.

Μπορούμε να έχουμε μείωση της κατανάλωσης οικιακής ηλεκτρικής ενέργειας έως και 27%, μόνο από την υιοθέτηση ενεργειακά αποδοτικότερων τεχνολογιών.
Ο φωτισμός αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της κατοικίας μας. 
Μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά αυτή την κατανάλωση με την αντικατάσταση των λαμπτήρων υψηλής κατανάλωσης με ενεργειακά αποδοτικότερους. 

Είδη λαμπτήρων

Λαμπτήρες πυράκτωσης

Στους λαμπτήρες πυράκτωσης το φως παράγεται από τη θέρμανση του νήματος βολφραμίου.  Θεωρούνται ως υψηλά αναποτελεσματική πηγή φωτός, επειδή το 90% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει, χάνεται ως θερμότητα στο περιβάλλον και μόνο το 10% αξιοποιείται για φωτισμό. Έχει απαγορευτεί η παραγωγή τους από το 2012, όμως πιθανόν να υπάρχουν ακόμη αποθέματα σε κάποια καταστήματα και σίγουρα υπάρχουν ακόμη σε πολλά σπίτια.

2. Λαμπτήρες Αλογόνου 
Για να αυξηθεί η διάρκεια λειτουργίας των λαμπτήρων αυτών, μέσα στο γυαλί γίνεται προσθήκη αλογόνου αερίου. Η τελευταία κατασκευή των λαμπτήρων αλογόνου έχουν βάση αλουμινίου και έναν ανακλαστήρα για να διπλασιάζεται η φωτεινότητα στο σημείο που μας ενδιαφέρει καθώς η θερμότητα οδηγείται στο να περνάει μόνο από το σημείο αυτό.

3. Συμπαγείς Λάμπες Φθορισμού  (Λάμπες Οικονομίας CFL)
Μαζί με τους απλούς λαμπτήρες φθορισμού είναι αυτοί των οποίων το φως δημιουργείται από μια ηλεκτρική εκκένωση μέσα σε αέριο ή σε ατμό.  
Οι συμπαγείς έχουν ένα πλεονέκτημα από τις απλές φθορισμού. Μπορούν να μπουν στην ίδια πρίζα από αυτούς της πυράκτωσης και καταναλώνουν πολύ λιγότερο ρεύμα.

4. Απλοί λαμπτήρες Φθορισμού  
Οι απλοί λαμπτήρες φθορισμού απαιτούν εγκατάσταση νέων φωτιστικών σωμάτων ενώ η ισχύς τους εξαρτάται από την επιφάνεια και το μήκος του σωλήνα. Στις κατοικίες χρησιμοποιούνται για κρυφό φωτισμό, ενώ έχουν μεγάλη εφαρμογή σε επαγγελματικούς χώρους.
Οι λαμπτήρες εκκένωσης μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστοι και αποδοτικοί, ωστόσο, η παρουσία υδραργύρου στο εσωτερικό τους απαιτεί ειδική μεταχείριση και επεξεργασία για την ασφαλή διάθεσή τους για ανακύκλωση.

Λαμπτήρες - Δίοδοι Εκπομπής Φωτός (LED)

Οι LED λαμπτήρες είναι διατάξεις ημιαγωγών που περιέχουν αέρια και είναι επικαλυμμένοι με διάφορες ενώσεις φωσφόρου.
Η αποτελεσματικότητα και η διάρκεια ζωής τους είναι δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία αλλάζουν ανάλογα το συντελεστή θερμικής διάχυσης και τον οπτικό σχεδιασμό του κάθε λαμπτήρα   Ένα φωτιστικό LED αποτελείται από ένα συγκρότημα λαμπτήρων LED, συνδεδεμένα με ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό κύκλωμα και διάφορα άλλα εξαρτήματα.

Συγκριτικό τεστ λαμπτήρων

Διάρκεια ζωής

Αποδοτικότητα
Για να μετρήσουμε τη φωτεινότητα μιας λάμπας χρησιμοποιούμε μια μονάδα μέτρησης που λέγεται lumen. Αντίστοιχα, η ισχύς που καταναλώνεται (το ρεύμα) μετρείται σε Βατ (Watt). Όσο περισσότερα είναι τα lumen ανά watt τόσο λιγότερα χρήματα πληρώνουμε για τον ίδιο φωτισμό δηλαδή έχουμε καλύτερη αποδοτικότητα. 

Βλέπουμε ότι έχουμε μέχρι και 10 φορές μεγαλύτερη αποδοτικότητα και αντίστοιχη εξοικονόμηση. Η φωτεινότητα μπορεί να μειωθεί με τη πάροδο του χρόνου κατά 5 -20%.

