Ενεργοί Πολίτες

ΚΡΑΝΙΑ – Ο καρπός της… κερδοφορίας

…Όσοι ασχολούνται με την αγροτική οικονο­μία έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το συγκεκριμένο δέντρο αποτελεί την ιδα­νική λύση για την αξιοποίηση ημιορεινών και ορεινών περιοχών, αφού οι κλιματικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, ενώ το κόστος της καλλιέργειας είναι μικρό.

Οι καρποί της κρανιάς είναι από τα προϊόντα τα οποία πωλούνται εντός και εκτός Ελλάδος, γεγονός που σημαίνει ότι ένας παραγωγός, εάν εξασφαλίσει τη διάθεση, μπορεί να έχει ένα καλό εισόδημα ή εάν έχει μικρές εκτάσεις να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητι­κό συμπλήρωμα.

Ηκρανιά είναι δασικό δέντρο και για τον λόγο αυτόν δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε φροντίδες, αφού αναπτύσσει ένα ισχυρό ρι­ζικό σύστημα και αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ακόμη και στους -35° C. Δεν μεγαλώνει γρήγορα, αλλά μπορεί να παρά­γει έως και για 150 χρόνια! Ηευκολία της καλλιέργειας συνίσταται και στο γεγονός ότι βγάζει ισχυρές παραφυάδες και μεταφυ­τεύεται δύσκολα.

Ηκρανιά ανθίζει τους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτιο με τον καρπό της να ωριμάζει τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο. Το μάλλον αρνητικό είναι ότι ένα δέντρο κρανιάς αρχί­ζει να αποδίδει καρπούς από το έκτο (;4^ο) έτος και μετά αυξάνοντας σταδιακά την απόδοση του.

Οι απαιτήσεις

Πρόκειται για δέντρο υγρόφιλο, το οποίο μπορεί να καλλιεργηθεί σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές με υψόμετρο άνω των 400 μέτρων, με επαρκείς βροχοπτώσεις και σε διάφορα εδάφη. Στη χώρα μας αναπτύσσεται σε αμμώδη έως πηλώδη, όξινα, ουδέ­τερα, αλκαλικά, αλλά για ταχύτερη ανά­πτυξη προτιμά τα υγρά, ελαφρά και τυρ­φώδη εδάφη.

Πάγια αρχή για όποιον προγραμματίσει να ασχοληθεί με την καλλιέργεια κρανιάς, αλλά και κάθε καλλιέργεια, είναι να προχω­ρήσει σε πλήρεις εδαφολογικές αναλύσεις, ώστε να γνωρίζει εάν οι δυνατότητες του εδάφους καλύπτουν τις ανάγκες του φυτού.

Ως φυτό χρειάζεται ηλιοφάνεια, αλλά ευδοκιμεί και σε ημίσκια περιβάλλοντα. Επιβάλλεται, ωστόσο, να ποτίζεται το κα­λοκαίρι, ιδιαίτερα στα πρώτα τρία έτη μετά τη φύτευση. Πριν από τη φύτευση οι εργα­σίες βελτίωσης του εδάφους δεν διαφέ­ρουν από τις υπόλοιπες φυτείες των καρ­ποφόρων ειδών: δηλαδή, ξερίζωμα της αυ­τοφυούς βλάστησης, όργωμα με τρακτέρ, αύξηση της οργανικής ουσίας με κοπριά, τύρφη ή χλωρή λίπανση, ισοπέδωση του εδάφους, αποστράγγιση του χωραφιού κ.λπ. Η κατάλληλη εποχή για τη φύτευση είναι το φθινόπωρο (Οκτώβριος-Νοέμβριος) ή την άνοιξη (Μάρτιος-Απρίλιος). Δεν απαιτεί παρά ελάχιστο κλάδεμα. Πρέ­πει να κλαδεύονται τα ξηρά κλαδιά, ώστε το φυτό να αναπτύσσεται σε φωτεινότερες συνθήκες. Η κρανιά θεωρείται βιολογική καλλιέργεια, αφού δεν προσβάλλεται από ασθένειες και δεν χρειάζεται ραντίσματα ούτε και λιπάνσεις παρά μόνο με ζωικά ή φυτικά υπολείμματα και κοπριά.

