Εἶναι ἡ πλέον σημαδιακὴ περίοδος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους. Ξεκινάει τὴν Κυριακὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου καὶ τελειώνει τὸ Μέγα Σάββατο. Οἱ πρῶτες τρεῖς ἑβδομάδες της εἶναι προπαρασκευαστικές. Εἶναι οἱ Κυριακὲς Τελώνου καὶ Φαρισαίου, Ἀσώτου, Κρίσεως καὶ Συγχωρήσεως.
Ἀκολουθοῦν Α’-Ε’ Κυριακές-ἑβδομάδες τῆς Σαρακοστῆς. Ἕκτη Κυριακή-ἑβδομάδα εἶναι τῶν Βαΐων καὶ ἡ Ἕβδομη εἶναι ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα μὲ τὸ βράδυ τοῦ Μ.Σαββάτου, στὸ ὁποῖο τελεῖται καὶ ἡ μεγαλειώδης Ἀνάστασι. Οἱ μέρες τῶν δέκα ἑβδομάδων, ποὺ ὀνομάζονται Τριώδιο, εἶναι ἑβδομῆντα. Ἀφαιρώντας τὶς 21 προπαρασκευαστικές, τὰ 12 ΣαββατοΚύριακα μὲ λάδι, τὴν 25η Μαρτίου μὲ κατάλυσι ἰχθύος (καὶ ἡ Βαΐων) ἀπομένουν τελικὰ τριάντα πέντε μέρες μὲ τὴν δυσκολία τῆς ἀλάδωτης νηστείας.
Ἀφοῦ χαρτογραφήσαμε τυπικὰ τὴν περίοδο τῆς Μ.Τεσσαρακοστῆς θὰ παραθέσουμε στὸ παρὸν καὶ στὰ ἑπόμενα σχετικὰ μὲ τὴν Σαρακοστὴ καὶ τὴ νηστεία ἀπὸ τὰ ἑρμηνευτικὰ κείμενα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου.
Ποιὰ λοιπὸν εἶναι ἡ ὠφέλεια ἀπὸ τὴ νηστεία; «Ὅπως ἡ ἀδηφαγία εἶναι αἰτία καὶ πρόξενος μυρίων κακῶν γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος, ἔτσι καὶ ἡ νηστεία καὶ ἡ περιφρόνησι τῆς κοιλίας ἔγινε αἰτία μεγάλων ἀγαθῶν.
Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἀκόμη, ποὺ ἔπλασε ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ ἐπειδὴ γνώριζε, ὅτι θὰ ἔχη ἀνάγκη ἀπὸ αὐτὸ τὸ φάρμακο γιὰ τὴν σωτηρία τῆς ψυχῆς του, ἀμέσως ἔδωσε τὴν ἐντολὴ τῆς νηστείας στὸν πρωτόπλαστο. Τοῦ εἶπε, «Νὰ φᾶς ἀπὸ ὅλα τὰ δένδρα ποὺ βρίσκονται στὸν παράδεισο. Δὲν θὰ φᾶς μόνο ἀπὸ τὸ δένδρο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ» (Γένεσι 2,16-17). Λέγοντας αὐτὸ φάγε καὶ αὐτὸ μὴν τρῶς εἶναι εἰκόνα τῆς νηστείας. Κι ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος ἔπρεπε νὰ κρατήση τὴν ἐντολή, δὲν τὸ ἔπραξε αὐτό, ἀλλὰ ἐξ αἰτίας τῆς ἀκρασίας τῆς κοιλιᾶς ἡττήθηκε καὶ ἐργάστηκε τὴν παρακοή, γιαὐτὸ καταδικάσθηκε μὲ θάνατο.
«Μὲ τὸν φθόνο τοῦ διαβόλου εἰσῆλθε ὁ θάνατος στὸν κόσμο» (Σοφία Σολομῶντος 2,24). Ἐξέτασε πάλι καὶ θὰ δῆς πῶς ἡ Ἁγία Γραφὴ κατηγορεῖ συνεχῶς τὴν τρυφηλότητα. Τὴν μιὰ φορὰ λέγει, «κάθισε ὁ λαός, νὰ φάη καὶ νὰ πιῆ καὶ στὴ συνέχεια σηκώθηκε νὰ ὀργιάση» (Ἔξοδος 32,6). Ἄλλη φορὰ λέγει, «Ἔφαγε, ἤπιε, ἔφαγε λιπαρά, παχύνθηκε καὶ ἄρχισε νὰ ἀσεβῆ ὁ ἀγαπημένος» (Δευτερονόμιο 32,15). Καὶ γιὰ τὰ Σόδομα ἄκου τὶ λέει ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ, «Τοῦτο εἶναι τὸ ἀνόμημα τῶν Σοδόμων, ὅτι ζοῦσαν μὲ σπατάλη τροφῶν» (16,49). Ἡ ἀδηφαγία εἶναι σὰν πηγὴ καὶ ρίζα ὅλων τῶν κακῶν.
