Η ασθένεια της γρίπης που είχε ενσκήψει στην Ευρώπη και έφθασε και στην Ελλάδα το έτος 1918 είχε εξαπλωθεί παντού, προκάλεσε πολλούς θανάτους και ο ΕυρωπαΪκός τύπος δεν κατέγραφε το μέγεθος της καταστροφής για να μην επηρεάσει το ηθικό των πολιτών εξαιτίας του Α΄ παγκοσμίου πολέμου 1914-1918.
«Ονομάστηκε δε Ισπανική, από το γεγονός ότι ο τύπος της Ισπανίας είχε πλήρη καταγραφή σε αντίθεση με τον τύπο των άλλων χωρών της Ευρώπης λόγω του ότι η Ισπανία ήταν ουδέτερη και δεν είχε πάρει μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και παρουσίαζε λεπτομερώς την καταστροφική λαίλαπα της γρίπης, που είχε αποδεκατίσει και το στρατό της Ισπανίας και την παρομοίαζαν με την Πανώλη που είχε χτυπήσει την Ευρώπη στον μεσαίωνα με 150 εκ. και πάνω ανθρώπινες ψυχές». Αυτά έγραφε ο Αθηναϊκός τύπος.
Η Νόσος γρίπη που ήρθε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1918, ξεκίνησε από την Αθήνα και κορυφώθηκε τον Οκτώβριο, ξαπλώθηκε σε πάρα πολλές πόλεις της Ελλάδος. «Στην Αθήνα είχαν κλείσει τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, τα καφενεία της πλατείας Ομονοίας, διακόπτονται οι συνεδριάσεις των δικαστηρίων και διατάσσεται η αραίωση των πελατών των στιλβωτών υποδημάτων στα καταστήματα τους και στα θέατρα να επιτρέπουν μόνο τους μισούς θεατές και έκκληση στο υπουργείο επισιτισμού για διανομή μεγαλύτερων ποσοτήτων τροφίμων προς «Βελτίωση της διαίτης του λαού» Και δίδονται οδηγίες πρόληψης της νόσου, από το Ιατροσυνέδριο που έγινε λόγω της γρίπης, να κάνουν «Γαργαρισμούς δι’οξυγονούχου ύδατος και τας αντισηπτικάς αναπνοάς. πρέπει να αποφεύγουμε τα ψύξεις, την υπερκόπωση και τις συγκεντρώσεις παντός είδους και να τηρείται η καθαριότητα των εσωρούχων και των χεριών και κοφτές βεντούζες». Μεταφέρω ότι έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής εκείνης. Επίσης η Ιερά σύνοδος αποφασίζει να τελούνται δεήσεις σε όλους τους Ναούς των Αθηνών «ψάλλοντες καταλλήλους τη περιστάσει Ευχάς». Επίσης γράφουν τις πόλεις που επέδρασε η γρίπη όπως Πειραιά, Πάτρα, Κόρινθος, αργολίδα, Λάρισα Τρίκαλα , Ήπειρο, Κέρκυρα. Ζάκυνθος, Σέρρες, Κοζάνη Γρεβενά, και άλλες. Ο Γενικός γραμματέας της Δυτικής Μακεδονίας, Ηλιάκγς, σε τηλεγράφημα στην Κυβέρνηση αναφέρει. «Επιδημία ενέσκηψεν εις άπασα την περιφέρεια. Οι κάτοικοι αποθνήσκουν καθ΄εκάστην κατά δεκάδας ιδίως εις τας περιφερείας Γρεβενών, Καστοριάς, Σερρών