Σύγκριση λαμπτήρων σε Watt για διαφορετικές απαιτήσεις φωτισμού σε Lumen

Δείκτης απόδοσης χρωμάτων (CRI)
Είναι η ικανότητα μιας πηγής φωτός να αποδίδει τα χρώματα του ορατού φάσματος, χωρίς να επιφέρει διαφοροποιήσεις στις αποχρώσεις τους.  
Η τιμή 100 αντιστοιχεί σε λευκό φως ιδίων χαρακτηριστικών με το φως ημέρας.
Δείκτης μεγαλύτερος του 75 θεωρείται πολύ καλός.

Τοξικότητα

Οι λαμπτήρες πυρακτώσεως και των LED δεν επιφέρουν προβλήματα τοξικότητας εντός και εκτός των λαμπτήρων.

Οι λαμπτήρες φθορισμού (απλοί και συμπαγείς) εμπεριέχουν μια μικρή ποσότητα υδραργύρου (Hg) που είναι τοξικό υλικό γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται προσοχή στη διαχείριση τέτοιων λαμπτήρων. Τους ανακυκλώνουμε στους ειδικούς κάδους, προσέχοντας να μην σπάσουν (δείτε περισσότερα εδώ: http://www.enkavolou.gr/index.php/2010-04-15-14-44-21/153-2011-01-13-20-00-47)

Θέματα υγείας κατά τη χρήση

Οι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού λόγω του ότι εμπεριέχουν ηλεκτρονικό υλικό κάτω από του γυάλινους σωλήνες για την ενίσχυση και ομαλοποίηση του φωτισμού, εκπέμπεται ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, γεγονός που τους καθιστά επικίνδυνους για την ανθρώπινη υγεία όταν χρησιμοποιούνται σε γραφείο ή γενικά κοντά στο κεφάλι. Η ποσότητα υδραργύρου που εμπεριέχεται στον γυάλινο σωλήνα δεν είναι ανησυχητική για το περιβάλλον και την υγεία, παρόλα ταύτα χρειάζεται προσοχή σε κάθε περίπτωση και επιβάλλεται η ανακύκλωση των καμένων.

Οι απλοί λαμπτήρες φθορισμού, όταν φτάσουν προς το τέλος της ζωής τους, αρχίζουν να «τρεμοπαίζουν». Πρέπει να αντικατασταθούν άμεσα, επειδή έχει μειωθεί η απόδοση της φωτεινότητας με αποτέλεσμα να κουράζονται τα μάτια. Επίσης σε περίπτωση που σπάσει ο γυάλινος σωλήνας κατά τη διάρκεια λειτουργίας τους, επιβάλλεται η διακοπή τους, λόγω της διαρροής υπεριώδους ακτινοβολίας και διαρροής των ατμών υδραργύρου. Μπορεί να προκληθεί φλεγμονή στα μάτια και στο δέρμα. Χρειάζεται προσοχή κατά τη λειτουργία και επιβάλλεται η ανακύκλωση των καμένων.

Οι λαμπτήρες LED για οικιακή χρήση, λόγω του φαινομένου της ηλεκτροφωταύγειας, δεν εκπέμπονται άλλα φάσματα πέρα από το ορατό. Άρα δεν δημιουργούνται προβλήματα υγείας από επικίνδυνες ακτινοβολίες, αλλά η χρήση τους δεν θα πρέπει να γίνεται κοντά στο κεφάλι,   λόγω της λειτουργίας μικροκυκλωμάτων που εναρμονίζουν το ρεύμα για τους λαμπτήρες αυτούς με αποτέλεσμα να δημιουργείται ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, χαμηλής έντασης. Επίσης δεν επιτρέπεται η ευθεία έκθεση με τα μάτια λόγω της πρόκλησης προσωρινής τύφλωσης από την ένταση της φωτεινότητας. Προτείνεται η αγορά τέτοιων λαμπτήρων με τζάμι που δεν επιτρέπει να φαίνονται τα LED εντός. Προσοχή πρέπει να δίνεται στα μπλε LED, επειδή αυτά αγγίζουν ένα μέρος από το επικίνδυνο φάσμα φωτός που προκαλεί βλάβες στα μάτια. Δεν είναι τυχαία η χρήση αυτού του χρώματος στα strobes των αστυνομικών δυνάμεων για την πάταξη του εγκλήματος.

Οι λαμπτήρες πυρακτώσεως δεν δημιουργούν προβλήματα στην υγεία, εκτός από την υψηλή θερμοκρασία που αναπτύσσουν στο γυάλινο περίβλημά τους που μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα από 2ου βαθμού και άνω. Θεωρείται ότι η υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπεται (το φάσμα του ήλιου που ζεσταίνει τα αντικείμενα) μπορεί να βοηθήσει στα μυοσκελετικά προβλήματα των ατόμων που την χρησιμοποιούν από τους λαμπτήρες αυτούς αλλά η ισχύς (watt) είναι τόσο μικρή, που η βοήθεια είναι σχετικά ανύπαρκτη (επιθυμητή ισχύς υπέρυθρης 200-400 watt).

