Τετάρτη 24 Απριλίου 2013

Γιατί τρέχουμε

του Θανάση Τσιόκανου*

Από τα περίεργα βλέμματα των περαστικών και τους 1.400 "τρελούς" στις αρχές της δεκαετίας του '80, στην έλευση του μαζικού δρομικού κινήματος στην Ελλάδα και στο μοναδικό συναίσθημα της συμμετοχής στον Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας και στον Διεθνή Μαραθώνιο "Μέγας Αλέξανδρος". Ο Θανάσης Τσιόκανος μεταφέρει τις εμπειρίες του και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στο ερώτημα "Γιατί τρέχουμε"...

Το καλοκαίρι του 1982, προετοιμαζόμουν στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, ένα ορεινό χωριό της Κοζάνης, για να λάβω μέρος στον 1ο Διεθνή Μαραθώνιο της Αθήνας. Κάποια στιγμή αντιλήφθηκα ότι ορισμένοι με κοιτούσαν περίεργα που έτρεχα με τις ώρες. Μια μέρα πήρε το αφτί μου τα λόγια μια ηλικιωμένης γυναίκας που, απευθυνόμενη στη συνομιλήτριά της, διατύπωσε τις εικασίες της:

-«Αυτόν εδώ, για να τρέχει, θα τον πληρώνουν»!

Προφανώς, μη θεωρώντας με τελείως τρελό, σκέφτηκε πως κάποια λογική εξήγηση θα έχει η προσφιλής μου συνήθεια να παίρνω τα βουνά...

«Επαρχία» αναλογίστηκα, μη αρνούμενος το ότι και εγώ ήμουν ένα κομμάτι της. Όμως, κατερχόμενος τον Οκτώβριο στην πρωτεύουσα, για να λάβω μέρος στον αγώνα, η αντιμετώπιση από τον αστικό πληθυσμό των 1.400 περίπου συμμετεχόντων στο Μαραθώνιο δεν διέφερε και πολύ από εκείνη των ανθρώπων της υπαίθρου. Στην αρχή της διαδρομής, οι μοναδικοί θεατές, που μας παρότρυναν με επευφημίες, χειροκροτήματα και κλάδους ελαίας, ήταν τα μέλη των οικογενειών των Αμερικανών, που εργάζονταν στην παρακείμενη βάση της Νέας Μάκρης. Αντίθετα, κατά την είσοδό μας στην Αθήνα, κανείς δεν μας έδινε σημασία, εκτός από τους διαμαρτυρόμενους οδηγούς, που αγανακτισμένοι από τα μικροπροβλήματα κυκλοφορίας, λόγω της μίας από τις τρεις λωρίδες κυκλοφορίες που μας είχε παραχωρηθεί, συχνά την παραβίαζαν, μας κόρναραν ή μας έβριζαν.

Έκτοτε, παρά τη συνεχή ενασχόλησή μου με το τρέξιμο, δεν έλαβα μέρος σε Μαραθώνιο. Όμως το 2010, η διοργάνωση του 28ου Μαραθώνιου ήταν μεγάλη πρόκληση, καθώς εορταζόταν η επέτειος των 2.500 χρόνων από τη σημαντικότερη νίκη του δυτικού κόσμου απέναντι στη βαρβαρική απειλή. Ο συμβολισμός ήταν το κίνητρο, η συμμετοχή από τις καλύτερες επιλογές μου. Το σκηνικό, σε σχέση με την πρώτη φορά, είχε αλλάξει άρδην. Καταπληκτική διοργάνωση, φοβερή εγχώρια και διεθνής συμμετοχή, πρόθυμοι και έμπειροι εθελοντές, ενθουσιώδεις άνδρες γυναίκες και παιδιά φίλαθλοι σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής, φιλαρμονικές, πρόσκοποι, τυμπανιστές, δημοτικές και συλλογικές εκδηλώσεις... Στον δε τερματισμό, πλήθος κόσμου μέσα και έξω από το Καλλιμάρμαρο, σε μια πανηγυρική ατμόσφαιρα, πρόσφερε στους τερματίζοντες ένα ζεστό χειροκρότημα. Μια απόλυτη μαγεία!