και Καϊλαρίων-πτολεμαϊδας. Εις τα Γρεβενά σήμερα απέθανον τρεις χωροφύλακες και ο ανθυπασπιστής Κονταξάκης. Το τέταρτον της όλης δυνάμεως έχει προσβληθεί μέχρι στιγμής και πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι» με ημερομηνία 3-10-1918, που το δημοσίευσε η εφημερίδα ΗΧΩ της Κοζάνης. Έχουν πανικοβληθεί όλοι, τα σχολεία έκλεισαν, και δεν γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίσουν την θανατηφόρα γρίπη .Εν μέσω αυτής της φοβερής γρίπης που δεν είχε θεραπεία, έρχεται την 4η Οκτωβρίου η ευχάριστη είδηση από τη Βιέννη. Και ανακοινώνεται από το υπουργείο εσωτερικών ότι βρέθηκε το φάρμακο κατά της γρίπης. «ο Ιατρός Σέϊλερ εκ της Βιέννης δι΄ενέσεων σουμπλιμέ(άχνης υδαργυρίου επέτυχε ελάτωσιν της θνησιμότητος από ογδόντα της εκατό ( 80%) στο μηδέν». Ο Διευθυντής του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» Αθηνών Ιωάννης Δελιβάνης, εφαρμόζει αμέσως στους ασθενείς που νοσηλεύονταν στον ευαγγελισμό, την ανακάλυψη του γιατρού Σέϊλερ με άριστα αποτελέσματα όπως ανακοινώνεται στις υπηρεσίες και στις εφημερίδες. Ανοίγω παρένθεση (ο Ι. Δελιβάνης είχε συμφοιτητή στη Βιέννη τον Σέϊλερ όπου σπούδασαν. Καθώς και συνάδελφο στο νοσοκομείο της Βιέννης που εργάζονταν. Ο Ιωάννης Δελιβάνης ήταν Κοζανίτης, γεννηθείς το 1878-και πέθανε το 1956 στην Αθήνα. Ήταν μέλος της μεγάλης οικογένειας Δελιβάνη, ο οποίος σπούδασε Ιατρική στη Βιέννη προ του 1900.Είχε γιο τον Δημήτριο Δελιβάνη, καθηγητής και πρύτανης του ΑΠΘ).
Επανέρχομαι στη γρίπη που πλήττεται η Κοζάνη. Η εφημερίδα ΗΧΩ (28-10-1918), γράφει «σε διάστημα δέκα ημερών τα θύματα από τη Γρίπη έφτασαν τα 12. Μεταξύ των θυμάτων και νεαρά άτομα της τοπικής μας κοινωνίας, όπως ο ελπιδοφόρος Βλαστός Ν.Κ. Τιάλιος και η φοιτήτρια της φιλολογίας Κατίνα Κοτσουσίμου, το καμάρι της Κοζἀνης». Επίσης είχε πεθάνει και μία συγγενής μου, αδελφή της γιαγιάς μου σουλτάνας, παντρεμένη με τον Απόστολο Δαβάνη και άφησε ορφανό ενός έτος παιδί. Γράφει επίσης τα μέτρα και οι προφυλάξεις που πρέπει να πάρουν οι κάτοικοι ,διότι είναι αναστατωμένοι και φοβισμένοι από τη θανατηφόρα Γρίπη και οι κοφτές βεντούζες χρησιμοποιούνται από τους περισσότερους, εκτός από την καθαριότητα και το πλύσιμο των χεριών. Οι γυναίκες πλένουν τα ρούχα στο χάλκωμα και ασβετώνουν το νουβορό –Αυλή του σπιτιού, για να προφυλαχτούν από το μικρόβιο της Γρίπης, μήπως έρθει και στο σπίτι τους».
