Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που αυτή η συζήτηση, σχετικά με τις ΑΠΕ και τον ρόλο τους στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης συνεχίζεται και μας δίνεται η δυνατότητα να τεκμηριώσουμε την άποψη μας,
σχετικά με την επιτακτική ανάγκη της ενεργειακής μετάβασης με επίκεντρο την καθαρή ενέργεια αλλά και την αποθήκευση και την εξοικονόμηση.
Καταρχάς να επισημάνουν ότι, η απάντηση μας όπως και το αρχικό κείμενο του κ. Καρώνη αναρτήθηκε μόνο σε ένα τοπικό ΜΜΕ, ενώ η ανταπάντηση του κ. Πράσου αναρτήθηκε σε όλα σχεδόν τα τοπικά μέσα. Για λόγους δεοντολογίας και να γίνει πλήρως κατανοητό τι υποστηρίξαμε για το θέμα της κλιματικής αλλαγής και των ΑΠΕ παραθέτουμε το λινκ της σχετικής ανακοίνωσής μας: Εγκατάσταση ΑΠΕ με ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Ξεκινώντας καταθέτουμε για μια ακόμα φορά ένα θεμελιώδες ερώτημα. Αποδεχόμαστε όλοι ότι υπάρχει Κλιματική Αλλαγή και ότι αυτή είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πλανήτη? Για εμάς η απάντηση είναι σαφής και παραπέμπουμε στην τελευταία έκθεση της διακυβερνητικής διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα που κρούει με κάθε ένταση τον κώδωνα του κινδύνου εκφράζοντας επί της ουσίας το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας παγκοσμίως. Η συγκεκριμένη έκθεση, καταγράφει την επιτακτική ανάγκη ταχείας μείωσης των εκπομπών CO2 μέσα στην δεκαετία και επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2040 για τις αναπτυγμένες χώρας και μέχρι το 2050 για τις αναπτυσσόμενες προκειμένου να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από το 1,5%.
Θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε πως για εμάς η κλιματική κρίση έχει βαθιά κοινωνικά χαρακτηριστικά, αφού όλοι ξέρουμε πως θα πλήξει κυρίως τις φτωχές χώρες του πλανήτη, τους ήδη αδικημένους αυτού του κόσμου. Υπολογίζεται πως εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι θα αναγκαστούν να γίνουν πρόσφυγες εξαιτίας μιας κλιματικής κρίσης που προκαλέσαν οι αναπτυγμένες χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Αν και από ότι φαίνεται για το σύνολο σχεδόν της επιστημονικής κοινότητας το θέμα, της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον λυμένο, για ορισμένους παραμένει ένα αντικείμενο συνωμοσιολογικών υποθέσεων χωρίς δυστυχώς σοβαρή τεκμηρίωση.
Ίσως γιατί επιθυμούν την συνέχιση της εκμετάλλευσης του λιγνίτη, για μια ζωή, αγνοώντας όμως τις καταστροφικές συνέπειες που αυτό έχει για το κλίμα αλλά και για το τοπικό περιβάλλον.
Ο αγαπητός Σ. Πράσσος αναφέρει ότι η τοποθέτηση μας θα είχε μια αξία προ 15ετίας, να υπενθυμίσουμε πως ίδια ήταν η άποψη μας και προ 15ετίας αν και τότε προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερες αντιδράσεις! Όπως από τότε μιλούσαμε και για μικρές μονάδες Α.Π.Ε., για Ενεργειακούς Συνεταιρισμούς, Δημοτικές Επιχειρήσεις απέναντι στο συγκεντρωτικό μοντέλο των μεγάλων υποδομών.
Αξίζει να αναφέρουμε πως στα περισσότερα από αυτά που αναφέρει ο κ. Πράσσος έχουν σχολιαστεί ήδη σε κοινή παρέμβαση μας με τους Νίκο Μάντζαρη και Μιχάλη Πετράκο στο άρθρο μας: ΝΑΙ στις ΑΠΕ, αλλά χωρίς αστοχίες που προκαλούν εύλογες αντιδράσεις.
Θα θέλαμε να απαντήσουμε όμως και αναλυτικά στις επισημάνσεις του κειμένου του κ. Πράσσου.
