Παίρου ντάϊμα κι πᾶσα μέρα τ’ μάνναμ’ στοὺ τηλέφουνου. Γέρασι τώρα. Ἅμα κατάφιρνα ὅμους νὰ γράφου κάθι φουρά, ὅ,τ’ μὶ λιέει, θἄγραφα κι ἄλλου ἕνα βιβλίου μὶ Πιριλειπόμινα Μκροβάλτου. Σήμιρα στς 28 ἀπ’ τοὺν Θιρστὴ μεἶπι γιὰ τοὺν φούρνουτς, τὶ λέτι;
«Ἅμα ἄφσαμι, λιέει, τοὺ 1951 τοὺ Μιχαλάθκου τοῦ σπίτ’ στοὺν μπαρμπαΜιχάλ’ κουντὰ σμ πλατέα, ἦρθάμι κάτ’ στὰ χουράφχια, στὰ κινούργια τὰ σπίτχια μας, ὅπ’ εἴχαμι κι τς ἀχυρῶνις μας. Σιαὐτάϊας, δηλαδής, ἀπ’ μᾶς γκρέμσι ἡ ἔρμους ἡ σεισμὸς τς ἁγίας Γλυκιρίας στς 13 ἀπ’ τοὺν Μάη τ’ 1995.
Ἰτότις ἔφκιασάμι κι τρανὸν φούρνουν μὶ τέσσιρις καμάρις σν ὄψ’, δγυὸ ἀπάν’ κι δγυὸ κάτ’, ὅπ’ κακάρζαν κι οἱ κότιζμας. Αὐτόσισιὰ ἡ φούρνους ἔπιρνι κάνα τριανταριὰ πλαστάργια, ἀλλὰ ἔρχναμι μέχρι εἴκουσ’, κι τὶ εἴκουσ’, μπαμπάτσκα. Προυτοῦ ἀπ’ τοὺ ψουμί ἔρχναμι μπρουστὰ στ’ χόβουλ’ καναδγυὸ φνὲς πλατὲς σὰν τς λαγάνις ‘π λέν’ ‘ν Καθαρὴ τ’ Διφτέρα. Ἅμα ἔβγαζάμι τοὺ ψουμὶ ἔρχναμι μέσα πιτυράδγια ἢ γκουμούλια γιὰ τὰ σκλιὰ ποὔχαμι στς στρούγγις κὶ στὰ μαντριά.
Κάναν κιρὸ ἅμα ἔφυγέτι ὅλ’ ἰσεῖς μὶ τὰ λυκουγράμματά σας κι ἀπόμκαμι μαναχοὶ ἰμεῖς μὶ τοὺν Τρανό, γκρέμσαμι τοὺν τρανὸ τοὺ φούρνου, π’ δὲ χόρτινι ντρίμις τσάκνα δρέϊνα ἢ πουρνάργια κι ἔφκιασα μαναχιάμ’ ἱέναν μκρὸ φούρνου κάτ’ στ’ ἀχούρ’. Ἰκεῖ κάτ’ ἀπ’ ἔβαλάμι τοὺν τούρκου ἀπ’ πλοῦσι κιλίμνια κι μᾶς λάβιξι ἡ Τρανός, ἀμπουτὶ ἄφσαμι τοὺν Χριστὸ ἀπ’ ὄξου ἀπ’ τοὺ σπίτ’ μας κάτ’ στ’ ἀχούρ’. Μᾶλλουν γίνκι ἔτσιας γιατὶ τοὺν Χριστὸ τοὺν ἀρέζν τ’ ἀχούργια, ἀποὺ τότις ἀπ’ τ’ Βηθλιέμ!!!
Δίπλα ἀπ’ τοὺν φούρνου εἴχαμι τζιάκ’ κι γάστρα μὶ πυρουστχιά, ὅπ’ ἔψινάμι τς πίτις. Ὅταν λέμι γάστρα, δὲν λέμι αὐτὴν ἀπ’ λέτι ἰσεῖς οἱ μουρφουμέν’ ἀπ’ ‘ν Ἰβρώπ’. Σκέπαζι ἀποὺ ‘πάν’ τοὺ ταψὶ κι ἔβαζάμι χόβουλ’ γιρὴ κι ἔτσιας ψένουνταν ἡ πίτα.
