Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος 354-407 στὸ ἐγκώμιό του «Εἰς τοὺς Ἁγίους Πάντας» παρουσιάζει πανοραμικὰ τὰ ἑξῆς γιὰ τὴν χαρά, τὴν ὑποδοχὴ καὶ τὴν δεξίωσι, ποὺ κάμνει ὁ ἀγγελικὸς κόσμος καθὼς ὑποδέχονται τοὺς μάρτυρες στὸν οὐρανό.
Κάτι ἀνάλογο μετὰ θαυμασμοῦ ἐξέφρασε καὶ ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μονῆς Δοχειαρίου Γρηγόριος κατὰ τὴν κηδεία τοῦ Γέροντος ἐπισκόπου μας Αὐγουστίνου. Εἶπε τότε, «πόσο λαχταρῶ νὰ βρισκόμουνα στὸν οὐρανό, νὰ δῶ πῶς προϋπαντᾶ ὁ Χριστὸς τοὺς ἐργάτες τῆς Ἐκκλησίας του, νὰ ἀπολαύσω τὴν χαρὰ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, Μαρτύρων καὶ Ὁσίων!» (Σάλπιγξ Ὀρθοδοξίας τ. Εἰς Μνημόσυνον Αἰώνιον... 2012).
Σαὐτὸ τὸ ἐρώτημα ἀπαντᾶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος μὲ ὑπέροχο λόγο στὸ κείμενο ποὺ παρατίθεται ἀπὸ τὸ ἐγκώμιό του στοὺς ἁγίους Πάντες. «Οἱ μάρτυρες, λέγει, παθαίνουν ὅλα αὐτὰ τὰ δεινὰ καὶ ἀνυπόφορα βασανιστήρια μέσα σὲ λίγο χρόνο. Μόλις ὅμως ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὰ γήϊνα, ἀνεβαίνουν στοὺς οὐρανοὺς. Μπροστά τους προπορεύονται ἄγγελοι καὶ τοὺς περιτριγυρίζουν ἀρχάγγελοι. Διότι οἱ ἄγγελοι δὲν περιφρονοῦν τοὺς συνδούλους των. Θὰ προτιμοῦσαν δὲ νὰ κάμουν τὰ πάντα γιαὐτούς, διότι κι αὐτοὶ ἔπαθαν τὰ πάντα γιὰ χάρι τοῦ κοινοῦ Κυρίου τους.
Ὅταν λοιπὸν ἀνέλθουν στὸν οὐρανὸ οἱ μάρτυρες, συγκεντρώνονται κοντά τους ὅλες ἐκεῖνες οἱ ἅγιες δυνάμεις τῶν ἀγγέλων. Ἂν λοιπόν, ὅταν ἐπισκεφθοῦν μιὰ πόλι ξένοι ἀθληταί, συρρέη ὅλος ὁ λαὸς ἀπὸ παντοῦ, καὶ καλοεξετάζουν τὴν εὐρωστία τῶν σωμάτων τους, πολὺ περισσότερο γίνεται τὸ ἴδιο, ὅταν ἀνέλθουν οἱ ἀθληταὶ τῆς εὐσέβειας στοὺς οὐρανούς. Τότε συμμαζεύονται οἱ ἄγγελοι καὶ ὅλες οἱ οὐράνιες δυνάμεις ἀπὸ παντοῦ καὶ περιεργάζονται τὰ τραύματά τους σὰν νὰ ἐπανῆλθαν μερικοὶ ἥρωες πολεμισταὶ ἀπὸ μάχη καὶ πόλεμο μετὰ ἀπὸ πολλὰ κατορθώματα καὶ νίκες. Μὲ τέτοια εὐφροσύνη κάνουν δεξίωσι γιὰ ὅλους αὐτοὺς καὶ τοὺς ἀσπάζονται. Ἔπειτα τοὺς ὁδηγοῦν μὲ λαμπρὴ πομπὴ πρὸς τὸν Βασιλέα τῶν οὐρανῶν σὲ κεῖνον τὸν πανένδοξο θρόνο, ὅπου βρίσκονται τὰ Χερουβὶμ καὶ τὰ Σεραφείμ. Ἀφοῦ δὲ ἔλθουν ἐκεῖ καὶ προσκυνήσουν τὸν ἐπὶ τοῦ θρόνου καθήμενο, τότε ἀπολαμβάνουν πλέον περισσότερες τιμὲς ἀπὸ τὸν Κύριο, παρὰ ἀπὸ τοὺς συνδούλους ἀγγέλους. Δὲν τοὺς δέχεται σὰν δούλους, ἂν καὶ αὐτὸ πάλι θὰ ἦταν μεγάλη τιμή, διότι δὲν μπορεῖς νὰ βρῆς κάτι ἰσάξιο, ἀλλὰ σὰν φίλους του. Λέγει, «ἐσεῖς εἶσθε φίλοι μου» (Ἰωάννου 15,14). «Μεγαλείτερη ἀγάπη ἀπὸ αὐτὴν δὲν ὑπάρχει. Δηλαδὴ νὰ θυσιάση κάποιος τὴ ζωή του γιὰ τοὺς φίλους του» (Ἰω 15,13· ΕΠΕ 36,614-616).