Ἀφοῦ εἴδαμε τὴν βλάβη τῆς ἀδηφαγίας, κοίταξε τώρα καὶ τὰ κατορθώματα τῆς νηστείας. Ὁ μέγας Μωϋσῆς ἀφοῦ νήστεψε σαράντα μέρες, μπόρεσε νὰ λάβη τὶς πλᾶκες τῆς νομοθεσίας. Ἀφοῦ δὲ κατέβηκε καὶ εἶδε τὴν παρανομία τοῦ λαοῦ, τὶς πλᾶκες ποὺ ἔλαβε μὲ τόσο κόπο τὶς συνέτριψε πάνω στὸ εἴδωλο. Θεώρησε ὅτι εἶναι ἀνάρμοστο ἕνας μεθυσμένος καὶ παράνομος λαὸς νὰ δεχθῆ τὴν νομοθεσία τοῦ Κυρίου. Γιαὐτὸ καὶ χρειάσθηκε ἄλλες σαράντα μέρες νηστείας ὁ θαυμάσιος ἐκεῖνος προφήτης, γιὰ νὰ ξαναδεχθῆ ἀπ’ τὴν ἀρχὴ τὶς πλᾶκες ποὺ συντρίφτηκαν ἐξ αἰτίας τῆς παρανομίας τους.
Καὶ ὁ μεγάλος Ἠλίας ἀφοῦ νήστεψε τὸν ἴδιο ἀριθμὸ ἡμερῶν, διέφυγε τὸν τυραννικὸ θάνατο, ἀνῆλθε στὸν οὐρανὸ μὲ πύρινο ἅρμα καὶ μέχρι σήμερα δὲν δοκίμασε τὴν πεῖρα τοῦ θανάτου.
Ὁ Δανιήλ, ὁ ἄνδρας τῶν ἐπιθυμιῶν, ἀφοῦ νήστεψε μεγάλο ἀριθμὸ ἡμερῶν, ἀξιώθηκε νὰ δῆ ἐκείνη τὴν θαυμαστὴ ὀπτασία (10,3). Αὐτὸς ἔβαλε χαλινάρι στὴν ὁρμὴ τῶν λεόντων καὶ τὰ μετέτρεψε σὲ ἥμερα πρόβατα. Δὲν μετέβαλε τὴν φύσι τους, ἀλλὰ ἐνῶ παρέμεινε τὸ θηριῶδες στοιχεῖο ἄλλαξε τὴν προαίρεσί τους.
Τὴ νηστεία χρησιμοποίησαν καὶ οἱ Νινευΐτες καὶ ἀνεκάλεσαν τὴν ἀπόφασι τοῦ Κυρίου. Μάλιστα δὲ μαζὶ μὲ τοὺς ἀνθρώπους νήστεψαν καὶ τὰ ἄλογα ζῶα. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ἔφυγε ὁ καθένας ἀπὸ τὰ πονηρὰ ἔργα του καὶ παρακίνησαν τὸν Δεσπότη τῶν ἁπάντων πρὸς τὴν φιλανθρωπία.
…Εἶναι ἀνάγκη ὅμως νὰ ἔλθουμε στὸν κοινὸ Δεσπότη ὅλων μας. Διότι καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς νήστεψε σαράντα μέρες. Ἔτσι ἄρχισε τὴν πάλη του μὲ τὸν διάβολο καὶ τέτοιο ὑπόδειγμα ἔδωσε σὲ ὅλους μας. Μὲ αὐτὴν νὰ ὁπλιζώμαστε ὅλοι καὶ ἀφοῦ λάβουμε δύναμι νὰ παραταχθοῦμε στὴ μάχη ἐναντίον του».
Ἰω. Χρυσ. εἰς Γένεσι ὁμ. Α’ ΕΠΕ 2,16-20
Ἀδελφοί, καλὴ Σαρακοστή, Καθαρὴ Δευτέρα 11.3.2019
μτφρς ἀρ.νι.μα.