Περιοχές Ειδικών Κινήτρων
Χρειαζόμαστε ανάπτυξη και όχι προστατευτισμούς.
Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας ένα ακόμα περιστατικό ασθενούς από την περιοχή μας, που επισκέφθηκε γειτονικό κράτος για οδοντιατρικές υπηρεσίες και αντιμετώπισε σοβαρές επιπλοκές στην υγεία της.
Δεν είμαι ο πλέον αρμόδιος να μιλήσω για το επίπεδο των ιατρικών υπηρεσιών στις γείτονες χώρες. Αναμφίβολα, όμως, βασικό κριτήριο για τη μετάβαση συμπολιτών μας σε αυτές αποτελεί το χαμηλότερο κόστος.
Το ζήτημα δεν αφορά μόνο στις υπηρεσίες υγείας αλλά επεκτείνεται και σε πλήθος υπηρεσιών και «ανταγωνιστικών» προϊόντων, δεδομένου ότι στα βόρεια σύνορα της χώρας βρίσκονται κράτη χαμηλού εργασιακού κόστους και φορολογικού καθεστώτος. Η οικονομική κρίση, που πλήττει ιδιαίτερα τις ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες, επιτείνει το πρόβλημα. Η αντιμετώπισή του δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη, αφού η λύση θα πρέπει να είναι σύμφωνη με τους θεσμικούς κανόνες για την ανεμπόδιστη μετακίνηση των πολιτών και διακίνηση των αγαθών και συμβατή με τις ρυθμίσεις του ελεύθερου ανταγωνισμού.
Το παραπάνω γεγονός μου έδωσε την αφορμή για τον ακόλουθο προβληματισμό.
Στην πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ επανήλθε το θέμα της δημιουργίας Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, για την αντιμετώπιση της επιχειρηματικής μετανάστευσης. Η πρόταση δεν είναι καινοφανής. Είχε και στο παρελθόν απασχολήσει, είτε με τη μορφή της σύστασης ΕΟΖ, είτε με την παραπλήσια της δημιουργίας ΕΟΠ (Ειδικών Οικονομικών Περιοχών), εναλλακτικό μοντέλο το οποίο εισηγήθηκε η ΕΣΕΕ δια του προέδρου της Βασίλη Κορκίδη, ενώ έχει εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες. Σε μικρή σχετικά κλίμακα έτυχε εφαρμογής και με την επιβολή μειωμένου ΦΠΑ στη νησιωτική Ελλάδα.
Οι δύο προτάσεις και η διεθνής εμπειρία εμφανίζουν παραλλαγές, διαπνέονται όμως από κοινές αντιλήψεις και στοχεύσεις. Οι βασικοί πυλώνες συνίστανται στα ακόλουθα:
* γεωγραφικό και όχι θεματικό προσδιορισμό των επιχειρήσεων που θα ενταχθούν σε αυτές.
* επιβολή χαμηλού φορολογικού συντελεστή.
* απλουστευμένες διαδικασίες αδειοδότησης των επιχειρήσεων.
* ευνοϊκό για τους εργαζόμενους καθεστώς εργασιακών σχέσεων, με την πρόβλεψη πριμ παραγωγικότητας.
Σύμφωνα μάλιστα με σχετικά δημοσιεύματα, τα τεχνικά και τα νομικά κείμενα για τη δημιουργία περιοχών ειδικού οικονομικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα βρίσκονται σε ώριμο στάδιο. Οι υποστηρικτές τους, εξάλλου, πιστεύουν ότι η επιτυχής υλοποίησή τους θα έδινε στην κυβέρνηση ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί για τη μετάβαση από μια οικονομική πολιτική λιτότητας σε μια οικονομική πολιτική με έντονο αναπτυξιακό χαρακτήρα.
Όπως συνήθως συμβαίνει στη χώρα μας, η πρόταση αντιμετωπίστηκε με πολλές επιφυλάξεις και ερωτήματα. Κάποια από αυτά, τα οποία κυρίως αναφέρονται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και στις εργασιακές κατοχυρώσεις, είναι ασφαλώς εύλογα και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την θεσμοθέτηση του πλαισίου. Κάποια άλλα, διακατέχονται από τη συνήθη ανερμάτιστη κινδυνολογία που διακρίνει τα εθνικά, τα κινεζικά, τα αμερικανικά, τα γερμανικά και τα ρωσικά κεφάλαια σε φίλια ή αρπακτικά, σύμφωνα, μάλιστα, με την εκάστοτε πολιτική συγκυρία.