Στὴν ἑρμηνεία του στὸ κατὰ Ματθαῖον ὁ ἴδιος πάλι ἔχει ἐναργέστατη εἰκόνα γιὰ τὰ ὅσα δρᾶ καὶ πάσχει ἢ βλέπει ἡ ψυχὴ ἐξερχομένη ἀπὸ τὸ σῶμα της. Λέγει λοιπόν, «Δὲν γνωρίζετε πῶς συστρέφουν τὴν ψυχὴ τὰ ἁμαρτήματά της κατὰ τὴν τελευταία ἡμέρα τοῦ ἐπίγειου βίου της; Πῶς συνταράσσουν τὴν καρδιά; Τότε λοιπόν, ὅταν γίνωνται αὐτά, ἐμφανίζεται ἡ μνήμη τῶν ἀγαθῶν ἔργων σὰν καλοκαιρινὴ μέρα μέσα στὸ χειμῶνα καὶ παρηγοροῦν τὴν ἀναστατωμένη ψυχή μας... Ἕνας φυλακισμένος συγκλονίζεται πιὸ πολύ, ὅταν τὸν βγάζουν γιὰ τὸ δικαστήριο. Ὅταν δηλαδὴ πλησιάζη στὸ ἑδώλιο καὶ πρόκηται νὰ ἀναλάβη τὶς εὐθῦνες του.
Γιαὐτὸ καὶ πολλὲς φορὲς ἀκοῦμε νὰ διηγοῦνται τρομακτικὰ γεγονότα γιὰ ἑτοιμοθανάτους. Δηλαδὴ γιὰ φοβερὰ πρόσωπα, τὰ ὁποῖα οὔτε κἂν νὰ τὰ ἰδοῦν ἀντέχουν αὐτοὶ ποὺ ἀναχωροῦν. Ἐνῶ δὲ εἶναι ξαπλωμένοι, μποροῦν νὰ τινάξουν τὸ κρεββάτι μὲ τὴν ταραχή τους. Ἡ εἰκόνα εἶναι φοβερὴ γιὰ τοὺς παρόντες, διότι ἡ ψυχὴ συμμαζεύεται στὸ βάθος καὶ εἶναι ἀπρόθυμη νὰ ξεκοπῆ ἀπὸ τὸ σῶμα της. Δὲν ἀντέχει δὲ καὶ τὴν θέα τῶν Ἀγγέλων ποὺ καταφθάνουν. Ἂν λοιπὸν φοβούμαστε βλέποντας ἀνθρώπους μὲ ἄγρια πρόσωπα, τὶ δὲν θὰ πάθουμε ἀντικρύζοντας, αὐτοὺς ποὺ ἔρχονται γιὰ νὰ μᾶς παραλάβουν. Δηλαδὴ Ἀγγέλους ἀπειλητικοὺς καὶ δυνάμεις σκληρές. Καθὼς τραβολογιέται ἡ ψυχή μας, γιὰ νὰ βγῆ ἀπὸ τὸ σῶμα μας, καθὼς σύρεται καὶ ὀδύρεται στὰ χαμένα; Διότι καὶ ὁ πλούσιος ἐκεῖνος ἀφοῦ ἀπῆλθε, μετὰ πένθησε πολύ, ἀλλὰ δὲν τὸν ὠφέλησε καθόλου» (Ἰω Χρυσ εἰς Ματθαῖον ὁμιλ ΝΓ’ ΕΠΕ 11,168-170).
ἀρ.νι.μα.