Mία Ελληνίδα από τη Μακεδονία «σεργιανάει» τον κόσμο. Η Θεοδώρα Λειψιστινού αναζητά και εμβαθύνει στις ρίζες της στο Βόιο της Δυτικής Μακεδονίας και το χωριό της τον Πελεκάνο. Ακολουθώντας μια κοινή μοίρα εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης, ...φτάνει μέχρι τις αποικίες των Καλλάς στις κορυφές του Πακιστάν και βοηθά στο χτίσιμο σχολείων για τους απογόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου… Πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό «διακονεί» με τον δικό της τρόπο τον «Ελληνισμό», όπου κι αν έχει αυτός ρίζες…
Από τον Πελεκάνο στη Μελβούρνη, στο εργαστήριο δημιουργικής γραφής για έγκλειστες γυναίκες στις Φυλακές Διαβατών, μέχρι το Δροσερό της Ξάνθης για υποστήριξη των παιδιών Ρομά. Πρεσβεύει με τον δικό της τρόπο την ανθρωπιά και την αποστολή που εκούσια ανέλαβε: Να διαφυλάξει τις ρίζες και τον πολιτισμό της Ελλάδας.
-Πρόσφατα στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάστηκε το νέο σας βιβλίο «Πέλεκα: Όψεις Πολιτισμού. Δρώμενα και ακούσματα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα». Σας ακούσαμε να το αφιερώνατε στη γιαγιά σας.
Στο βιβλίο ασχολήθηκα με τα έθιμά μας όπως ακριβώς τα βίωσα η ίδια, όπως μου τα διηγιόντουσαν οι παππούδες μου. Το αφιέρωσα στη Θεοδώρα Γκαντίνα, στη γιαγιά μου, που είχε πάει μετανάστρια στην Αυστραλία. Ακόμα λίγο και θα εξασφάλιζε σύνταξη. Κι όταν της είπα “γιαγιά, επιτέλους πρέπει να γυρίσεις στην Ελλάδα” αψήφησε τα πάντα και επέστρεψε. Μιλάμε για μια γυναίκα ηρωίδα, από τους αφανείς ήρωες, όπως και τόσες γυναίκες ανάμεσά μας που τον καιρό των Γερμανών στην περιοχή μας έκανε πράγματα ψυχής. Στο χωριό μας ο παπα-Ζήκος ήταν από τους αντάρτες, τους αγωνιστές κατά των Γερμανών. Εκείνοι έκαψαν το σπίτι του και έψαχναν τα παιδιά του. Η εντολή ήταν ότι θα σκοτώσουν τον άνθρωπο και την οικογένειά του που θα τα κρύψει και θα κάψουν το σπίτι του. Εκείνα δεν είχαν πού να πάνε. Τους έκλεισαν πολλοί τις πόρτες. Και η γιαγιά η Θεοδώρα ύψωσε το ανάστημα της και τα φύλαξε μία εβδομάδα δίπλα στα τα δικά της. Δεν μπορούσε να διώξει τα παιδιά που έπαιζαν τόσο καιρό με τα δικά της. Αποτελεί ξεχωριστό πρότυπο στη ζωή μου. Είναι πάντα ζωντανή μπροστά μου. Και μέσα από τη γιαγιά μιλώ για τη φύση και την ουσία των εθίμων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».
Γυναίκες του παρελθόντος σε αναμνηστικό στιγμιότυπο από τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής του χωριού της Πελεκάνου στη Δυτική Μακεδονία
-Περιγράψτε μας ένα από τα αγαπημένα σας έθιμα που περιλαμβάνεται στο βιβλίο σας.
Ο χορός της τουλούπας που στην Πέλκα στηνόταν την Τρίτη μέρα του Πάσχα στο μεσοχώρι. Ήταν ο τρανός χορός του Πάσχα, ο δωρικός χορός. Πριν ολοκληρωθεί η όλη διαδικασία, έμπαινε ως κορυφαία η Σιδέρινα (η Βάια, σύζυγος του Σιδέρη Στιάπη ) κρατώντας την τουλούπα με το άσπρο μαλλί. Το ανδρωνυμικό Σιδέρινα παρέπεμπε στο σίδερο για να είναι όλοι γεροί όπως το μέταλλο του σιδήρου. Πίσω της ακολουθούσαν οι Γιάννινες (γυναίκες που ήταν παντρεμένες με Γιάννη) για να έχουν όλοι υγεία . Και στη συνέχεια, οι Στέργιανες (γυναίκες παντρεμένες με Στέργιο) για να έχουν ένα στέρεο σπιτικό. Οι γυναίκες φορούσαν τις τοπικές ενδυμασίες και χόρευαν με πλεχτά τα χέρια η μια με την άλλη, όλες μαζί «δεμένες» για την κοινή τους πορεία στη ζωή, εκφράζοντας συναισθήματα, επικοινωνώντας ουσιαστικά μεταξύ τους. Η Σιδέρινα, κορυφαία του χορού, στηνόταν, ξανάνιωνε και έπιανε το τραγούδι. Είναι ο χορός ο θηλυκωτός ή διπλασιασμός, με την πανάρχαιη καταβολή. Η Σιδέρινα γνέθοντας, με ρυθμικό βήμα, έλεγε το τραγούδι της ρόκας: “Μι βλέπιτι , παιδάκια μου πώς γνέθου γω τη ρόκα” και όλες οι άλλες μαζί απαντούσαν: “Σι γλέπουμι, μανίτσα μου, πώς γνέθεις συ τη ρόκα”».