“Μειώνουν οι ΑΠΕ τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2);”
Αν και δεν είπαμε ποτέ ότι οι ΑΠΕ από μόνες τους θα σώσουν το κλίμα, παρόλα αυτά ισχυριζόμαστε πως οι ΑΠΕ είναι ένα εργαλείο, μεταξύ πολλών ακόμα που πρέπει να γίνουν, για να σωθεί ο πλανήτης. Αυτό όμως που επιβάλλεται να γίνει είναι να μειωθούν ο εκπομπές οι CO2 σταματώντας πλέον να εκμεταλλευόμαστε ορυκτά καύσιμα.
Όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα από στοιχεία του ΑΔΜΗΕ στην Ελλάδα η αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ μειώνει σταθερά την χρήση ορυκτών καυσίμων -επομένως και τις εκπομπές CO2- και δεν την αυξάνει.
Δυστυχώς για τον συντάκτη του κειμένου, τα αιολικά μειώνουν σημαντικά τις εκπομπές CO2 και αποδεικνύεται αυτό ξεκάθαρα από την αύξηση της παραγόμενης από τις ΑΠΕ ενέργειας και την αντίστοιχη μείωση των εκπομπών CO2 στην ηλεκτροπαραγωγή. Τα περιγράφει αναλυτικά η σχετικά έκθεση του The Green Tank: Ανθρακικό αποτύπωμα ηλεκτροπαραγωγής.
“Χωρίς τα αιολικά δεν πιάνουμε τον ευρωπαϊκό στόχο μείωσης του CO2”.
Ο κ. Πράσσος ισχυρίζεται όχι η Ελλάδα δεν πρέπει να μειώσει τις εκπομπές CO2 επειδή κάποιοι άλλοι πρέπει να το κάνουν για εμάς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη έχει θέσει στόχο μείωσης κατά 55% σε σχέση με το 1990 που δεσμεύει όλες τις χώρες και οι οποίες έχουν σαφής και συγκεκριμένους στόχους. Επίσης υπάρχει ο στόχος για την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050, που κατά τη γνώμη μας επιβάλλεται να επανακαθοριστεί για το 2040, σύμφωνα με τις προτάσεις της επιστημονικής κοινότητας.
Το δε επιχείρημα ότι πρέπει να μειώσουν οι άλλοι τις εκπομπές και όχι εμείς, είναι απαράδεκτο. Κάθε κράτος έχει διάφορους λόγους για να μην θέλει να προχωρήσει την ενεργειακή μετάβαση, αυτή η λογική είναι εντελώς επικίνδυνη και ανεύθυνη.
Παρεμπίπτοντος η Γερμανική κυβέρνηση, έχει λάβει απόφαση για οριστική έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα (λιγνίτη, ορυκτό αέριο κ.λ.π.) στην ηλεκτροπαραγωγή μέχρι το 2035. Ενώ η Ε.Ε. έχει αποφασίσει πως χώρες που δεν θα έχουν λάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την κλιματική ουδετερότητα δεν θα έχουν πρόσβαση στα κονδύλια του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.
Επειδή ο κ. Πράσσος διερωτάται αν πρέπει ή όχι να μειώσουμε κι άλλο τις εκπομπές CO2, παραθέτουμε πίνακα με τις εκπομπές της Ελλάδες/κάτοικο συγκριτικά με χώρες που πλήττονται ήδη βάναυσα από την κλιματική κρίση.
Αφήνουμε στην κρίση του καθενός να αναλογιστεί αν είναι κοινωνικά δίκαιο να ισχυρίζεται κάποιος μια χώρα σαν την Ελλάδα αν πρέπει ή όχι να μειώσει τις εκπομπές CO2.
“Δεν επιβαρύνουν το Περιβάλλον ή το επιβαρύνουν ελάχιστα (οι ΑΠΕ)”
Καταρχάς οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε πως δεν υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα που να μην επηρεάζει το περιβάλλον, ούτε δυστυχώς υπάρχει η τέλεια λύση. Και προκειμένου να αποφύγουμε τις πιο αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον από την εγκατάσταση ΑΠΕ, επισημαίνουμε συνεχώς την ανάγκη για ορθή χωροθέτηση.
Όμως, το να συγκρίνει κανείς τις περιβαλλοντικές συνέπειες των ΑΠΕ με αυτές της εξόρυξης και καύσης ορυκτών καυσίμων είναι μάλλον αστείο. Αν και πολλές από τις επιπτώσεις που περιγράφει ο κ. Πράσσος στο κείμενο του δεν έχουν αποδειχθεί, εντούτοις για να υπάρχει δικαιοσύνη περιμένουμε και μια σύγκριση με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του άνθρακα (ρύπανση του αέρα, καταστροφή υδροφόρου ορίζοντα, μόλυνση των υπόγειων υδάτων, επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, εξασθενές χρώμιο, κ.λ.π.).