Άρχισα έτσι να συμμετέχω σε δύο Μαραθώνιους ετησίως (Κλασικός Αθηνών και Μέγας Αλέξανδρος) και σε κάμποσους ημιμαραθώνιους, που διοργανώνονται πανελλαδικά. Κάθε φορά που συμμετέχω διαπιστώνω το υψηλό επίπεδο διοργάνωσης, την ωραία ατμόσφαιρα και το πολυπληθές των συμμετεχόντων, βιώνοντας ευχάριστα συναισθήματα και αποκομίζοντας άριστες εντυπώσεις. Όλα αυτά μαζί λειτουργούν καταλυτικά και οδηγούν στην εκ νέου συμμετοχή. Η μεγαλύτερη όμως διαπίστωση και το πιο ευχάριστο της όλης υπόθεσης είναι ότι το μαζικό δρομικό κίνημα, που άρχισε στην Αμερική τη δεκαετία του '70, έχει έρθει και στην Ελλάδα!

Το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, είτε με τη μορφή προπόνησης είτε με τη μορφή αγώνα, λόγω της διάρκειάς του είναι ένα μακρύ ταξίδι μέσα στο χρόνο. Ανάμεσα στα άλλα, σου δίνει τη δυνατότητα να βρεθείς μόνος με τον εαυτό σου, να προβληματιστείς, να σκεφτείς, να κατεβάσεις ιδέες, να διατυπώσεις ερωτήματα και να δώσεις απαντήσεις. Πολλές φορές, μετέχοντας σε αυτή τη διαδικασία, θέτω το ερώτημα, που προέταξα στην αρχή του κειμένου: - «Γιατί τρέχουμε;» και επιχειρώ να δώσω απαντήσεις.

Έχοντας υπόψη ότι ο άνθρωπος, ως λογικό ον, δεν εκτελεί άσκοπες ενέργειες, εστιάζω τις απαντήσεις γύρω από τα οφέλη αυτής της μορφής άθλησης. Χωρίς να πρωτοτυπήσω, θα επιχειρήσω να τα ταξινομήσω, συνοψίζοντας μερικά από αυτά που όλοι οι δρομείς γνωρίζουν ή έχουν αισθανθεί.

Ως προς το βιολογικό υπόστρωμα (σωματικά), το τρέξιμο βελτιώνει τη φυσική κατάσταση και προάγει την υγεία, με την ανάπτυξη του καρδιοαναπνευστικού και του μυοσκελετικού συστήματος, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες προσβολής από καρδιακά ή εγκεφαλικά επεισόδια, από διαβήτη και υπέρταση και καθυστερώντας την εμφάνιση της γήρανσης και της οστεοπόρωσης. Συμβάλλει στην καύση περιττού λίπους, αυξάνει τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης και μειώνει τον κίνδυνο θρόμβωσης, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερεί την επέλαση εκφυλιστικών φαινομένων του νευρικού συστήματος (Αλτσχάιμερ, κλπ.). Βελτιώνει την πέψη, αυξάνει την αναπαραγωγική ικανότητα και βελτιώνει την ερωτική ζωή, καταπολεμά την αϋπνία και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου.

Ως προς τον πνευματικό τομέα και τον ψυχισμό του ατόμου, χαλυβδώνει τη θέληση, ενισχύει την πειθαρχία, χαρίζει αυτοπεποίθηση και αίσθημα ελευθερίας με την επίτευξη των στόχων και το ξεπέρασμα των ορίων, συμβάλλει στην ψυχική υγεία του ασκούμενου, βοηθώντας τον να ξεμπλοκάρει με την απόδρασή του για λίγο από την καθημερινότητα και τα προβλήματά του, ανακουφίζει από το στρες και βοηθά να ξεφύγουμε από βλαβερές εξαρτήσεις (κάπνισμα, αλκοολισμός, βουλιμία). Δημιουργεί μια θετική εξάρτηση (με την άθληση), καθώς το παιχνίδι των ενδορφινών, των ορμονών της ευχαρίστησης, μας φτιάχνει τη διάθεση και μας προσφέρει ένα αίσθημα ευφορία και ευεξίας.

