Εκτύπωση

kallianiotis14Σε αναδίφηση του αρχείου του πατέρα μου πριν από λίγες εβδομάδες βρέθηκε άτιτλο, ιαμβικό σατιρικό τετράστιχο ποίημα 30 στροφών. Το επιμελήθηκε άνδρας ονόματι Γιώργης τον Ιανουάριο του 1976 στην πόλη Ουρμπάν (Al ‘Urban العربان) της Λιβύης, 87 χλμ νοτίως της Τρίπολης[2]

Η γέφυρα

Η ΤΕΒ άρχισε το 1972 την κατασκευή της υφιστάμενης Γέφυρας Ρυμνίου επάνω τότε από τον ποταμό Αλιάκμονα, ενώ σήμερα εκτείνεται επάνω από την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου που συνδέει το οροπέδιο της Ελίμειας με τη λωρίδα των Σερβίων. Οι τελευταίοι εργάτες της έφυγαν από εργοτάξιό της που βρισκόταν κοντά στη βόρεια όχθη του ποταμού στις αρχές του 1976.[4] Υψηλή Γέφυρα Σερβίων/Νεράιδας, Γέφυρα Λίμνης Πολυφύτου,[6]

Τα ονόματα των γεφυρών λαμβάνονται από τοπωνύμια των περιοχών όπου ευρίσκονται ή ένα ή και τα δύο των μερών που συνδέουν.[8] μάλλον δεν τελεσφορούν. Ως προς το όνομα της γέφυρας Ρυμνίου τι συνέβη; Τα ακρόβαθρά της εδράζονται σε δύο μέρη, το βόρειο στην θέση Ζντ Μπούλ(η) τη Μπάρα (στη μπάρα, ήτοι φυσικό ρηχό κοίλωμα με νερό, του Μπούλη, το οποίο είναι σημερινό επώνυμο του χωριού) Αιανής και το νότιο στην αντίστοιχη Αράπς (αράπης) του Ρυμνίου, ενώ το μέρος του ποταμού προς γεφύρωσιν λεγόταν απλά Πόρους (αθηναϊστί πόρος). Και τα τρία τοπωνύμια παραμερίστηκαν και προτιμήθηκε το όνομα του οικισμού Ρυμνίου που βρισκόταν χιλιομετρικά πιο κοντά στον πόρο. Επειδή μάλλον οι δύο θέσεις των ακροβάθρων παρουσίαζαν προβλήματα, το μεν πρώτο εμπεριείχε επώνυμου κατοίκου και το δεύτερο φαινόταν ότι συνεισέφερε σε φυλετικές διακρίσεις -κατά μια εξήγηση είχε δοθεί επειδή στην περιοχή αυτή συνήθιζαν να κατασκηνώνουν πλανόδιοι μικροπωλητές, γανωτές, πεταλωτές και σιδεράδες.[10] λιτά, ενώ η αντίστοιχη της Νεράιδας-Σερβίων μεγαλοπρεπώς τέσσερις μήνες αργότερα.[12] κι αργότερα, επειδή την κοιλάδα του ποταμού διαδέχτηκε τεχνητή λίμνη, ανηγέρθη προς χάριν ενός από τα υδροηλεκτρικά φράγματα της περιοχής, του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Πολυφύτου.

Ήταν και είναι υποδεέστερη, τουλάχιστον από τα νεότερα χρόνια ως σήμερα, η γέφυρα Ρυμνίου, πιο σωστά η διάβαση του ποταμού σ΄ αυτό το σημείο. Υπήρχε εκεί πόρος από τον οποίο περνούσαν άνθρωποι, ζώα και τρακτέρια ως το 1955 που γεφυρώθηκε με μεταλλική δικτυωτή γέφυρα (Bailey), ατυχής μάλλον κατασκευής, αφού παρασύρθηκε από τον ποταμό.[14] Ο πόρος εξυπηρετούσε τα χωριά των Καμβουνίων στις επισκέψεις των στη νομαρχία Κοζάνης κι όχι την οδό προς τα Σέρβια που ήταν το κέντρο της αγοράς τους. Ακόμη διευκόλυνε τους κατοίκους της Αιανής όταν την Πρωτομαγιά κατευθύνονταν στη γεμάτη πλατάνια και πηγές νερού θέση Αναβρυκά Ρυμνίου για αναψυχή -παιδί, δηλαδή μαθητής δημοτικού, διότι σήμερα παιδιά ονομάζονται και οι εφήβους 13-19 ετών και οι μετέφηβοι των 19 και πάνω χρονών- είχε πάει κι ο γράφων μερικές φορές εκεί περνώντας όπως όλοι το ποτάμι πάνω σε καρότσες τρακτεριών.