Αναλυτικά, για καλά αποτελέσματα, την κρανιά τη φυτεύουμε (το φυτάριο πρέπει να είναι τουλάχιστον τριών ετών) σε βάθος 50 εκατοστών. Οι αποστάσεις φύτευσης κυμαί­νονται ανάλογα με την ποικιλία. Ο αριθμός των φυτών που θα φυτευτούν κυμαίνεται από 40 έως 90 φυτά στο στρέμμα. Η πυκνό­τερη διάταξη φύτευσης επιτρέπει να υπάρ­χουν πιο υψηλές αποδόσεις σε μικρότερο χρονικό διάστημα και αξιοποιεί κατά τον καλύτερο τρόπο τη διαθέσιμη έκταση.

Η παραγωγή αυξάνεται σταδιακά χρόνο με το χρόνο

Στα θετικά της καλλιέργειας είναι ότι το κόστος ανά στρέμμα είναι χαμηλό. Μόνο στο πρώτο έτος επιβαρύνεται με την αγορά των φυταρίων -κοστίζουν περίπου από 3-5 ευρώ το ένα- την περίφραξη και το σύστημα άρ­δευσης. Τα δέντρα θα αρχίσουν να καρποφορούν μετά το έκτο (;4^ο) έτος και η παραγωγή αυξάνεται σταδιακά χρόνο με τον χρόνο με τη μέγιστη απόδοση της παραγωγής να αρ­χίζει μετά το 10ο έτος. Σήμερα, σε διεθνές επίπεδο οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με κρανιά δεν είναι μεγά­λες, αν και η ζήτηση σε καρπούς και μεταποιημένα προ­ϊόντα αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Τα φυτά, όταν φυτεύονται σε αποστάσεις 5χ4μ. είναι 50/στρέμμα. Η απόδοση σε καρπούς κατά μέσο όρο κυμαίνεται από 10 έως 60 κιλά ανά φυτό -ανάλογα με την ηλικία-, ήτοι 500 έως 3.000 κιλά το στρέμμα. Οι τιμές πώλησης των καρ­πών της κρανιάς στη διεθνή αγορά κυμαίνονται από 4-6 ευρώ το κιλό οι νωποί, 5-7 ευρώ το κιλό οι κατεψυγμένοι και 15-25 ευρώ το κιλό οι αποξηραμένοι. Οι χυμοί από 7-8 ευρώ το λίτρο και το λικέρ από 40-80 ευρώ το λίτρο.

Οι καρποί του φυτούεμπεριέχουν πλούσιες αναζωο­γονητικές και αντιοξειδωτικές ουσίες, πολλές βιταμίνες και φαρμακευτικές ουσίες, γεγονός που κατατάσσει τηνκρανιά στις πρώτες παγκόσμιες θέσεις στον κατάλογο των βιολογικών και θεραπευτικών φυτών. Οι καρποί της κρανιάς αποτελούν την πρώτη ύλη σε πολλές μεταποι­ητικές βιομηχανίες τροφίμων για την παραγωγή χυμών, μαρμελάδων, γλυκών, ποτών, αρτοσκευασμάτων, αρωμά­των, καθώς και σε φαρμακοβιομηχανίες.

Τα κράνα με κατάλληλες επεξεργασίες παρέχουν με­ταποιημένα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως μαρμελάδες, χυμούς, σιρόπι, λικέρ, κ.ά. Ο καρπός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη φαρμακοβιομηχανία, διότι περιέχει βιταμίνη C σε υψηλά επίπεδα, καθώς και πολλές άλλες βιταμίνες, ωφέλιμες ουσίες και ιχνοστοι­χεία. Η κρανιά θεωρείται είδος πολύτιμο για τις φαρμα­κευτικές της ιδιότητες, λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε ζωτικές πολυφαινόλες και χρήσιμες χημικές ουσίες.

Στην Ευρώπη, η κρανιά καλλιεργείται κυρίως στις βό­ρειες και μεσευρωπαϊκές χώρες όπως είναι η Τσεχία, η Πολωνία, η Ρωσία, η Λιθουανία, η Σουηδία κ.ά. Στα Βαλκάνια η συστηματική καλλιέργεια της κρανιάς άρχισε να αναπτύσσεται την τελευταία δεκαετία με σκοπό την παραγωγή λικέρ, μαρμελάδας και φαρμακευτικών σκευασμάτων.

Λίπανση - άρδευση

Δεν χρειάζονται χημικά λιπάσματα, διότι η καλλιέργεια της κρανιάς γίνεται κατά κα­νόνα βιολογικά. Ωστόσο, η παραγωγή αυξά­νεται με τον εμπλουτισμό του εδάφους με κοπριά και βιολογικά λιπάσματα. Για να αν­τιμετωπίσει ο καλλιεργητής το πρόβλημα της ανάπτυξης της ανταγωνιστικής βλάστη­σης και την αύξηση του αζώτου, μπορεί να σπείρει ψυχανθή φυτά, όπως είναι ο βίκος.