Σε κοινωνικό επίπεδο, η ενασχόλησή μας με το τρέξιμο και η συμμετοχή μας σε αγώνες, σε δρομικές ομάδες και ομίλους μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε καινούργιους, ενδιαφέροντες ανθρώπους, να συνδιαλλαγούμε μαζί τους, να ανακαλύψουμε κοινά ενδιαφέροντα και να μοιραστούμε βιώματα, να ανταλλάξουμε ιδέες και απόψεις. Υπάρχει ένα αίσθημα αλληλοσεβασμού, καθώς ο ανταγωνισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος, αφού η μάχη δίνεται με τον εαυτό μας, τις ατομικές μας επιδόσεις και τα όριά μας.

Το τρέξιμο βελτιώνει την αντοχή, δηλαδή την αντίσταση στην επερχόμενη κόπωση και επιτείνει το ρυθμό των διαδικασιών αποκατάστασης του οργανισμού. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τη σώμα μας, αλλά και με το πνεύμα μας και την ψυχική μας διάθεση. Η άσκηση στη σωματική καταπόνηση έχει δυνάμεις μεταφοράς και σε άλλους τομείς της ζωής, αφού ασκεί την καρτερικότητα, την υπομονή και την επιμονή, και συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη επιστράτευση των διαθέσιμων δυνάμεων για επίτευξη των ποικίλων στόχων που θέτουμε.

Ως προς το Μαραθώνιο «Μέγας Αλέξανδρος» θα επιχειρήσω μια σημειολογική προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη τα λόγια του Αλέξανδρου, όταν στην ομιλία του στην Ώπη, το 324 π.Χ., ο ίδιος αναγνώρισε ως ίσους όλους τους υπηκόους της κοινοπολιτείας, ανεξαρτήτως φυλής και προέλευσης, ισότιμους μετόχους και συνεταίρους της κοινωνίας του απέραντου κράτους που δημιούργησε. Μήπως ισότιμη δεν είναι και η συμμετοχή στην κοινωνία των δρομέων, των συμμετεχόντων στο Μαραθώνιο, που αποτελούν ένα μωσαϊκό ανθρώπων κάθε ηλικίας, κάθε κοινωνικής και οικονομικής τάξης και ποικίλων εθνοτήτων, που τους δένει η κοινή υπόθεση της συμμετοχής και του κοπιαστικού αγώνα;

Φίλοι και φίλες, την ώρα του αγώνα, καθώς τρέχουμε, ας συναντήσουμε με το χέρι μας το απλωμένο χέρι των παιδιών που στέκονται στο πλάι του δρόμου και μας ενθαρρύνουν, και ας τους δώσουμε συμβολικά τη σκυτάλη των καλών συνηθειών μας, της «μούρλας» μας και των υπέροχων βιωμάτων μας. Ας τους κάνουμε κοινωνούς σε αυτό το σπουδαίο πολιτιστικό αγαθό που δημιούργησε η γενιά μας, η γενιά των σημερινών δρομέων κάθε ηλικίας, και που συνίσταται στη μαζική δρομική συμμετοχή και κατ' επέκταση στη μαζική άθληση. Θα είναι μια μικρή συνεισφορά και μια υγιής κληρονομιά μιας μη ηρωικής γενιάς στην αυριανή Ελλάδα.

Συναθλητές, μαραθωνοδρόμοι και «μαραθωνομάχοι», Keep Running! Kαλή αντάμωση και καλόν αγώνα!

*Ο Θανάσης Τσιόκανος από το Λιβαδερό, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, διευθυντής του Κέντρου Αξιολόγησης Φυσικής Απόδοσης

Δημοσιεύτηκε στο www.runningnews.gr στις 13.4.2013