Δεύτερη επίσης είναι η γέφυρα Ρυμνίου ως προς το μήκος κι ως προς τη θέα του τοπίου, μιας και στο χώρο της πρώην κοίτης του ποταμού, όταν αποτραβιούνται τα νερά της τεχνητής λίμνης, εμφανίζεται ο πυθμένας γεμάτος ξερή, ρυτιδωμένη λάσπη. Αν ποτέ δοθούν κανονικά στην κυκλοφορία όλα τα τμήματα του αυτοκινητόδρομου Λάρισας-Κοζάνης που διασχίζοντας την Ελίμεια περνά από τη γέφυρα Ρυμνίου κι όχι από την αντίστοιχη ανατολικότερη, ίσως αποκτήσει την λειτουργική της αξία. Λειτουργική διότι πρόκειται για ένα απλό έργο οπλισμένου σκυροδέματος με προκατασκευασμένες εδραζόμενες δοκούς σε μεσόβαθρα κυκλικής διατομής[16]

Η γνωριμία

Στην ομοδιηγητική ευθύγραμμη αφήγησή του ο ποιητής εστιάζει σε περιστατικά που έλαβαν χώραν κατά την περίοδο της κατασκευής της γέφυρας, τα οποία ήταν κοινά για τους δύο άνδρες, τον Γιώργη δηλαδή και τον πατέρα μου που κι αυτός εργαζόταν στον ίδιο χώρο ως ταμίας και υπεύθυνος ωνίων-αποθήκης. Μία αναμνηστική φωτογραφία από το ίδιο αρχείο, σχετικές διηγήσεις κι έγγραφα του πατέρα μου βοήθησαν στην εξήγηση ορισμένων στίχων του ποιήματος. Οι υπόλοιποι ίσως διαλευκανθούν όταν μελετηθούν έγγραφα της ΤΕΒ και ληφθούν προφορικές συνεντεύξεις από εργάτες της κατασκευής. ‘Η αν ζει ο ποιητής.

Η πρώτη επαφή πραγματοποιήθηκε την 11η Μαΐου του 1972, όταν κλιμάκιο της ΤΕΒ, ανάμεσα του ο ποιητής, ο εργολήπτης δημοσίων έργων και μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου Θεμιστοκλής Μεταξάς και τεχνικοί υπάλληλοι του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, έφθασε στην περιοχή για να εγκαταστήσει τον εκτελεστή του έργου.[18] την προηγούμενη δεκαετία ως μετρητής της στάθμης και της ροής του ποταμού Αλιάκμονα στη στενωπό της Λαριούς και στην ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ ως σημειωτής στο Φράγμα Πολυφύτου. Η ΤΕΒ όντας ιδιωτική εταιρία ήθελε έμπειρους, έντιμους και δουλευτές άνδρες, όχι διορισμένους πρωταθλητές των λόγων και της οκνείας, κάτι που μάλλον υποστήριζαν ή δεν έφεραν αντιρρήσεις οι επόπτες του Υπουργείου Δημοσίων Έργων. Γεγονός που ομολογείται σε μαρξιστική ανάλυση σχετικά με την κρατική παρέμβαση στην κατασκευαστική βιομηχανία της εποχής:

από την άλλη πλευρά το φαινόμενο αυτό [η ολιγοπωλιακή δόμηση του κατασκευαστικού τομέα] δεν απορρέει από καμιά «ειδικά χαριστική» πολιτική της στρατιωτικής δικτατορίας απέναντι στις τεχνικές εταιρίες.

