Οὐδὲ μαρτυρίου αἷμα ταύτην δύνασθαι
τὴν ἁμαρτίαν (τοῦ σχίσματος) ἐξαλείφειν
Ἐὰν θέλουμε νὰ ἀπολαμβάνουμε τὸ Πνεῦμα τὸ ὁποῖο ἔρχεται ἀπὸ τὴν κεφαλή, τότε πρέπει νὰ εἴμαστε ἑνωμένοι μεταξύ μας.
Δύο εἶναι οἱ τρόποι, ποὺ διαιροῦν τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα. Ὁ ἕνας εἶναι ὅταν ψυγῆ ἡ ἀγάπη καὶ ὁ δεύτερος ὅταν τολμήσουμε νὰ πράξουμε σὲ κεῖνο τὸ σῶμα ἔργα ἀνάξια. Μὲ τὸν καθένα ἀπ' αὐτοὺς τοὺς τρόπους χωρίζουμε τὸν ἑαυτό μας ἀπὸ τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἐὰν δὲ εἴμαστε ταγμένοι νὰ οἰκοδομοῦμε καὶ ἄλλους, τὶ δὲν θὰ πάθουμε ὅταν γινόμαστε πρωταίτιοι νὰ ἀποσχισθοῦν ἄλλοι;
Τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ σχίση τόσο τὴν Ἐκκλησία, ὅσο ἡ φιλαρχία. Τίποτε δὲν ἐξοργίζει τόσο τὸν Θεό, ὅσο τὸ νὰ διαιροῦμε τὴν Ἐκκλησία. Ἀκόμη κι ἂν πράξουμε μύρια καλά, ἀλλὰ ἂν κομματιάσουμε τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, δὲν θὰ τιμωρηθοῦμε λιγότερο ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ξέσχισαν τὸ σῶμα του κατὰ τὴν Σταύρωσι. Βέβαια τὸ μαρτύριο τῆς σταυρώσεως ἔγινε μὲ κέρδος ὅλης τῆς οἰκουμένης, ἔστω κι ἂν δὲν ἔγινε μὲ τέτοια σκέψι. Τὸ σχίσμα ὅμως δὲν ἔχει κανένα στοιχεῖο χρήσιμο. Ἀντίθετα δὲ ἔχει πολλὴ βλάβη.
Αὐτὰ δὲν τὰ λέγω μόνο γιὰ τοὺς ἡγουμένους ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς ἀρχομένους. Κάποιος ἅγιος ἄνδρας εἶπε κάτι ποὺ φαίνεται πολὺ τολμηρό, ἀλλὰ ὅμως τὸ εἶπε. Ποιὸ εἶναι αὐτό; Εἶπε ὅτι ἀκόμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου δὲν μπορεῖ νὰ ἐξαλείψη τὴν ἁμαρτία τοῦ σχίσματος.
Πές μου σὲ παρακαλῶ, γιὰ ποιὸν λόγο μαρτυρεῖς; Δὲν μαρτυρεῖς γιὰ τὴν δόξα τοῦ Χριστοῦ; Ἐσὺ ποὺ περιφρονεῖς τὴν ζωή σου γιὰ τὸν Χριστό, γιατὶ γκρεμίζεις τὴν Ἐκκλησία, γιὰ τὴν ὁποία ὁ Χριστὸς θυσίασε τὴν ζωή του; Πρόσεξε τὶ λέγει ὁ Παῦλος, «Δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ ὀνομάζομαι ἀπόστολος, διότι ἐδίωξα τὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ» (Α´ Κορινθίους 15,9). Αὐτὴ ἡ βλάβη δὲν εἶναι μικρότερη ἀπὸ αὐτὴν ποὺ κάμνουν οἱ ἐχθροί. Μάλιστα δὲ τὸ σχίσμα εἶναι πολὺ μεγαλύτερη. Διότι ἡ βλάβη τῶν ἐξωτερικῶν ἐχθρῶν τὴν κάμνει λαμπρότερη, ἐνῶ τὸ σχίσμα τὴν ντροπιάζει ἀκόμα καὶ στοὺς ἐχθρούς, διότι βλέπουν νὰ πολεμᾶται ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ παιδιά της.
Εἶναι ἀπόδειξι μεγάλης ἀπάτης σαὐτοὺς βλέποντας νὰ μεταβάλλονται ξαφνικὰ σὲ ἐχθρούς της παιδιὰ ποὺ γεννήθηκαν μέσα σαὐτὴν, ἀνετράφησαν καὶ ἔμαθαν μὲ ἀκρίβεια τὰ μυστήριά της ὅλα.
Αὐτὰ ἀπευθύνω σαὐτοὺς ποὺ παραδίνουν ἀπερίσκεπτα τοὺς ἑαυτούς των σὲ ὅσους σχίζουν τὴν Ἐκκλησία. Ἂν βέβαια ἔχουν καὶ δόγματα ἀντίθετα, τότε ἀκόμα περισσότερο δὲν ἔπρεπε νὰ ἀναμιγνύονται μαζί τους. Ἄν δὲ ἔχουν τὰ ἴδια, καὶ πάλι δὲν πρέπει. Γιὰ ποιὸν λόγο; Διότι τότε πάσχουν ἀπὸ τὴν ἀρρώστεια τῆς φιλαρχίας.