Οι συνθήκες μακράς ξηρασίας δεν ευ­νοούν την ανάπτυξη της κρανιάς και για τον λόγο αυτόν χρειάζεται άρδευση (οι ει­δικοί προτείνουν την εφαρμογή της στά­γδην άρδευσης), ειδικά στα πρώτα χρόνια μετά τη φύτευση και κατά τη διάρκεια κα­λοκαιριού, δηλαδή τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Στα πολύ θετικά της κρανιάς είναι ότι δεν έχει κόστος φυτοπροστασίας, διότι η σκλη­ρή και παχιά επιδερμίδα των φύλλων, κα­θώς και η μεγάλη περιεκτικότητα των φύλ­λων και των καρπών σε πολυφαινόλες απο­τελούν σημαντική φυσική άμυνα για το φυ­τό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος μάλλον είναι τα άγρια πουλιά, διότι προκαλούν ζημιές, όταν οι καρποί ωριμάσουν. Για την προστασία από τα πουλιά χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι (ήχοι δίχτυα, σκιάχτρα, κ.ά.).

Η συγκομιδή των καρπών της κρανιάς γί­νεται τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο με τα χέρια από το δέντρο ή με δίχτυα από το έδα­φος με δόνηση των κλαδιών. Οι καρποί δια­τηρούνται νωποί σε ψυγεία (2° C) για διάστημα δύο μηνών ή διατηρούνται σε κατα­ψύκτες για μεγάλα χρονικά διαστήματα και πωλούνται σαν κατεψυγμένοι. Επιπλέον, οι καρποί, αφού αποξηραθούν, μπορούν να πωληθούν σε μορφή σταφίδας. Επίσης, οι καρποί μπορούν να μεταποιηθούν σε μαρ­μελάδες, χυμούς, σιρόπι, λικέρ, κ.ά. Σημαν­τικό οικονομικό όφελος μπορεί να προκύ­ψει με τη μετατροπή των εκχυλισμάτων των καρπών κρανιάς σε φαρμακευτικές ουσίες για την καταπολέμηση πολλών ασθενειών.

Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του φυτού

Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με εύκολο τρόπο, είτε από τους καρπούς, είτε από μοσχεύματα. Ο κα­λύτερος τρόπος πολλαπλασιασμού γίνεται με σπόρους. Οι σπόροι των καρπών μπορούν να αποθη­κευτούν σε υγρό και ψυχρό περιβάλλον (2° C) για διάστημα τριών μηνών. Η σπορά γίνεται στη διάρ­κεια των χειμερινών μηνών, αφού επεξεργαστούν κατάλληλα οι καρποί πριν από τη φύτευση: απομά­κρυνση του σαρκώδους περιβλήματος και βύθιση των σπόρων για 24 ώρες σε αραιό θειικό οξύ, ώστε να μαλακώσει το σκληρό περικάρπιο.

Το φύτρωμα των σπόρων αρχίζει μετά από διάστημα 6-8 μηνών μετά τη σπορά, όταν η θερμοκρα­σία δεν ξεπεράσει τους 15° C. Ο πολλαπλασιασμός των φυτών μπορεί να γίνει και με μοσχεύματα και επιτυγχάνεται εύκολα με δύο τρόπους:

- Με χλωρά μοσχεύματα που συλλέγονται από νεαρά κλαδιά στα τέλη της άνοιξης.

- Με αποξυλομένα μοσχεύματα που συλλέγονται τέλος φθινοπώρου ή στη διάρκεια του χειμώνα και ριζοβολουν σε σταθερές συνθήκες θερμοκηπίου. Επίσης, η κρανιά μπορεί να πολλαπλασιαστεί με παραφυάδες ή εναέριες καταβολάδες. Όμως, ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος πολλαπλασιασμού και διατήρησης του γενετικού υλικού (όλων των ποικιλιών) είναι ο εμβολιασμός πάνω σε σπορόφυτα φυτάρια.

Από την εφημερίδα ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ/Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

Σημ. Όλες οι ΦΩΤΟ είναι από τον περιβάλλοντα χώρο της Ι. Μονής Κοσμά του Αιτωλού στην Άρδασσα Πτολεμαΐδας, όπου ηγούμενος είναι ο π. Νικηφόρος