Με τον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο 4837/2021 (ΦΕΚ 178/01-10/2021) έγινε ένα σημαντικό βήμα ενίσχυσης του πλέγματος κοινωνικής προστασίας για τα παιδιά και τα άτομα με αναπηρία. Ο νόμος ενσωματώνει θετικές δράσεις για την παιδική προστασία και αποτροπή φαινομένων κακοποίησης, για την προσχολική αγωγή, για την αναδοχή, για τη στήριξη των ΑμεΑ και των εφήβων που διαβιούν σε Ιδρύματα.
Ειδικότερα, με τις νέες ρυθμίσεις, μεταξύ άλλων:
Α) Δημιουργείται ένα απαραίτητο πλαίσιο για την πρόληψη, αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης και παραμέλησης ανηλίκων. Η παιδική κακοποίηση είναι ένα υπαρκτό φαινόμενο σύμφωνα και με τα στοιχεία από το «Χαμόγελο του Παιδιού», έναντι του οποίου οφείλουμε όλοι να συστρατευτούμε.
Για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων πρέπει να διαθέτουμε ένα αξιόπιστο σύστημα καταγραφής όλων των περιστατικών. Αυτό γίνεται για πρώτη φορά με τη δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Καταγραφής και Παρακολούθησης αναφορών. Καθοριστικός είναι ο ρόλος του Υπεύθυνου Προστασίας Ανηλίκων που οφείλει, χωρίς καμία καθυστέρηση, να ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές για κάθε σχετική καταγγελία.
Επειδή όμως, δυστυχώς, έχουν καταγραφεί περιστατικά παιδικής κακοποίησης εντός των δομών ανηλίκων, είναι πολύ σημαντική η πρόβλεψη κωλυμάτων για τα πρόσωπα που απασχολούνται σε φορείς παιδικής προστασίας. Καλύπτεται ένα σοβαρό κενό που υπήρχε στη νομοθεσία αφού, εφεξής, όλοι όσοι εργάζονται με οποιαδήποτε σχέση εργασίας (ακόμα και εθελοντική), δεν θα πρέπει να έχουν καταδικαστεί ή ακόμα και να έχει ασκηθεί εις βάρος τους ποινική δίωξη για τα εξής αδικήματα: α) κατά της γενετήσιας ελευθερίας, β) ενδοοικογενειακής βίας, γ) εμπορία ανθρώπων, δ) εμπορία ναρκωτικών.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: καμία κακοποιητική συμπεριφορά οποιασδήποτε μορφής με θύμα παιδί δεν γίνεται ανεκτή και δεν μένει ατιμώρητη.
Β) Για πρώτη φορά όλοι οι σταθμοί -ιδιωτικοί και δημόσιοι- αποκτούν συγκεκριμένο, ενιαίο παιδαγωγικό πρόγραμμα με στόχο την ανάπτυξη των δεξιοτήτων κάθε παιδιού χωριστά. Μέχρι σήμερα στην προσχολική αγωγή δεν υπήρχε συγκεκριμένο πρόγραμμα που όφειλαν να ακολουθούν οι Βρεφονηπιακοί και Παιδικοί Σταθμοί. Το αποτέλεσμα ήταν ότι κάθε παιδαγωγός και Σταθμός είχε τελείως διαφορετική προσέγγιση. Πλέον, οι βρεφικοί και νηπιακοί σταθμοί μετατρέπονται -από χώροι φύλαξης των παιδιών- σε παιδαγωγικούς χώρους πολύπλευρης ανάπτυξης της προσωπικότητάς τους.
Το πρόγραμμα «ΚΥΨΕΛΗ» περιέχει αναλυτικό ωρολόγιο πρόγραμμα ανά ηλικιακή ομάδα, ενώ για πρώτη φορά εισάγεται η υποχρεωτική τακτική παρακολούθηση των βρεφών και νηπίων από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό για τον εντοπισμό τυχόν μαθησιακών δυσκολιών και αναπτυξιακών προβλημάτων, ώστε να εκκινήσει πρώιμη παρέμβαση όπου απαιτείται. Σε αρχικό στάδιο θα εφαρμοστεί πιλοτικά. Η συγκεκριμένη δράση έχει ενταχθεί και πρόκειται να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ για την περίοδο της πιλοτικής εφαρμογής θα διατεθούν ποσά ύψους 14,5 εκατ. ευρώ περίπου.