Πως διαβάζουμε τις ετικέτες στη συσκευασία των λαμπτήρων

Χρώμα φωτισμού λαμπτήρων:
Οι λαμπτήρες έχουν πολλές επιλογές χρώματος μεταξύ λευκού φωτός και φωτός ημέρας, περιλαμβανομένου του θερμού λευκού φωτός που παράγεται από τους λαμπτήρες πυράκτωσης. Το χρώμα του φωτός που προσφέρεται από έναν λαμπτήρα οικονομίας δηλώνεται στη συσκευασία του.    
2.700 Kelvin – Χρώμα: ήπιο/θερμό λευκό, κιτρινωπό/αναζωογονητικό.           Ιδανικό για καθιστικά και υπνοδωμάτια.

5.000 Kelvin – Χρώμα: λευκότερο/ψυχρό λευκό, απαλό μπλε.                         Βοηθάει στη συγκέντρωση. Ιδανικό για χώρους εργασίας το καθιστικό και την κουζίνα.   

6.500 Kelvin – Χρώμα: φως ημέρας/ψυχρό μπλε-λευκό. Ιδανικό για διάδρομο  και κοινόχρηστους χώρους.                                            

Συγκριτικό τέστ κόστους (αγοράς – κατανάλωσης)
Η οικονομική σύγκριση των διαφόρων τύπων λαμπτήρων πρέπει να γίνει για όλη τη διάρκεια ζωής τους.

Εάν φωτίζαμε επί 30.000 ώρες ένα χώρο με τον ίδιο φωτισμό (τα ίδια Lumen), θα είχαμε το εξής κόστος για κάθε είδος λαμπτήρα.  

- Λαμπτήρας πυρακτώσεως 100 W, διάρκεια ζωής = 1.000 ώρες, τιμή αγοράς 1€ 
Κόστος αγοράς: 30.000 ώρες/ 1000 = 30 λάμπες.                      30Χ1,00 €/λαμπτήρα = 30 €   
Κόστος ρεύματος: 30.000 h Χ 100W =3000 KWh.               3000 KWh X 0,18 €/ KWh=540 €
Συνολικό κόστος:                                                                                                       = 570 € 

- Λαμπτήρας αλογόνου 77 W (αντιστ. σε 100W), διάρκεια: 2.000 ώρες, τιμή αγοράς 3 €
Κόστος αγοράς: 30.000 ώρες/ 2000 = 15 λάμπες.                      15Χ3,00 €/λαμπτήρα = 45 €   
Κόστος ρεύματος: 30.000 h Χ 77W =2.310 KWh.               2.310 KWh X 0,18 €/ KWh=416 €
Συνολικό κόστος:                                                                                                       = 461 €     

- Λαμπ. Φθορίου (οικονομίας) 20 W(αντιστ. σε 100W), διάρκεια=12.000ώρες, τιμή 5€
Κόστος αγοράς: 30.000 ώρες/ 12000 = 2,5  λάμπες.             2,5 Χ5,00 €/λαμπτήρα =    13 €   
Κόστος ρεύματος: 30.000 h Χ 20W = 600 KWh.                  600 KWh X 0,18 €/ KWh = 108 €
Συνολικό κόστος:                                                                                                       = 121 €

- Λαμπτήρας LED 12W (αντιστ. σε 100W), διάρκεια ζωής = 30.000 ώρες, τιμή αγ. 14 €
Κόστος αγοράς: 30.000 ώρες/ 30000 = 1  λάμπες.                         1 Χ16 €/λαμπτήρα = 16 €  
Κόστος ρεύματος: 30.000 h Χ 12W = 360 KWh.                      360 KWh X 0,18 €/ KWh=65 €
Συνολικό κόστος:                                                                                                         = 81 €        

Όπως βλέπουμε μπορούμε να εξοικονομήσουμε έως και 500  από την αντικατάσταση ενός λαμπτήρα.
Αν υπολογίσουμε ότι μία μέση κατοικία έχει περίπου 20 λαμπτήρες, η εξοικονόμηση χρημάτων σε 5-6 χρόνια μπορεί να φτάσει τις 10.000 €  
    

Το θέμα επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Λυχναρόπουλος,
πτυχιούχος Περιβαλλοντολόγος-Περιβαλλοντικός Επιθεωρητής,
μέλος του Δ.Σ της Ένωσης Καταναλωτών Βόλου & Θεσσαλίας