-Μιλήστε μας για την ιστορία του τόπου σας.
Εγώ κατάγομαι από ένα χωριό το οποίο τώρα λέγεται Πελεκάνος. Μέχρι το 1927 ονομαζόταν Πέλκα, από το πέλεκυς. Το «Πέλεκον», οχυρωματικό συγκρότημα περιλαμβάνει κάστρα με περιβόλους, τείχη από τιτανόλιθους και δεξαμενές που διασώζονται έως σήμερα. Η κατασκευή τους τοποθετείται πριν την κάθοδο των Δωριέων. Το «Πέλεκον» έλεγχε τα περάσματα της Άνω Μακεδονίας προς την Ελίμεια.
Όταν λέμε Άνω Μακεδονία πρέπει να στηριζόμαστε στην ιστορία. Άνω Μακεδονία είναι η ορεινή Μακεδονία, σημαίνει Δυτική Μακεδονία. Ο Ηρόδοτος μνημονεύει το γεωγραφικό όρο «Άνω Μακεδονία» εκεί ακριβώς που αφηγείται και τα σχετικά με τη γενέτειρα των Μακεδόνων.
Πέντε κάστρα λοιπόν σε ένα νοητό κύκλο προστασίας γύρω από μια σημαντική πόλη στην πεδιάδα της Πέλκας. Ό,τι γράφτηκε γι’ αυτά από λαμπρούς αρχαιολόγους (Κεραμόπουλος, Καλλινδέρης) ήταν μέχρι το 1930. Καμιά αναφορά δεν έχουμε στη συνέχεια. Το οχυρωματικό συγκρότημα «Πέλεκον» δικαιολογείται μόνο από την ύπαρξη μιας σημαντικής πόλης στην αρχαιότητα που κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποια ήταν.
-Για πρώτη φορά πήγατε στη Μελβούρνη ως εκλεγμένη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης το 2008.
Για δεύτερη. Οι περισσότεροι συγγενείς μου ζουν στη Μελβούρνη. Είναι καταπληκτικό ότι υπάρχει αυτός ο ζωντανός ελληνισμός στην άλλη άκρη της γης. Είχε γίνει μία πολύ αξιόλογη παρουσίαση των «Δημητρίων». Βρέθηκα ξαφνικά να μιλώ στην κεντρική πλατεία (Federation square) σε χιλιάδες κόσμο. Και χαίρομαι ότι οι Έλληνες εκεί είναι πιο Έλληνες από δω. Η υποδοχή ήταν καταπληκτική. Οι όλες εκδηλώσεις ήταν υψηλού επιπέδου . Ελπίζω ότι την άνοιξη, όπως υποσχέθηκα σε φίλους και συγχωριανούς μου, θα επιστρέψω.
-Πώς αισθάνεστε με αυτά που συμβαίνουν τους τελευταίους μήνες για τη Μακεδονία;
Πάρα πολύ άσχημα. Θεωρώ απαράδεκτο να σου απαγορεύουν να τραγουδήσεις το «Μακεδονία ξακουστή». Αυτό και μόνο τα λέει όλα. Αισθάνομαι πολύ θυμωμένη με όλους όσους μέχρι τώρα δεν δούλεψαν όπως θα έπρεπε για την Μακεδονία. Πονάω . Χρειαζόμαστε άτομα που να μελετούν την ιστορία, να είναι γνώστες Δεν ξεπουλάμε την Μακεδονία για οτιδήποτε. Οι άλλοι δώσανε τη ζωή τους γι’ αυτήν».
Η Θεοδώρα Λειψιστινού με οδηγούς Καλλάς στα οροπέδια των απογόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο ορεινό Πακιστάν
-Ποιος νομίζετε ότι είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να αντιδράσουμε;
Με τη γνώση της ιστορίας. Η αγάπη στην πατρίδα μας πρέπει να μας κινητοποιεί για να διαφυλάξουμε το έθνος μας, να δημιουργήσουμε αντιστάσεις και αντιδράσεις. Δεν μπορούμε να δεχτούμε καμία συμφωνία εις βάρος της Μακεδονίας. Λυπάμαι πολύ γι’ αυτό που ακούω, ότι δηλαδή αυτοί που συμμετέχουν στα συλλαλητήρια είναι εθνικιστές. Όσο μπορώ θα μιλώ και θα φωνάζω για τη Μακεδονία. Και κανείς δεν μπορεί να με πει εθνικίστρια. Σέβομαι όλες τις χώρες. Η ζωή μου όλη το δείχνει. Έχω δουλέψει από το Πακιστάν, το Αφγανιστάν έως την Αφρική. Δεκαπέντε χρόνια στις Φυλακές Διαβατών. Ούτε εθνικίστρια ούτε ρατσίστρια μπορεί κανείς να με χαρακτηρίσει. Ελληνίδα είμαι και, πάνω από όλα, αγαπάω την πατρίδα μου. Δεν επιθυμώ, όμως, να μου κλέβουν την ιστορία μου. Δεν αντέχω να ξεπουλούν την πατρίδα μου.
https://neoskosmos.com (από το kozan)