«Η εφημερίδα ΗΧΩ με πηχυαίους τίτλους αναγγέλλει ΤΕΛΟΣ η γρίπη. Η θανατηφόρος αυτή επιδημία Γρίπης που άρχισε στις 12-10-2018 και στοίχησε 171 θανάτους, ανακόπηκε στις 6 Νοεμβρίου 1918».Την ημέρα αυτή πήγαν οι Κοζανίτες και έφεραν από το μοναστήρι της Ζάμπορδας τα Ιερά λείψανα του Οσίου Νικάνορα, είχαν πάει Ιερείς, καβαλάρηδες και καραγωγείς με κόσμο, ένδειξη της ευλάβειας και της πίστης προς τον Όσιο Νικάνορα, να τους προστατεύσει από τη Θανατηφόρο Γρίπη . Έκαναν αγρυπνία στον Άγιο Νικόλαο και την επομένη Λιτανεία. Συμμετέχοντας όλο το ιερατείο της Μητροπόλεως και όλος ο Λαός της Πόλης με αναμμένες λαμπάδες. Μία ομαδική προσευχή με παρακλήσεις και ύμνους προς τον Όσιο Νικάνορα. «Όπως μου έλεγε η γιαγιά μου η Μαριγώ Κορκά ,που έζησε έναν αιώνα, (1869-1969) τα μαγαζιά ήταν κλειστά κανείς δεν εργάζονταν την ημέρα εκείνη και οι Κοζανίτες όλοι στη Λιτανεία, να παρακαλέσουμε τον Άγιο να μας σώσει. Η γιαγιά είχε και τρία παιδιά στρατιώτες στον πόλεμο και οι δύο είχαν ασθενήσει από γρίπη, ο Παύλος , ο φούρναρης, υπηρετούσε στην Κοζάνη. Το στρατιωτικό νοσοκομείο Κοζάνης ήταν γεμάτο από ασθενείς και ο πατέρας μου υπηρετούσε στον Έβρου στη στρατιά που επρόκειτο να πάει στην Ουκρανία . Τους Νοσούντας από Γρίπη τους απομόνωναν και τους μετέφεραν σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης μαζί ήταν και ο πατέρας μου». Ευτυχώς που γλύτωσαν και οι δύο από τη Γρίπη. Από την ημέρα που έφεραν τα λείψανα του Οσίου Νικάνορα δεν είχε η Κοζάνη κανένα νέο κρούσμα γρίπης . Τον Νοέμβριο έπαυσε η επιδημία σε όλη την Ελλάδα και ο τύπος έγραφε η γρίπη «ξεψυχά». Η ένεση Σουμπλιμέ του Αυστριακού γιατρού που ανακάλυψε ήταν σωτήρια για την Ευρώπη και την Ελλάδα. Ο Ιερέας Παπαγιάννης Χρήστου της εκκλησίας του Αγίου Νικάνορα, αείμνηστος, διατηρούσε πολλά στοιχεία από τη γρίπη και μου έδειξε μια κατάσταση που είχε τα ονόματα των ανθρώπων που πέθαναν από γρίπη και ήσαν 171 άτομα και ανέλυε πόσοι άνδρες και πόσες γυναίκες. Μετά του Θαύματος του Οσίου Νικάνορος να προστατεύσει την Κοζάνη από την επιδημία της γρίπης και να περιοριστεί ο θάνατος στα 171 άτομα. Ήταν μεγάλο Θρησκευτικό και κοινωνικό γεγονός και οι Κοζανίτες αποφάσισαν τιμώντας τον Όσιο Νικάνορα να οικοδομήσουν μία εκκλησία στο όνομα του Οσίου. Παραχώρησε ο Δήμος ένα μέρος στα κλαδιά που ελέγετο τότε ο χώρος αυτός που είναι σήμερα ο Ναός. Είναι λοφίσκος, δεν υπήρχε κανένα σπίτι και ήταν γεμάτος από ευτελή δέντρα. Η Θέση είναι θαυμάσια και έχει ορατότητα σε όλη την περιοχή της Κοζάνης. Ο Ναός ανεγέρθη τα έτη 1926-28, κατ΄αρχάς ήταν εξωκκλήσι, μετά