Ειδήσεις - Επικαιρότητα

Γιώργος Δελιόπουλος, Ποιητής – Φιλόλογος
 

Πολλές και ενδιαφέρουσες οι μαθητικές συμμετοχές που λάβαμε στην κατηγορία της «Πεζογραφίας Λυκείου». Τα θέματα των διηγημάτων καλύπτουν διάφορες πτυχές της σύγχρονης κοινωνικής, πολιτικής και σχολικής πραγματικότητας: οικονομική κρίση, πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, ψηφιακή εξάρτηση, άγχος των εξετάσεων, σχολικός εκφοβισμός, ενώ σε ορισμένα διηγήματα πρωταγωνιστούν η τοπική και εθνική ιστορία του 20ού αιώνα. Μέσα από τις λογοτεχνικές ιστορίες που διαβάσαμε αναδύονται ποικίλα και έντονα συναισθήματα, όπως συγκίνηση, έρωτας, απελπισία, οργή και ελπίδα. Στην αξιολόγηση των διηγημάτων λάβαμε υπόψη, εκτός από το ενδιαφέρον του θέματος και τη συναισθηματική υποβολή της πλοκής, την ποικιλία και ποιότητα των εκφραστικών τρόπων που αξιοποίησαν οι μαθητές/-τριες: τα σχήματα λόγου, τις εικόνες, το λεξιλόγιο, την εναλλαγή των αφηγηματικών τρόπων, τα χρονικά επίπεδα αφήγησης κ.ά. Με βάση αυτά τα κριτήρια καταλήξαμε στη δύσκολη επιλογή των τριών βραβευμένων διηγημάτων, καθώς υπήρχαν και αρκετά άλλα διηγήματα, τα οποία επίσης ξεχώρισαν για την εξαιρετική ποιότητα της γραφής τους. Αυτό μας γεμίζει αισιοδοξία, καθώς φαίνεται ότι η νέα γενιά –παρά τα όσα τής καταμαρτυρούν– διαθέτει υψηλό επίπεδο λογοτεχνικής παιδείας και έκφρασης.

Η συμμετοχή στην Κριτική Επιτροπή ενός Εφηβικού Λογοτεχνικού Διαγωνισμού ήταν κάτι το ωραίο και γοητευτικό. Λάβαμε πάνω από 80 ποιήματα μαθητών Γυμνασίου και μέσα στα γραπτά τους μπορούσε κανείς να διακρίνει μια ευαισθησία που σπανίως συναντάται σήμερα. Τα θέματα ποικίλα και πολυδιάστατα, οι ανησυχίες των εφήβων πολλές, άγγιζαν διάφορες πτυχές της σύγχρονης ζωής και κοινωνίας. Την τελική επιλογή καθόρισαν η πρωτοτυπία, ο χειρισμός του λόγου, το λεξιλόγιο, η ικανότητα των μαθητών να αποτυπώνουν τη σκέψη τους στο χαρτί με έναν τρόπο που να σε αφορά. Και πραγματικά υπήρξαν ποιήματα που ξεπέρασαν κατά πολύ το νεαρό της ηλικίας των παιδιών σε δεξιοτεχνία ποιητική και στιχουργική. Αυτό που μένει τελικά είναι η αίσθηση πως η νέα γενιά έχει πολλά να δώσει και πολλά να πει. Εκτός από τα πρώτα βραβεία, υπήρξαν πολλές άλλες αξιόλογες συμμετοχές. Εκείνο όμως που αξίζει, ούτως ή άλλως, είναι η συμμετοχή των εφήβων στη διαδικασία ενός διαγωνισμού και η εξωτερίκευση του μέσα κόσμου τους. Αυτό και μόνον είναι αρκετό. Και καθόλου απλό.

 
Εξαιρετικά υψηλό, και αρκετά ελπιδοφόρο για το μέλλον, το επίπεδο γραφής, όπως αποτυπώθηκε μέσα από τις συμμετοχές των πεζών κειμένων των παιδιών του Γυμνασίου. Η πρωτοτυπία, η καλοδουλεμένη πλοκή και ο μεστός λόγος υπήρξαν μεταξύ των κριτηρίων που οδήγησαν στην επιλογή των τριών βραβευθέντων κειμένων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρξαν και αρκετές άλλες αξιόλογες συμμετοχές. Αναλυτικότερα, το πρώτο βραβείο αποδόθηκε στο κείμενο με τίτλο «Το καμένο τριαντάφυλλο», λόγω της πρωτοτυπίας του θέματός του, του σουρεαλιστικού στοιχείου που το χαρακτηρίζει και της ευρηματικής ανατροπής στο τέλος.  Η πρωτοτυπία είναι κάτι που διέκρινε και το δεύτερο βραβευθέν κείμενο με τίτλο «Η πυξίδα της καρδίας», όπως και η γλαφυρή του αφήγηση και οι ωραία δομημένοι χαρακτήρες. Το τρίτο βραβείο, τέλος, αποδόθηκε στο κείμενο με τίτλο «Το παιδί των Χριστουγέννων», χάρη στην καλά δομημένη πλοκή του, τον λιτό, αλλά περιεκτικό λόγο, και το ωραίο μήνυμα που μεταφέρει στο τέλος.

 
Πρωταρχική αρχή της επιλογής των τριών ποιημάτων που προκρίθηκαν αποτέλεσε η απόδοση του περιεχομένου τους σε μια γλώσσα που να ανταποκρίνεται στον ορίζοντα προσδοκιών μας -ακόμα κι όταν αυτός είναι υψηλός- από το ηλικιακό εύρος όσων συμμετείχαν. Έτσι, προσπαθήσαμε να αναδείξουμε αφιλτράριστες νεανικές φωνές που κομίζουν κάτι το διαφορετικό. Λήφθηκε υπόψη ακόμα η δομή του ποιήματος και ο τρόπος με τον οποίο εκφέρεται ο λόγος· ποιήματα γραμμένα επάνω σε άξονες «μαθητικών» σημειώσεων, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν μπορούν να αποδώσουν αυτή την αναγκαία φρεσκάδα. Αντίστοιχα, όπως έγραφε ο Σεφέρης, ούτε ποιήματα-ταγκό, ποιήματα, δηλαδή, που αναλώνονται σε μια γραμμική ιστορία, χωρίς ίχνη λυρισμού, ακόμα και αντιλυρισμού. Η τελική τριάδα, η οποία προέκυψε μετά από ώριμη σκέψη, καθώς έπρεπε να επιλέγουν τρία μόνο από τα πολύ πλούσια σε περιεχόμενο και εκφραστικό τα τρόπους ποιήματα, ανταποκρίνεται όσο το δυνατόν περισσότερο στις προδιαγραφές μιας ποίησης νεανικής, ζωντανής, ασθμαίνουσας από ένταση, που αναζητά τις ρωγμές στο καθημερινό της.