Η άμυνα και η ενέργεια αποτελούν κατά σειρά τις κορυφαίες κρατικές υποθέσεις από τότε που εμφανίστηκε το έθνος-κράτος και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει στο εγγύς μέλλον.
Η εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία έφερε με δραματικό τρόπο στο προσκήνιο τη σημασία τους θυμίζοντας ότι στα κρίσιμα μέτωπα της άμυνας και της ενέργειας κάθε χώρα πρέπει να στηρίζεται, πάνω από όλα και πριν οτιδήποτε άλλο, στις δικές της δυνάμεις. Από τον κανόνα δεν εξαιρούνται ούτε τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ όσο η άμυνα και η ενεργειακή αυτάρκεια δεν αποτελούν πεδία κοινής δράσης στη βάση ενός ευρωπαϊκού σχεδίου. Η κινητικότητα των τελευταίων εβδομάδων στην Ευρώπη είναι ορατή και ελπιδοφόρα, αλλά δεν προοιωνίζεται το εύρος των αποφάσεων ούτε το χρόνο εφαρμογής τους.
Τούτη την ώρα είναι εθνικά χρήσιμο και κρίσιμο να υπάρξει ειλικρινής αποτίμηση της θέσης στην οποία βρίσκεται η χώρα αμυντικά και ενεργειακά και να υιοθετηθούν ρεαλιστικοί εθνικοί στόχοι.
Στο ζήτημα της άμυνας είμαστε στο σωστό δρόμο γιατί παραμένουμε στις ράγες της πολιτικής που χάραξαν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου μετά το 1974.
Η Ελλάδα είναι ειρηνική χώρα, σταθερά προσηλωμένη στο διεθνές δίκαιο και ταυτόχρονα θωρακισμένη αμυντικά γιατί υπάρχει διαρκής επιβουλή εξ ανατολών που τα τελευταία χρόνια «αναβαθμίστηκε» με απαράδεκτους αναθεωρητισμούς. Σήμερα που γίνεται αντιληπτό ότι ο αναθεωρητισμός δεν είναι καπρίτσιο κάποιων αυταρχικών ηγετών, ανοίγει μια μοναδική δυνατότητα να αλλάξουμε τη ματιά της Ευρώπης απέναντι στην Ελλάδα ως νοτιοανατολικό σύνορο της. Οι εξελίξεις καθιστούν τώρα κατανοητά ότι η αμυντική θωράκιση της χώρας μας και οι απαιτούμενες δαπάνες έχουν νόημα και περιεχόμενο ευρωπαϊκό, όχι στενά εθνικό. Η προοπτική του Ευρωστρατού αποτελεί στρατηγική επιλογή για την ΕΕ και η Ελλάδα στο πλαίσιο αυτό επιβάλλεται να διεκδικήσει και να πετύχει τη σοβαρή συμμετοχή της αμυντικής μας βιομηχανίας στο εγχείρημα, όπως και την αναγνώριση ενός ικανού μέρους των αμυντικών μας δαπανών ως ευρωπαϊκών. Η θετική κατάληξη της πρωτοβουλίας του Νίκου Ανδρουλάκη στο Ευρωκοινοβούλιο για το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία δείχνει ότι με σοβαρή δουλειά και καθαρούς στόχους μπορούμε να πετύχουμε πολλά.
Σε αυτή την εθνική στρατηγική υπάρχουν δυο προβλήματα, το ένα είναι η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης που κινείται στη σφαίρα του ευχολογίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως γιγαντώθηκε τα προηγούμενα χρόνια διακηρύσσοντας ότι μπορούμε να είμαστε πλούσιοι, όμορφοι και υγιείς και σε αυτό τον αστερισμό παραμένει μέχρι σήμερα. Πολύ πρόσφατα ο αρχηγός του θυμήθηκε το παπανδρεϊκό «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», ξέχασε όμως ότι ο Ανδρέας στήριζε και ψήφιζε σταθερά τις αμυντικές δαπάνες αδιάλειπτα από το 1974. Το άλλο πρόβλημα είναι η συντηρητική λογική της μεγάλης πολιτικής ομάδας στην ΕΕ, στην οποία ανήκει και η ΝΔ, που στέκεται φοβικά στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή για να το θέσουμε διαφορετικά πρόκειται για μια λογική που είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι βρίσκεται στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Η τελική κατάληξη στο ζήτημα της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας έχει μεγάλη σημασία για την Ελλάδα, έχει όμως ακόμα μεγαλύτερη το γεγονός ότι η άμυνα της χώρας δεν εξαρτάται από τις διαθέσεις κανενός γείτονα ή εταίρου.
