Ἐπαναλαμβάνουμε ὡς συνδετικὸ κρῖκο καὶ ἐγγύησι μία γνώμη τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου ἐπὶ τοῦ θέματός μας, διότι ταιριάζει μὲ τὴν ἀκολουθοῦσα παράγραφο γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Βολταίρου.
Λέγει. «Γιαὐτὸ καὶ πολλὲς φορὲς ἀκοῦμε νὰ διηγοῦνται τρομακτικὰ γεγονότα γιὰ ἑτοιμοθανάτους.
Δηλαδὴ γιὰ φοβερὰ πρόσωπα, τὰ ὁποῖα οὔτε κἂν νὰ τὰ ἰδοῦν ἀντέχουν αὐτοὶ ποὺ ἀναχωροῦν. Ἐνῶ δὲ εἶναι ξαπλωμένοι, μποροῦν νὰ τινάξουν τὸ κρεββάτι μὲ τὴν ταραχή τους. Ἡ εἰκόνα εἶναι φοβερὴ γιὰ τοὺς παρόντες, διότι ἡ ψυχὴ συμμαζεύεται στὸ βάθος καὶ εἶναι ἀπρόθυμη νὰ ξεκοπῆ ἀπὸ τὸ σῶμα της. Δὲν ἀντέχει δὲ καὶ τὴν θέα τῶν Ἀγγέλων ποὺ καταφθάνουν. Ἂν λοιπὸν φοβούμαστε βλέποντας ἀνθρώπους μὲ ἄγρια πρόσωπα, τὶ δὲν θὰ πάθουμε ἀντικρύζοντας, αὐτοὺς ποὺ ἔρχονται γιὰ νὰ μᾶς παραλάβουν. Δηλαδὴ Ἀγγέλους ἀπειλητικοὺς καὶ δυνάμεις σκληρές. Καθὼς τραβολογιέται ἡ ψυχή μας, γιὰ νὰ βγῆ ἀπὸ τὸ σῶμα μας, καθὼς σύρεται καὶ ὀδύρεται στὰ χαμένα; Διότι καὶ ὁ πλούσιος ἐκεῖνος ἀφοῦ ἀπῆλθε, μετὰ πένθησε πολύ, ἀλλὰ δὲν τὸν ὠφέλησε καθόλου» (Ἰω Χρυσ εἰς Ματθαῖον ὁμιλ ΝΓ’ ΕΠΕ 11,168-170).
Ἡ εἰκόνα αὐτὴ τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου εἶναι σχεδὸν σὰν τὴν περιγραφὴ τοῦ τέλους τοῦ Βολταίρου, τοῦ πατριάρχη τῆς ἀθεΐας. Ἔλεγε ὁ φίλος του γιατρὸς Trousnin, «ἂν ὁ διάβολος πέθαινε, θὰ πέθαινε σὰν τὸν Βολταῖρο». Ἡ δὲ νοσοκόμα ποὺ τὸν ὑπηρετοῦσε ὅλες τὶς ἡμέρες στὸ νοσοκομεῖο, τόσο πολὺ τρομοκρατήθηκε ἀπὸ τὶς βασανιστικὲς ἐπιθανάτιες ὧρες τοῦ Βολταίρου καὶ ἀπὸ τὰ πολλὰ ποὺ ὑπέφερε ἡ ψυχή του, ἕως ὅτου ἀναχωρήσει ἀπὸ τὸ σῶμα του, ὥστε πρὶν πάη σὲ ἄλλο ἑτοιμοθάνατο ἄρρωστο, ρωτοῦσε νὰ μάθη, ἂν πίστευε στὸ Θεό! «Εἶδα, ἔλεγε, τὸ τέλος τοῦ Βολταίρου καὶ δὲν ἐπιθυμῶ νὰ ξαναδῶ θάνατο ἀθέου καὶ ἀπίστου.
Ἐπὶ τρεῖς ἡμέρες παραμιλοῦσε μὲ τοὺς δαίμονες, φώναζε, ὠρυόταν φρικτά: «Μὲ πιάνουν! Μὲ τραβοῦν! Νά, ὁ διάβολος! Νά, ἡ κόλασι! Κρύψτε με! Κρύψτε με!» (παρὰ ἀρχιμ. Θεοφυλάκτου Μαρινάκη, Τὰ φρικτὰ τελώνια. Ὁ τελωνισμὸς τῶν ψυχῶν, σελ 459 Θεσσαλονίκη 2011).
Μὲ τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου παραδίδεται στὴν Πατρολογία τοῦ MignePG 60,723-730 ὁ λόγος Περὶ ὑπομονῆς καὶ τοῦ μὴ πικρῶς κλαίειν τοὺς τελευτῶντας, στὸν ὁποῖο γράφονται πολλὰ περὶ τοῦ θέματός μας, ἀλλὰ μᾶλλον εἶναι νόθος μιμούμενος ἁπλῶς τὸ χρυσοστομικὸ ὕφος.
ἀρ.νι.μα.