Δεν θα κουραστούμε να το λέμε, δεν υπάρχει μια λύση για την απειλή της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα και με δίκαιο τρόπο σε πλανητικό επίπεδο, και εξοικονόμηση, και παραγωγή από ΑΠΕ και αποθήκευση και εξηλεκτρισμό στις μεταφορές και την θέρμανση και αλλαγή στις χρήσεις γης και δέσμευση διοξειδίου και και και. Όμως η λύση δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει 100% παραγωγή ηλεκτρισμού ΑΠΕ.
Θα πρέπει όμως, πέρα από τις εύκολες καταγγελίες, τα συνθήματα και τις μισές αλήθειες να κατατεθεί επιτέλους και μια ολοκληρωμένη πρόταση για το ποια θα είναι η λύση στο ενεργειακό ζήτημα. Με τα γενικόλογα ΟΧΙ, λύση στα προβλήματα δεν προκύπτουν, ούτε με μετάθεση των όποιων λύσεων σε ένα γενικόλογο και απροσδιόριστο μέλλον!
“Παράγουν φθηνό ρεύμα οι ΑΠΕ;”
Ναι, παράγουν πλέον φθηνό ρεύμα, φθηνότερο τόσο από το ορυκτό αέριο όσο και από τον άνθρακα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον στις δημοπρασίες που διενεργούνται στη χώρα για τις ΑΠΕ η τιμή τους δεν ξεπερνά τα 50€/MW, όταν το μεταβλητό κόστος των ορυκτών καυσίμων ξεπερνά κατά πολύ τα 150€.
Όλοι επίσης έχουν αναγνωρίσει ότι την βασική ευθύνη για την έκρηξη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας είχαν και έχουν τα ορυκτά καύσιμα. Κι αν συνεχίσουμε να εξαρτόμαστε από αυτά, το ίδιο θα συμβεί και στο μέλλον
Επίσης, για χρόνια με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε ο ειδικός λογαριασμός ΑΠΕ οι ΑΠΕ άφηναν εκτός μονάδες ορυκτών καυσίμων μειώνοντας την οριακή τιμή συστήματος χωρίς ταυτόχρονα οι ΑΠΕ να αποζημιώνονται πλήρως για αυτό. Οι ΑΠΕ δηλαδή στην πράξη επιδοτούσαν τα ορυκτά καύσιμα συντηρώντας τεχνητά το μερίδιό τους στην ηλεκτροπαραγωγή
Το περιγράφει αναλυτικά ο καθηγητής κ. Κάπρος ήδη από το 2011: ΟΙ ΑΠΕ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ
“Πρέπει να εγκατασταθούν κι άλλες ΑΠΕ;”
Εδώ οφείλουμε να πούμε πως στο κείμενο του κ. Πράσσου υπάρχει μια σύγχυση που οφείλεται είτε σε αδυναμία κατανόησης είτε σε προσπάθεια να «τεκμηριωθεί» εκ των προτέρων μια θέση που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Σύμφωνα με το ΕΣΕΚ που ψηφίστηκε το 2019 από την κυβέρνηση της Ν.Δ. υιοθετήθηκε στόχος μεριδίου ΑΠΕ στην Ακαθάριστη Τελική Κατανάλωση Ενέργειας τουλάχιστον 35%, που σημαίνει πως ιδιαίτερα στην ηλεκτροπαραγωγή, ο στόχος εξειδικεύεται σε 61 -64% ΑΠΕ Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει να εγκατασταθούν 17,21GW αιολικών και 11,82GW φωτοβολταικών. Από δε τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕείναι ηλίου φαεινότερο ότι οι στόχοι αυτοί δεν έχουν επιτευχθεί ως τώρα.
Δεδομένου ότι ο Ευρωπαϊκός Στόχος πλέον έχει αναθεωρηθεί και απαιτεί μείωση των εκπομπών στο 55% στην Ακαθάριστη Τελική Κατανάλωση Ενέργειας σε σχέση με το 1990, είναι αναγκαίο οι στόχοι αυτοί να αναθεωρηθούν προς τα πάνω Η διαδικασία αναθεώρησης έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα και πλέον ο στόχος διείσδυσης των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή για το 2030 είναι 80%. Είναι προφανές πως αν αυτοί οι στόχοι δεν επιτευχθούν, αυτό θα αποτελέσει επιχείρημα υπερ των ορυκτών καυσίμων και ιδιαίτερα του ορυκτού αερίου. Άρα, μήπως η στάση της κάθετης άρνησης των ΑΠΕ, καταλήγει αθέλητα έστω, να ενισχύει το ορυκτό αέριο και τους επενδυτές του?