Ακριβώς αντίστροφη είναι η πραγματικότητα της χώρας στο νευραλγικό μέτωπο της ενέργειας καθώς η εξάρτηση μας από εισαγόμενα καύσιμα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αυξάνεται με το χρόνο αντί να μειώνεται.
Στο διάστημα των ετών 2005-2020 ο βαθμός ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ μειώθηκε ελάχιστα, από 58% σε 55%, ενώ στην Ελλάδα την ίδια περίοδο αυξήθηκε από 68% σε 78%.
Έγκυρες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για βαθμό εξάρτησης 85% το 2021 με κύριο τροφοδότη την απόλυτη πρόσδεση της χώρας στο εισαγόμενο φυσικό αέριο.
Το πρόβλημα της ανεξέλεγκτης εξάρτησης είναι από μόνο του τεράστιο, αλλά καθίσταται εθνική απειλή καθώς τροφοδοτεί τον μεγάλο ασθενή της οικονομίας μας που ήταν και παραμένει το έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, τον παράγοντα δηλαδή που μαζί με το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα οδήγησε στη χρεοκοπία. Όσο γίνεται πιο απλά, οι εισαγωγές αφαιρούν ανάπτυξη (ΑΕΠ) και προσθέτουν χρέος γιατί αυτό υπολογίζεται πάντα ως ποσοστό του ΑΕΠ. Για την Ελλάδα, με χρέος σχεδόν τριπλάσιο του μέσου ευρωπαϊκού, η αποφασιστική μείωση της ενεργειακής εξάρτησης αποτελεί υπαρξιακό ζήτημα. Για να έχουμε μια αίσθηση των μεγεθών αξίζει να σημειωθεί ότι η συμμετοχή των εισαγόμενων καυσίμων στο εμπορικό μας έλλειμμα κινείται σταθερά σε διψήφια ποσοστά και έφτασε μέχρι 37% του συνόλου το 2012 όταν κινούνταν ψηλά η τιμή του αργού. Δεν είναι τυχαίο ότι μεσούσης της ενεργειακής καταιγίδας η απειλή του χρέους επανέρχεται ξανά στην επικαιρότητα.
Όσο επιτακτική είναι η ανάγκη για άμεσες απαντήσεις στην επέλαση της ακρίβειας, άλλο τόσο είναι εθνική ανάγκη να χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του που δεν είναι άλλο από την ενεργειακή εξάρτηση.
Είναι δύσκολο να μιλήσουμε για αυτάρκεια με τα σημερινά δεδομένα, μπορούμε όμως να την επιδιώξουμε υιοθετώντας και υπηρετώντας ένα μεσομακροπρόθεσμο σχέδιο που θα επικαιροποιείται διαρκώς επιτυγχάνοντας παράλληλα και το στόχο της πλήρους απανθρακοποίησης το 2050.
Είναι ηλίου φαεινότερο πως η ανάπτυξη νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο πρέπει άμεσα να εγκαταλειφθεί και αντίστοιχα να παραταθεί η ζωή των λιγνιτικών μονάδων οι οποίες πρέπει να αποσυρθούν προγραμματισμένα και όχι άναρχα όπως επιχειρεί η κυβέρνηση.
Ακόμα και ο Bill Gates σε πρόσφατο βιβλίο του ( Πως να αποφύγουμε μια κλιματική καταστροφή, σελίδα 317 ) γράφει «…δεν έχει καμία λογική να ξοδέψουμε χρόνο και χρήματα για τη μετάβαση από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο…».
Δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν τίθεται από κανένα ζήτημα αναπτυξης σταθμών πυρηνικής ενέργειας η μόνη διαθέσιμη λύση ενεργειακής αυτάρκειας, η οποία ταυτόχρονα είναι και αποδεκτή περιβαλλοντικά, βρίσκεται στις ΑΠΕ και την αποθήκευση. Το μεγαλύτερο εμπόδιο σήμερα στην ανάπτυξη ΑΠΕ είναι το δίκτυο μεταφοράς που χρήζει άμεσα αναβάθμισης αφού οι δυο τελευταίες κυβερνήσεις σημείωσαν πλήρη απραξία και ελάχιστοι πόροι έχουν προβλεφθεί από τη σημερινή κυβέρνηση στο Ταμείο Ανάκαμψης στον τομεα αυτό. Αυτό πρέπει άμεσα να αλλάξει όπως πρέπει να καταστούν εθνικοί στόχοι οι μεγάλες ενεργειακές κοινότητες με έμφαση στην αγροτική παραγωγή και τη μεταποίηση και η δυνατότητα κάθε νοικοκυριού να καλύπτει τις ενεργειακές του ανάγκες με φωτοβολταϊκά στη στέγη η/και με ανάπλαση όψεων στα κτίρια. Να ξεκινήσουμε άμεσα από εκείνους που είναι σήμερα στο κοινωνικό τιμολόγιο με πλήρη κάλυψη της δαπάνης τους ώστε να εξασφαλίσουμε αξιοπρέπεια αντί επιδομάτων στους πλέον ευάλωτους. Επίσης ένα σοβαρό σχέδιο με στόχο την ενεργειακή αυτάρκεια πριν από όλα οφείλει να προωθεί συστηματικά την εξοικονόμηση που πρακτικά είναι η μεγαλύτερη ανεκμετάλλευτη πηγή εγχώριας ενεργειας.
Επιβάλλεται εδώ να υπογραμμιστεί ότι οι ΑΠΕ είναι εφικτό να αποτελέσουν λύση στο ενεργειακό μόνο σε συνδυασμό με την αποθήκευση ενέργειας για λόγους που είναι εύκολα κατανοητοί. Με εξαίρεση την αντλησιοταμίευση που έχει ικανοποιητικό βαθμό απόδοσης οι άλλες γνωστές τεχνολογίες αποθήκευσης, όπως του υδρογόνου, επιστρέφουν μόλις το ένα τρίτο περίπου της αποθηκευμένης ενέργειας γεγονός που σημαίνει υψηλό κόστος ηλεκτρισμού. Αντίστοιχα προβλήματα κόστους χαρακτηρίζουν σήμερα τα διάφορα εναλλακτικά μη ρυπογόνα καύσιμα. Εδώ η ελπίδα για όλο τον κόσμο ακουμπάει για μια ακόμα φορά στην τεχνολογία και την καινοτομία. Εγγυήσεις δεν υπάρχουν, υπάρχει όμως εμπιστοσύνη στην επιστήμη ότι τελικά θα βρει τις λύσεις, εξάλλου δεν έχουμε και άλλο δρόμο αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής.
Η επιλογή του φυσικού αερίου ως ενδιάμεσου καυσίμου έχει καταρρεύσει ολοσχερώς και η κυβέρνηση επιχειρεί να το σώσει με εξαγγελίες γεωτρήσεων στο Ιόνιο και το Αιγαίο. Πέραν του ότι πρέπει να συζητηθεί σοβαρά τι σημαίνει η ανάπτυξη τέτοιας δραστηριότητας στο διαμάντι του Ελληνικού Αρχιπελάγους, είναι εξαιρετικά αμφίβολη η χρησιμότητα των υδρογονανθράκων μετά από δέκα χρόνια με κριτήριο την πλήρη απανθρακοποιηση το 2050. Όσο για τον East Med καλοδεχούμενος, ωστόσο τα τέλη διέλευσης δεν είναι η απάντηση στην ενεργειακή εξάρτηση ούτε στο δημόσιο χρέος της χώρας και κάτι αντίστοιχο ισχύει για τις εγκαταστάσεις υποδοχής LNG που προγραμματίζονται το επόμενο διάστημα.
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων όλα είναι στο τραπέζι και πρέπει να συζητηθούν νηφάλια χωρίς να χάνουμε το μεγάλο εθνικό στόχο. Η Ελλάδα πρέπει να απελευθερωθεί από τα σύγχρονα δεσμά της ενεργειακής εξάρτησης και μέρα που είναι σήμερα, η πατρίδα πάνω από όλα.
Εύχομαι Χρόνια Πολλά σε όλες τις Ελληνίδες και τους Έλληνες, τιμούμε την επέτειο της 25ης Μαρτίου του 1821!