Τα κεντρικά της γραφεία της ΤΕΒ ήταν στην Αθήνα, ενοικίασε όμως για τις ανάγκες του έργου οίκημα του Αθανασίου Σαμαρά στην Κοζάνη κι έτερο στην Αιανή, στο νεόκτιστο του Δημητρίου Γκούνα.[20]

Οι ποιητής κρίνει την απόδοση των εργατών της γέφυρας και περιστατικά που ο γράφων αγνοεί πού, σε τι και σε ποια πρόσωπα αναφέρονται. Αν αργότερα μελετηθούν τα αρχεία της εταιρίας, ίσως το σκοτάδι διαλυθεί. Οι γυναίκες του ποιήματος, τουλάχιστον η μία από αυτές, εργάζονταν πιθανότατα στα γραφεία του εργοταξίου της εταιρίας ονόματι 216 που βρίσκονταν σε διανοιχθέν πλάτωμα ΒΒΑ του βόρειου ακρόβαθρου της γέφυρας. Ίσως το όνομα 216 δόθηκε λόγω της απόστασης του χωριού ως την Κοζάνη, 16 χιλιόμετραΠως έγινε η επιλογή των εργατών; Μέσω προφορικών διαδόσεων ή κατόπιν ανακοινώσεων στις τοπικές εφημερίδες όπως έπραττε την ίδια περίοδο η ΛΙΠΤΟΛ;Ποιος ο αντίκτυπος των ατυχημάτων που συνέβησαν;Ποιες εφημερίδες της Κοζάνης, για τον εγκιβωτισμό στον τόπο και την εποχή, προμηθευόταν η εταιρία; Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει πως στο εργοτάξιο 216 κυκλοφορούσε το Θάρρος κι όχι η Δυτική Μακεδονία.Ποιο ήταν γεωγραφικώς και υλικώς το εύρος των ωνίων της εταιρίας; Από τα διαθέσιμα στοιχεία βιβλίου της αποθήκης που κρατούσε ο πατέρας μου η Αιανή περιλαμβανόταν στον κατάλογο με όλους τους καταστηματάρχες της, ανεξαρτήτου ιδεολογίας και προσφιλούς τάσης. Ακόμη υλικά αγοράζονταν από την Κοζάνη και τη Λάρισα.Πώς υποδέχτηκε η επαγγελματική Αριστερά την κατασκευή της γέφυρας Ρυμνίου, ειδικά τη θεμελίωσή της από τον απόστρατο συνταγματάρχη ΠΖ και υφυπουργό-περιφερειακό Διοικητή Κεντρικής-Δυτικής Μακεδονίας Νικόλαο Γκαντώνα, μέλους της ΥΒΕ/ΠΑΟ επί Κατοχής και με χρυσό αριστείο ανδρείας επί κυρίως Εμφυλίου Πολέμου εναντίον των ανταρτών του ΔΣΕ;[27]

 

Το ποίημα

Ουρμπάν Λιβύης 24/1/1976

Νοστάλγησα Γρηγόρη μου μαζί σου να μιλίσω,
και τους παληούς μας τους Καϋμούς απ΄ την αρχή ν΄ αρχίσω

Προσπάθησα, Κουράστηκα πεζό να γράψω γράμμα μα όμως
εμετάννοιωσα για τούτο δω το πράμα

Πώς γίνεται εσκεύφθηκα λόγο πεζό να γράψης
σε Καλλιανιώτη Ποιητή χωρίς να τον πειράξης;

Από αβρότητα λοιπόν καθώς και συ θωρής
το μέτρο κάτω έβαλα σαν νάμουν ο Σουρής

Η γνωριμία γίνηκε μέσα στο μήνα Μάη
ολάνθηστα ήταν τα κλαριά και παίζαν οι … Γαϊδάροι

Με το Τρακτέρ του Τζίκα πήγαμε όλοι στη Μπάρα Μπούλη
να κάνουμε αναγνώριση που θάταν το …μαξούλι

Για Αρχηγό μας είχαμαι έναν πολύ εντάξει
κι’ εμείς τον ενομίζαμε πώς ήτανε …Μετάξι