Σήμερα όντως έχουν εγκατασταθεί περίπου 11GW ΑΠΕ στο διασυνδεδεμένο σύστημα. Όμως είναι εκ του πονηρού να βαφτίζει κάποιος, όπως κάνει ο κ. Πράσσος, μονάδες με δεσμευτικούς όρους σύνδεσης ως εγκατεστημένες μονάδες αφού μεσολαβούν και άλλα ακόμα στάδια προκειμένου ένα έργο να καταφέρει να κατασκευαστεί! Θα συμφωνήσουμε παρόλα αυτά, πως αυτό το άναρχο τοπίο θα πρέπει να ξεκαθαρίσει ώστε να μην προκαλείται οποιαδήποτε σύγχυση.
Ναι λοιπόν, θα πρέπει να εγκατασταθούν επιπλέον ΑΠΕ, να γίνουν υποδομές αποθήκευσης και να γίνουν επενδύσεις στα δίκτυα για να προσαρμοστούν στην νέα πραγματικότητα. Αλλά θα επιμείνουμε να λέμε πως για όλα αυτά απαιτείται σοβαρός σχεδιασμός για την μέγιστη δυνατή προστασία του περιβάλλοντος και να δοθεί βαρύτητα στις μικρές μονάδες, στα Φ/Β στην στέγη, στην αυτοπαραγωγή, στις Ενεργειακές Κοινότητες.
“Πόσες ΑΠΕ έχουμε σήμερα και πόσες αντέχει το Η/Σύστημα;”
Αυτό είναι πραγματικά ενδιαφέρον ερώτημα.
Ναι, το δίκτυο σήμερα δεν έχει ανεξάντλητα όρια ως προς την διαχείριση της ενέργειας από ΑΠΕ, όμως αυτό δεν συνεπάγεται επιστροφή στο συγκεντρωτικό μοντέλο των ορυκτών καυσίμων, αλλά εκσυγχρονισμό του δικτύου ώστε να μπορεί να διαχειριστεί ενέργεια από το αποκεντρωμένο μοντέλο των ΑΠΕ και ειδικότερα των μικρότερων μονάδων ΑΠΕ από μικρούς παραγωγούς, ενεργειακές κοινότητες κ.λ.π.
Το εν λόγω επιχείρημα του κ. Πράσου θυμίζει την κριτική στο αυτοκίνητο, του οποίου η ανακάλυψη και η εκτεταμένη χρήση προφανώς προκάλεσε αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων. Αν αποδεχόμασταν τη λογική του κ. Πράσσου θα έπρεπε να διεκδικούμε επιστροφή στα κάρα και όχι βελτίωση των συνθηκών οδικής ασφάλειας για περιορισμό των ατυχημάτων.
Όσον αφορά την άποψή σας σχετικά με τη διαλείπουσα ενέργεια, είναι αλήθεια ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, είναι διαθέσιμες μόνο όταν ο ήλιος λάμπει ή φυσάει άνεμος. Ωστόσο, οι τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας αναπτύσσονται ραγδαία και μπορούν να βοηθήσουν να ξεπεραστεί αυτή η πρόκληση. Οι μπαταρίες, η αντλησιοταμίευση και η αποθήκευση καθαρής ενέργειας σε υφιστάμενους θερμικούς σταθμούς με τετηγμένα άλατα είναι όλα παραδείγματα ώριμων τεχνολογιών αποθήκευσης που μπορούν να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης ανανεώσιμης ενέργειας.
Εν κατακλείδι:
Η κλιματική αλλαγή, η κρίση της βιοποικιλότητας, η διατροφική κρίση, απαιτούν άμεσες λύσεις και όχι προσκόλληση σε παρωχημένες λύσεις από το παρελθόν.
Επιμένουμε να πιστεύουμε πως για όλα αυτά η λύση δεν είναι η άρνηση και το ΟΧΙ σε όλα, αλλά επιβάλλεται να βρούμε τη χρυσή τομή που θα τα συμβιβάζει όλα.
Αλλιώς χαμένοι θα βγούμε όλοι και κυρίως οι επόμενες γενιές.
Κοζάνης 26-5-2023
Λευτέρης Ιωαννίδης
Λάζαρος Τσικριτζής