Επειδή, όμως, η περίοδος της ανέξοδης άρνησης κάθε νεωτερισμού αποτελεί -έστω εξ ανάγκης- παρελθόν, ζητούμενα για τη χώρα είναι η αντιμετώπιση της επιχειρηματικής μετανάστευσης, η ανάσχεση της ανεργίας, η εξασφάλιση εξαγωγικού πλεονάσματος, η ενίσχυση του διαμετακομιστικού εμπορίου και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Ειδικά για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, η οποία βρίσκεται κατά μείζονα λόγο αντιμέτωπη με τις παραπάνω προκλήσεις αλλά και με εκείνη της, έτσι λεγόμενης, μεταλιγνιτικής εποχής, το θέμα της εφαρμογής ειδικών αναπτυξιακών κινήτρων αποτελεί όρο βιωσιμότητας. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η διαθεσιμότητα μη καλλιεργήσιμων εδαφών καθιστά την περιοχή μας πρόσφορη για ένα τέτοιο εγχείρημα, ενώ η παρουσία των μεγαλύτερων ενεργειακών μονάδων της χώρας, θα μπορούσε να αποδειχθεί αμοιβαία επωφελής, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τη ΔΕΗ. Συναφείς προς την παραπάνω είναι και οι προτάσεις που κατά καιρούς διατυπώθηκαν για τη δημιουργία δορυφορικών προς τη ΔΕΗ επιχειρήσεων και για την παροχή μειωμένου τιμολογίου ρεύματος σε ενεργοβόρες δραστηριότητες.
Όλα αυτά τα χρόνια στην περιοχή μας, η οποία χαρακτηριζόταν παραδοσιακά από παραγωγικό και επιχειρηματικό ένστικτο, αναπόφευκτα εμπεδώθηκε μία κρατικίστικη κουλτούρα. Λογικό ήταν ο επαγγελματικός προσανατολισμός της μεγάλης πλειονότητας των κατοίκων να στραφεί στον τοπικό μεγάλο εργοδότη, τη ΔΕΗ. Στα νέα, όμως, δεδομένα που διαμορφώνονται στη χώρα, θα πρέπει να επανεξετάσουμε το πλάνο της οικονομικής αειφορίας του τόπου μας. Διαφορετικά κινδυνεύουμε να μείνουμε ουραγοί, επαναστάτες με ή χωρίς αιτία.
Παρά τις όποιες ενστάσεις μπορεί να διατυπώσει κανείς, βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα αλλάζει, στην κατεύθυνση της εξωστρεφούς επιχειρηματικής ανάπτυξης. Στο νέο περιβάλλον καλούμαστε να βρούμε τις λύσεις που θα αντισταθμίσουν τη συρρίκνωση που έχει προκληθεί στα οικονομικά μεγέθη της περιοχής μας.
Η συζήτηση για τις Περιοχές Ειδικών Κινήτρων είναι ανοιχτή και ίσως θα έπρεπε να μας απασχολήσει. Παρά το γεγονός ότι οι μνηστήρες είναι πολλοί, διαθέτουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα:
- Τα τεχνολογικής και βιομηχανικής κατεύθυνσης εκπαιδευτικά μας ιδρύματα, δυνητικό τροφοδότη των επιχειρήσεων με επιστημονικό προσωπικό,
- Το εξειδικευμένο και έμπειρο λόγω ΔΕΗ εργατικό δυναμικό μας,
- Τον πλούσιο στόλο μας σε κατασκευαστικά και μεταφορικά μηχανήματα,
- Την τεχνογνωσία μας σε έργα υποδομής,
- Τη μεγάλη ενεργειακή μας επάρκεια σε συνδυασμό με το μικρό κόστος διασύνδεσης,
- Το υπάρχον και εύκολα επεκτάσιμο οδικό μας δίκτυο,
- Τη γεωγραφική μας θέση και την εγγύτητά μας προς τις χώρες των Βαλκανίων και της Ευρώπης
Οι καιροί ου μενετοί. Χρειαζόμαστε λύσεις πρωτοποριακές και δραστικές. Για να μη φεύγουν οι πολίτες μας σε άλλες αγορές, για να μη μεταναστεύουν τα λαμπρά μυαλά της περιοχής μας σε άλλες πολιτείες, για να μην αποτελούν τα δίμηνα και τα επιδοτούμενα προγράμματα τη μοναδική ελπίδα απασχόλησης για τους νέους μας, χρειαζόμαστε ανάπτυξη και πλούτο και όχι τελωνειακές μπάρες και προστατευτισμούς.
Στάθης Κωνσταντινίδης
Πολιτευτής Ν. Κοζάνης