Μην σας παραπλανά ο τίτλος. Δεν αναφέρομαι στους αγωνιστές του ΟΧΙ. Στους ανθρώπους που γεννήθηκαν εκείνη την περίοδο θέλω να αναφερθώ, στους σημερινούς 70ρηδες-80ρηδες. Παιδιά της Κατοχής ή έστω του Εμφυλίου (το ένα χειρότερο από τ’ άλλο), κατάφεραν και επιβίωσαν μέσα στις κακουχίες.
Σφυρηλατήθηκαν από την σκληρότητα της εποχής τους. Γαλβανίστηκαν από τα προβλήματα και την ανέχεια. Στερήθηκαν τα υποτυπώδη αγαθά. Γι’ αυτό και μάθανε να τα εκτιμούν. Μεγάλωσαν με αγάπη και αρχές. Έμαθαν να μοιράζονται.
Η γενιά αυτή γνώρισε την άλλη Ελλάδα. Μια χώρα που έβγαινε απ’ τις στάχτες της. Την Ελλάδα που δημιουργούσε, που προόδευε. Ίσως βιαστικά, ίσως άναρχα, χωρίς σχέδιο ίσως, αλλά η κοινωνία προχωρούσε. Εκσυγχρονισμός της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής, εκβιομηχάνιση, ανάπτυξη των μεταφορών και του εμπορίου, βελτίωση των υποδομών και των υπηρεσιών.
Κάποια παιδιά σπούδαζαν. Γύριζαν επιστήμονες. Καμάρωναν και τους καμάρωναν: «βγήκε γιατρός», «βγήκε μηχανικός», «βγήκε δικηγόρος». Οι θεσμοί είχαν κύρος, ο παπάς, ο δάσκαλος, ο δικαστής, ο αστυνόμος. Αλλά και όσοι δεν ακολούθησαν επιστημονική σταδιοδρομία, τα πήγανε εξίσου καλά. Και συνήθως ο καθένας έκανε αυτό που αγαπούσε ή που του ταίριαζε. Αγρότες, υπάλληλοι, τεχνίτες, έμποροι, επιχειρηματίες, όσοι μοχθούσαν, κάνανε χαΐρι. Κι όσοι αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να φύγουν έξω, κι αυτοί κάνανε προκοπή και γύριζαν σταδιακά στην πατρίδα για να στήσουν το βιος τους.
Δεν πραγματεύομαι εδώ τα σωστά και τα λάθη της εποχής. Σκέφτομαι μόνο ότι αυτοί οι άνθρωποι κατά κανόνα προόδευαν. Χρόνο με το χρόνο, η βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου είχε γίνει σχεδόν αυτονόητη. Που να φαντάζονταν ότι «εις τας δυσμάς του βίου τους» όλα αυτά θα άλλαζαν. Ποιος να τους το ’λεγε ότι οι κατακτήσεις τους θα αναιρούνταν και τα δημιουργήματά τους θα κινδύνευαν.
Οι άνθρωποι της αισιοδοξίας, της ελπίδας και της δημιουργίας μας αφήνουν με αγωνία και πικρία. Ίσως να νιώθουν και κάποια ευθύνη, ότι κι αυτοί κάτι δεν κάνανε καλά.
Άλλαξα τρεις φορές τον επίλογο. Συναισθηματικός κι απαισιόδοξος μου έβγαινε. Με τραβούσε πίσω, με γυρνούσε στα παλιά. Αναμνήσεις γλυκές. Αχ, να ξανάρχονταν τα χρόνια εκείνα!
Να ξανάρχονταν;
Όχι, είναι λάθος να κάνουμε προβολή του παρελθόντος στο μέλλον. Η λύση δεν είναι να γυρίσουμε στα βασικά …. «εις τα εξ ων συνετέθημεν». Η απάντηση είναι να κοιτάξουμε μπροστά. Να ενεργοποιήσουμε όλες τις αισθήσεις μας. Να εντοπίσουμε τις αδυναμίες μας και να επενδύσουμε στις αρετές μας. Να αντιληφθούμε το περιβάλλον και να τρέξουμε πιο γρήγορα. Για να ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος. «Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά».
Ναι, κοντά σ’αυτά μπορούμε να κρατήσουμε ζωντανά κι εκείνα τα καλά που μας δίδαξαν οι γονείς μας. Την ιστορία μας, τις παραδόσεις μας, την πίστη μας, τις αξίες μας. Κι έχουμε ευθύνη να τα παραδώσουμε κι εμείς στα παιδιά μας, σκυτάλη ιερή! Σε μια άλλη Ελλάδα που και πάλι θα δημιουργεί, σε πιο στέρεες βάσεις, όμως, αυτή τη φορά.
Στάθης Κωνσταντινίδης
Δ.Ν. Δικηγόρος