Ἔχτσα πρῶτα τ’ βάσ’ μὶ πέτρις. Ὕστιρα πῆρα κουκκινόχουμα κάτ’ ἀπ’ τοὺ τρανὸ τοὺ γκιφύρ’. Ἔφκιασα τοὺν θόλουτ’ μὶ ξύλα κι ἀπάν’ στὰ ξύλα ἔρξα χουντρουλάσπ’ ἀποὺ κουκκινόχουμα. Ἡ λάσπ’ ἔπχιασι κι καργάρουσι τὰ ξύλα. Ἔφκιασα κι σουπούλ’ ἀπ’ τζιρβιὰ τ’ μιριά, γιὰ νὰ παίρ’ ἀνάσα κι πόρτα ἀμπρουστά. Ὕστιρα τοὺν παλάμσα ὅλουν ἀπόξου, σὰν σουβάτζμα, γιὰ νὰ ἰσιάξ’.
Ὅταν τοὺν ἔφκιανα μαναχιάμ’ πέρασι ἡ γειτόντσα μας ἡ μπάμπου ἡ Μαρία ἡ Τσαραβουνάτσινα πααίνουντας στ’ θυγατέρα τς τ’ Γλυκιρία σιακάτ’ στοὺ Καραγάτσ’. Μὶ λιέει, «μόρ’ κουρίτσιμ’ Φουρδίτου, δὲν μεἶπις νὰ σὶ πῶ κι γώ, ἀπ’ ἔχου φκιάσ’ τόσ’ φοῦρν’;».
Κα’ τοὺ 1958 ἔφκιανι φούρνουν κι ἡ Λένου δίπλα σὶ μᾶς, ἀλλὰ κιαὐτὴν ἦταν μαναχιὰ μὶ ἱένα κουτσουγόμαρου νὰ κουβαλάη κουκινόχουμα. Τοὺν ἔστσι καλά. Ὅμους ἅμα τοὺν ἔβαλι φουτχιὰ κι κάηκαν τὰ ξύλα, γιὰ νὰ γένουνταν ἡ θόλους τ’, ἔπισι μαζὶ κι ἡ ἔρμους ἡ φούρνους.
Λέλεμ’ ἡ καημένουζμ’! Μαζὶ μὶ τοὺ φούρνου καψουκάηκι κι ἡ καημέν’ ἡ Λένου. Ἔπχιασι κι στούμπσι κι λιάντσι ὅλου τοὺ ψημμένου τοὺ χῶμα, γιὰ νὰ μὴν ξανακουβαλήσ’ κινούργιου. Αὐτὴν ὅμους ἡ στιναχώργια, ἡ ζαλάδα κι τοὺ ἄναμμα τ’ γιόμσαν σπυργιά. Ἀπάν’ σιαὐτόϊας τοὺ κακὸ πέρασαν κι ‘ν εἶδαν ἡ Μαργιέτα ἀπ’ ‘νΚουζάν’ μαζὶ μὶ τς Ἰλβιτίδις ἢ Σουηδέζις, ἀπ’ βουηθοῦσαν τ’ φτουχουλουγιά. Τν εἶδαν ἔτσιας στιναχουρημέν’ κι εἶπαν χρειάζ’ φάρμακα. Ἀνέλαβι ὅμους σὰν ἀγράμματους δικηγόρους ἡ γειτόντσα τς ἡ Φουρδίτου τ’ Χρήσου, νύφ’ τ’ παπαΝικόλα, κι τς ἰξήγησι γιατὶ ἦταν ἔτσιας ἀπ’ τοὺν φούρνου ἀπ’ ἔπισι. Τότις ἡ Μαργιέτα ἀνάλαβι κι τ’ βόηθισι σι ὅλα.
Αὐτὴν ἡ Μαργιέτα ἦταν μνιὰ λιβιντουγύνικα, δὲν ξέρου ἅμα ζάη ἀκόμα, ἢ καλὸν παράδεισουν νἄχ’. Ὕστιρα μουλουγοῦσι σιαπέρα κα’ νΚουζάν’ γιὰ τοὺν δικηγόρου, ποὺ ἠξήγησ’ γιὰ τοὺν φούρνου κι γιὰ ὅλα τρουΰρ’».
Τὶ νὰ τν πῆς κι αὐτὴν τ’ μάνναμ’. Πιρπατάει τὰ οὐγδόντα ἰννιὰ τς κι ἀκόμα τὰ θυμᾶτι ὅλα, φοῦρν’, φουρνόφκιαρου, πλαστάργια κι πνακουτά. Πλάθ’ ἀκόμα πέτουρα νυφχιάτκα κι φκιάν’ κανανκιρίσις πίτις μὶ δικαϊνιὰ πέτουρα! Σήμιρα ἔφκιασι τέσσιρα ψουμνιὰ κι μι τιαὐτὰ θὰ πιράσ’ ἱένα μῆνα.
Ὦ ρα Μάνναμ’ κι σύ!
ἡ ἀγράμματους 28.7.2016
τὶ νὰ τοὺν πῆς κι αὐτόν, σὰν τ’ μάννα τ’;