Δὲν γνωρίζετε τὶ ἔπαθαν ὅσοι ἦσαν στὴν συντροφιὰ τοῦ Κορέ, τοῦ Δαθὰ καὶ τοῦ Ἀβειρών; Ἆραγε μόνο αὐτοὶ ἔπαθαν ἢ καὶ ὅσοι ἦσαν μαζί τους; Τὶ λέγεις; Ὅτι ἔχουν τὴν ἴδια πίστι, κι ὅτι κι ἐκεῖνοι εἶναι ὀρθόδοξοι; Γιὰ ποιὸν λόγο ὅμως σχίζονται καὶ δὲν εἶναι μαζί μας; «Ἕνας Κύριος, μία πίστι, ἕνα βάπτισμα» (Α´ Κορινθίους 3,6). Ἐὰν λοιπὸν τὰ δικά τους εἶναι ἐντάξει τότε τὰ δικά μας εἶναι λανθασμένα. Ἀλλὰ ἂν εἶναι τὰ δικά μας ὀρθὰ τότε τὰ δικά τους εἶναι λανθασμένα. Λέγει ὁ ἀπόστολος, «εἶναι νήπιοι, σκαμπανεβάζουν καὶ παρασύρονται ὅπου φυσάει ὁ ἀέρας» (Ἐφεσίους 4,14)....
... τοῦ εἰς αἵρεσιν ἐμπεσεῖν
τὸ τὴν Ἐκκλησίαν σχίσαι
οὐκ ἔλλαττόν ἐστι κακόν
Γιαὐτὸ λέγω καὶ διαμαρτύρομαι, ὅτι δὲν εἶναι μικρότερο κακὸ τὸ νὰ σχίση κάποιος τὴν Ἐκκλησία (νὰ κάμη σχίσμα), ἀπὸ τὸ νὰ πέση στὴν αἵρεσι. Πές μου. Ἂν κάποιος ἦταν ὑπηρέτης σὲ ἕναν βασιλιᾶ καὶ δὲν προσχωροῦσε σὲ κάποιον ἄλλο, ἀλλὰ ἅρπαζε τὴν βασιλικὴ ἁλουργίδα πάνω ἀπὸ τὴν περόνη τὴν ἔρριχνε κάτω καὶ τὴν ξέσχιζε σὲ πολλὰ κομμάτια, ἆραγε θὰ τιμωροῦνταν λιγότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους ποὺ λιποτάκτησαν σὲ ἄλλον βασιλιᾶ; Κι ἂν μαζὶ μὲ αὐτὸ ἔπιανε τὸν βασιλιᾶ ἀπὸ τὸν λαιμό, τὸν ἔσφαζε καὶ συνέθλιβε ὅλα τὰ μέλη του, πῶς θὰ ἔπρεπε νὰ τιμωρηθῆ γιὰ νὰ ξοφλήση τὸ ἀδίκημά του; Ἂν λοιπὸν θὰ καταδικάζονταν κάποιος μὲ τὴν πιὸ βαριὰ καταδίκη ἐπειδὴ ἀδίκησε τὸν ὁμόδουλο - συνάνθρωπό του βασιλιᾶ, μὲ ποιὰ κόλασι πρέπει νὰ τιμωρηθῆ αὐτὸς ποὺ σφάζει τὸν Χριστὸ καὶ κομματιάζει τὰ μέλη του; Ἆραγε μὲ αὐτὴν ποὺ ἀπειλεῖ τὸ εὐαγγέλιο; Ἐγὼ δὲν νομίζω μὲ αὐτήν, ἀλλὰ μὲ ἄλλην πολὺ σκληρότερη.
Ἐὰν μερικοὶ προσπαθοῦν νὰ λυπήσουν ἢ νὰ μᾶς ἐκδικηθοῦν μὲ τὸ σχίσμα, ἂς γνωρίζουν καλά, ὅτι ἐνεργοῦν μάταια. Ἐὰν θέλης νὰ ἐκδικηθῆς ἐμένα, σοῦ δίνω τρόπο ἐγὼ μὲ τὸν ὁποῖο μπορεῖς νὰ μὲ ἐκδικηθῆς χωρὶς βλάβη. Ἢ μᾶλλον καλλίτερα δὲν μπορεῖς νὰ ἐκδικηθῆς χωρὶς βλάβη, ἀλλὰ ἔστω μὲ τὴν λιγότερη βλάβη. Ἂν συναντήσης λοιπὸν ἐμένα δημόσια, ράπισέ με, φτῦσε με καὶ καταπλήγωσέ με. Φρίττεις ἀκούγοντας αὐτά; Ἂν δηλαδὴ εἰπῶ ράπισε ἐμένα, φρίττεις, ἐνῶ ὅταν κατασπαράζης τὸν Δεσπότη Χριστό, δὲν φρίττεις; Κομματιάζεις τὰ μέλη τοῦ σώματός του καὶ δὲν τρέμεις; Ἡ Ἐκκλησία εἶναι πατρικό μας σπίτι. Εἶναι ἕνα σῶμα καὶ ἕνα πνεῦμα. Θέλεις νὰ ἐκδικηθῆς ἐμένα; Σταμάτα σὲ μένα. Γιατὶ ἐκδικεῖσαι τὸν Χριστὸ ἀντὶ γιὰ μένα; Ἢ καλλίτερα γιατὶ χτυπᾶς πάνω στὰ καρφιά; Πουθενὰ ἡ ἐκδίκησι δὲν εἶναι καλό. Ὅταν ὅμως ἄλλος ἀδικῆ καὶ ἄλλον ὑβρίζουμε, τότε εἶναι πολὺ χειρότερο.
Ἰω. Χρυσοστόμου Εἰς τὴν πρὸς Ἐφεσίους Λόγος ΙΑ´, ΕΠΕ 20,704-716
Μετάφρασι αρνιμα