Μέσα στους τόσους ήτανε και μια μισή μερίδα
που κάθε τόσο έλεγε πώς βγάζεις φημερίδα

Μα συ αναστηλώθηκες και τούψαλες καμπόσα
όσπου στο τέλος λούφαξε σαν τα πουλιά στην κλώσσα

Εγώ σε παραδέχτηκα εκείνη την ημέρα
και από τότε σε θωρώ για Αρχηγό μ’ αέρα

έτσι δουλειά αρχίσαμε εμείς οι δυό, οι μόνοι
Πολλοί δεν λέγανε θαρώ Γεφύρι σε στεριώνει

Εσύ με τις καρτέλλες σου κι’ εγώ με τις κορδέλλες
γίναμε στόχος Αυτονών π’ όλοι τούς λεν Αβδέλες

Σιγά-σιγά επλήθυνε των εργατών η μάζα
Άλλοι δουλεύαν στα γερά κι’ άλλοι εκάναν μπάζα

Προσπάθησε κι’ ο Πόντιος γερό να βάλη χέρι
και μερικοί επέσανε στην φάκα που καρτέρει

Του Γιάννη τούφαγε Πολλά του Φώτη λίγα …πράσσα
Πήρε του Νίκου το πουγκί και του Παππά τα ράσσα

Επήρε και Πετρέλαιο να ζεσταθή κομμάτι
απ’ την κρυάδα τη τρανή που τούρθε αμανάτι.

Στον Πέτρο έπεσε κοντά και φούσκωνε σαν ταύρος
Πήγε για ψήφους και σταυρούς μ’ αυτός εβγήκε Μαύρος

Ήτανε κι’ άλλοι μερικοί και Σούρδοι κι Αθηναίοι
πούχαν στην Κάπα γεννηθή μα …Ναυτικοί σπουδαίοι

Θελήσαμε να κάνουναι την Γέφυρα Λιμάνι
και Ναυτικά παράγγειλαν γοργά και μάνι-μάνι

Καράβια λες θ’ αράζανε στην Γέφυρα κει δα
κι’ αυτοί επροσπαθήσανε να φέρουν τα κλειδιά

Ο Αρχηγός θα έτρωγε την ρέφα τη μεγάλη
και το Σουρδάκι το μικρό θα έγλυφε λιγάκι.

Μα συ σαν βράχος άτρωτος τους στάθηκες μπροστά
κι’ απ’ τα χαρτιά σου φώναξες, βρε, πούνε τα κλειδιά

Σεισμός γερός τους κλώνισε κι’ ήρθαν σε μαύρα χάλια,
σε λίγο δεν κρατήθηκαν έπεσαν και κεφάλια

Και μεις μες στο Γραφείο μας κει πέρα στο Δεκάξι
είχαμε τη Χάρι στο σκαμνί την Ντίνα στο μη στάξη

Την Ντίνα εγώ φώναξα τον Σάββα εσύ,
κι όμως αυτός την εκοπάναγε σαν πάγωνε ο δρόμος!!!

Έτσι περνούσε ο καιρός μέρα τη μέρα, νύκτωρ
όσπου στο τέλος κάναμε μια τρύπα μεσ’ στο ύδωρ

Πήρα κι’ γω τα μάτια μου στην Ξενιτιά να ζήσω
μ’ ένα καϋμό στα στήθια μου εδώ να καζαντίσω

Όσο μακρυά κι’ αν έφυγα απ’ την γλυκειά Πατρίδα
ο Νους μου είναι πίσω της και ζω με την Ελπίδα

Μόλλις θα έλθη ο καιρός που τάξαμε για στόχο
θε να γυρίσουμε ξανά στις Μάνας μας τον κόρφο

Τότε θε ν’ ανταμώσουμε να πούμε τα Παληά μας
μπροστά σε φίλους και εχθρούς θάναι η Πασχαλιά μας

Αναμένω

Γιώργης

24/1/76

Βιβλιογραφία (παραλείπεται λόγω δυσλειτουργίας της ανάρτησης)

 

kall14 1

kall14 2

kall14 3

kall14 4

kall14 5

kall14 6

kall14 7

kall14 8

kall14 9

kall14 10