έγινε ενορία. Τη δεκαετία του 1970 με πρωτοβουλία του ιερέως παπαγιάννη Χρήστου και τη σύμφωνη γνώμη του μητροπολίτη μακαριστού Διονυσίου ανέλαβαν να χτίσουν νέα μεγάλη εκκλησία πάνω στην παλιά και η οποία λειτουργεί από το 1980. Είναι πλέον ενοριακός Ναός , με μεγάλη ενορία. Κάθε χρόνο οι Θρησκευόμενοι Κοζανίτες τελούν Θεία λειτουργία και πανηγυρίζει ο Ναός τη μνήμη του Οσίου, που είναι η 7ην Αυγούστου, την έχουν καθιερώσει και ως ημέρα νηστείας Φέρνανε μάλιστα και τα λείψανα του Οσίου στη γιορτή οι καβαλάρηδες με πομπή . Αλλά και το μοναστήρι της Ζάμπορντας το τιμούσαν και το επισκέπτονταν ταχτικά οικογενειακώς οι Κοζανίτες κάνοντας λειτουργία, μεταλάμβαναν και βοηθούσαν ότι ανάγκη είχε το μοναστήρι . Οι Γεωργοί έχουν προστάτη τον Όσιο Νικάνωρ και κάνουν κάθε χρόνο λειτουργία. Οι δε γκαραζιέρηδες τεχνίτες αυτοκινήτων, πήγαιναν σχεδόν κάθε Σάββατο στη Ζάμπορντα, έκαναν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα , διανυκτέρευαν και ότι χρειάζονταν το μοναστήρι το τακτοποιούσαν . Ήσαν δοσμένοι στον Όσιο Νικάνορα, το είχαν περί πολλού το μοναστήρι. Μου τα διηγούνταν όλα αυτά και με είχαν προσκαλέσει να πάω .Είχα πάει πολλές φορές, προσκυνούσα τον Όσιο, περιεργαζόμενα το μοναστήρι και αρθρογράφησα. Να κοιμάσαι επάνω στο Ανόϊ- εξώστη του μοναστηριού το καλοκαίρι, με το φως του Φεγγαριού, και στην ήρεμη νύχτα να ακούς τα νυχτοπούλια και τη ροή του Αλιάκμονα ποταμού, ήταν μοναδικό, ένιωθες ουράνια ευτυχία. Θυμάμαι το Γιώργο Τόλιο, αυτοκινητιστής , που με το αυτοκίνητο χελώνα φόξ βάγκεν της εποχής και γέροντας ακόμη πήγαινε σχεδόν κάθε μέρα, το Μοναστήρι ήταν η Ζωή του, απεβίωσε προ ετών σε ηλικία 98 ετών.
Επανέρχομαι στην Ισπανική γρίπη που φέτος 2018 συμπληρώνει 100 χρόνια από το έτος 1918 που είχε ενσκήψει και είχε αφανίσει εκατομμύρια ανθρώπων, από 50 μέχρι 100 εκατ. Γράφανε οι εφημερίδες της εποχής.
Κάνω μία ΠΡΟΤΑΣΗ, να τελεστεί από την Ιερά Μητρόπολη Κοζάνης αγρυπνία και Θεία λειτουργία στο Ναό του Οσίου Νικάνορος την 6-Νοεμβρίου, ημερομηνία που φέρανε οι Κοζανίτες με επικεφαλής το Μητροπολίτη Φώτιο, τα Λείψανα του Οσίου Νικάνορος και σταμάτησαν να αποθνήσκουν οι Κοζανίτες από γρίπη. Είναι Ηθική και Χριστιανική υποχρέωση όλων μας να τιμήσουν με τον πρέποντα σεβασμό το σωτήρα μας Όσιο Νικάνορα, την επέτειο των 100 χρόνων. Περιμένουμε την ανάληψη της Πρωτοβουλίας από τον μητροπολίτη κ. Παύλο . Αλλά και οι ιερείς και οι επίτροποι του Ναού να ενδιαφερθούν, τιμώντας τη Χάρη του Οσίου που τη λάβαμε και σωθήκαμε. Θα είμαι στο Ναό του Οσίου Νικάνορα.
Γιάννης Κορκάς
(Από το efkozani.gr)