Γ) Προωθείται ο θεσμός της αναδοχής. Ειδικότερα, καλύπτεται ένα σημαντικό κενό αφού εισάγονται απευθείας στα Ειδικά Μητρώα Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων τα παιδιά που δεν φιλοξενήθηκαν ποτέ σε ιδρύματα αλλά εισέρχονται στο σύστημα αναδοχής απευθείας από το Νοσοκομείο. Επιπλέον, ενώ μέχρι σήμερα οι ηλικιακές προϋποθέσεις ήταν κοινές για όσους επιθυμούσαν να γίνουν ανάδοχοι ή να υιοθετήσουν, αυτό αλλάζει και διευρύνονται τα όρια ηλικίας για τους αναδόχους, (περιλαμβάνοντας πλέον όσους είναι 25 έως 75 ετών και έχουν διαφορά ηλικίας από τον αναδεχόμενο 18-60 έτη), εναρμονιζόμενα με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα πρότυπα.
Ο νόμος υιοθέτησε τις εισηγήσεις της UNICEF και του Συνηγόρου του Πολίτη και καθιερώνει τρεις μηχανισμούς φιλτραρίσματος της καταλληλότητας: το επίπεδο της κοινωνικής έρευνας που κάνει ο κοινωνικός λειτουργός του αναδόχου, το επίπεδο του κοινωνικού λειτουργού που δουλεύει με το παιδί και το επίπεδο του κοινωνικού λειτουργού της Περιφέρειας που κάνει την παρακολούθηση.
Δ) Θεσμοθετείται ο Προσωπικός Βοηθός για Άτομα με Αναπηρία. Ένας νέος θεσμός που στοχεύει στην αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία, την αποϊδρυματοποίησή τους και την απόκτηση καλύτερης ποιότητας ζωής για τα ίδια τα άτομα και τις οικογένειές τους. Είναι το πρόσωπο που υποστηρίζει τα άτομα με αναπηρία στις καθημερινές, εξατομικευμένες ανάγκες τους, ώστε να γίνουν ενεργά μέλη της κοινωνίας.
Δικαιούχοι είναι όλα τα άτομα με αναπηρία ανεξαρτήτως κατηγορίας αναπηρίας και τόπου διαβίωσης. Το 2022 εκκινεί η πρώτη, πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος για άτομα με πιστοποιημένη αναπηρία κάθε μορφής από 16-65 ετών, ενώ θα ληφθούν υπόψη διάφοροι παράγοντες με έμφαση στα εισοδηματικά κριτήρια, ώστε πρωτίστως να γίνουν δικαιούχοι για τον Βοηθό αυτοί που τον έχουν περισσότερο ανάγκη. Για το πιλοτικό στάδιο θα αξιοποιηθούν 42,2 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σημειώνεται ότι, κανείς δεν χάνει το αναπηρικό του επίδομα με τον προσωπικό βοηθό.
Ε) Μία πραγματική τομή, σε σχέση με τις επιλογές που δίνονται σε έναν ανήλικο που φιλοξενείται σε κλειστή δομή παιδικής προστασίας, είναι το γεγονός ότι οι έφηβοι άνω των 15 ετών μπορούν να ενταχθούν σε Πρόγραμμα Ημιαυτόνομης Διαβίωσης που τους προσφέρει επιδότηση ενοικίου, δαπάνες για οικοσκευή, ψυχοκοινωνική στήριξη και υπηρεσίες ενίσχυσης των δεξιοτήτων τους σε μία προσπάθεια να διασυνδεθούν με την αγορά εργασίας.
ΣΤ) Παρέχεται πραγματική στήριξη προς τις οικογένειες και κυρίως προς αυτές με εργαζόμενα μέλη, καθώς υλοποιείται ένα Πρόγραμμα χρηματοδότησης ύψους 180,0 εκατομμυρίων ευρώ, προς ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς για τη δημιουργία 50.000 νέων θέσεων σε βρεφικούς σταθμούς.
Συμπερασματικά, οι νέες διατάξεις έχουν απολύτως θετικό κοινωνικό πρόσημο. Επιφέρουν βελτιώσεις στο ήδη ισχύον πλαίσιο, δίνοντας λύσεις σε χρόνια προβλήματα.
Η Κυβέρνηση –πιστή στις δεσμεύσεις της- δεν αρκείται σε επιδοματικές πολιτικές αλλά δημιουργεί ένα ευρύ προστατευτικό πλέγμα για τις ευάλωτες ομάδες.
Γιώργος Αμανατίδης
Βουλευτής Ν. Κοζάνης-ΝΔ
