Η Ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Βαμβακά αναλύει το θέμα της μοναξιάς στη σύγχρονη εποχή

aftoktmarin14  Μοναξιά… Δυνατή όσο και η παρουσία. Άλλοτε την επιλέγεις, κι άλλοτε όχι. Φορές την απολαμβάνεις, φορές σε πνίγει. Σημείο των καιρών, κι αναπόφευκτη αλήθεια. Δημιουργική αφορμή, και βασανιστική απουσία.

Όποια πλευρά της κι αν δει κανείς, η μοναξιά παίζει έναν καταλυτικό ρόλο στην ανθρώπινη ζωή. Ειδικά στην εποχή μας που, όπως λέγεται, η μοναξιά τόσο επεκτάθηκε, που πια ενώνει τους ανθρώπους’.

  Η κ. Μαρίνα Βαμβακά, Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt (Bsc Ψυχολογίας, Master Practitioner στις Διατροφικές Διαταραχές και Παχυσαρκία), μας μιλάει για τη μοναξιά, για τις θετικές και τις αρνητικές της πλευρές, μας δίνει τρόπους για να την αντιμετωπίσουμε, αλλά και λόγους για να την αγαπήσουμε. 

- Τι πραγματικά είναι η μοναξιά και πόσο καταβάλει τον άνθρωπο;

     Η λέξη “μοναξιά” ετυμολογικά σημαίνει την κατάσταση της απομόνωσης και της έλλειψης επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους. Η μοναξιά συνήθως βιώνεται ως ένα θλιβερό συναίσθημα που συνοδεύεται πολλές φορές από ψυχική κούραση, πικρία, ή ακόμη και απόγνωση. Μοναξιά μπορεί κάποιος να βιώσει ακόμη και όταν βρίσκεται μέσα στο πλήθος, στην παρέα του ή στην οικογένειά του, αν νιώθει ότι οι άλλοι τριγύρω δεν τον βλέπουν, δεν τον ακούν, δεν τον κατανοούν, ή δεν τον αγαπούν.

     Γενικά η έννοια της μοναξιάς στις δυτικές κοινωνίες είναι παρεξηγημένη. Ανατραφήκαμε μαθαίνοντας ότι το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να συμβεί στον άνθρωπο είναι να μείνει μόνος και αντιμέτωπος με τον εαυτό του. Επιπλέον η μη ύπαρξη φίλων και κοινωνικής ζωής σύμφωνα με τα κοινωνικά δεδομένα, η μη δημιουργία οικογένειας και η μη απόκτηση παιδιών είναι φορτισμένα με πολλά κοινωνικά στερεότυπα που κάνουν τον άνθρωπο να αισθάνεται μια λυπηρή εξαίρεση. Για το λόγο αυτό οι περισσότεροι αγωνιζόμαστε με πάθος να καταπολεμήσουμε την κοινωνική και τη διαπροσωπική μοναξιά. Αν έχουμε μια σταθερή σχέση ή γάμο, θεωρούμε ότι νικήσαμε τη μοναξιά, αν και πολλές φορές διαπιστώνουμε πως η πιο βαθιά μοναξιά βρίσκεται μέσα σε σχέσεις ή γάμους που δεν είναι ουσιαστικοί. Και πάλι όμως, οι περισσότεροι  θεωρούμε καλύτερο το να έχουμε έστω μια τυπική ανθρώπινη παρουσία στο χώρο μας και στην κοινωνική μας ζωή από το να είμαστε εντελώς μόνοι.

Ο τρόπος που βιώνουμε τη μοναξιά μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά τον καθένα από μας.

     Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, η μοναξιά συχνά έχει δραματικές συνέπειες για τη σωματική υγεία, καθώς το αίσθημα απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους μπορεί να διαταράξει σοβαρά τον ύπνο, να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και το επίπεδο της ορμόνης του στρες κορτιζόλης (κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο εμφραγμάτων και εγκεφαλικού), να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα και, ακόμα, να εντείνει την κατάθλιψη και να επιδεινώσει το γενικότερο αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή.

- Ποιοι «τύποι» μοναξιάς υπάρχουν;

     Μπορούμε να διακρίνουμε την κοινωνική, τη διαπροσωπική, την ενδοπροσωπική και την υπαρξιακή μοναξιά.

     Η κοινωνική μοναξιά έχει να κάνει με την έλλειψη κοινωνικοποίησης, παρέας. Μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα προσωπικότητας ή έλλειψη ικανοτήτων προσέγγισης και κοινωνικών δεξιοτήτων ή να βιώνεται σε διάφορες περιστάσεις στη ζωή μας όπως το διαζύγιο, το πένθος, η ανεργία, η μετανάστευση, η συνταξιοδότηση, η ασθένεια ή κάποια ψυχική διαταραχή. Το άτομο είναι πρακτικά απομονωμένο και δεν έχει κοινωνικές επαφές, πέρα ίσως από αυτές που του επιβάλλει το επάγγελμά του και οι πρακτικές συνθήκες της ζωής. Συχνά υπάρχει κοινωνική μοναξιά ακόμη και μέσα σε ένα πολυπληθές κοινωνικό περιβάλλον, όταν το άτομο συμμετέχει επιφανειακά στις κοινωνικές διαδικασίες αλλά αισθάνεται ουσιαστικά μόνο. «Όρθιοι και μόνοι μεσ’ τη φοβερή ερημία του πλήθους», όπως γράφει ο Μανόλης Αναγνωστάκης.

     Η διαπροσωπική μοναξιά έχει να κάνει με την έλλειψη συντρόφου και στενών φίλων. Πολλές φορές η μοναξιά βιώνεται και μέσα σε μια σχέση ή σε μια στενή παρέα που δεν μας ικανοποιεί, στην περίπτωση αυτή όμως δεν εντοπίζεται ως μοναξιά αλλά ως «έλλειψη επικοινωνίας» ή «σχέση χωρίς περιεχόμενο» και δεν φορτίζεται από το κοινωνικό στερεότυπο του/της μόνου/ης στη ζωή. Επίσης  διάφοροι περίοδοι της ζωή μας, όπως η εφηβεία, η (κρίση της) μέσης ηλικίας, η εμμηνόπαυση, το γήρας φέρνουν εσωτερικές και εξωτερικές αλλαγές που καμιά φορά μας κάνουν ευάλωτους σε συναισθήματα ανασφάλειας και μοναξιάς.

     Η Ενδοπροσωπική Μοναξιά ισοδυναμεί με κακή σχέση με τον εαυτό μας και αποτελεί την πιο δύσκολη περίπτωση.  Είναι η ελλιπής γνώση και ο κατακερματισμός του εαυτού μας λόγω, πχ, άρνησης σημαντικών μας πτυχών, μη έκφρασης προσωπικών θέσεων ή αναγκών, προσκόλλησης στα κοινωνικά «πρέπει» ή σε συμβιωτικές σχέσεις εξάρτησης κλπ.

     Η Υπαρξιακή Μοναξιά είναι το είδος της μοναξιάς από το οποίο δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε. Δεν έχει να κάνει με την κοινωνική μας ζωή, με την παρουσία αγάπης στην ζωή μας, με την απομόνωση ή αποξένωση που μπορεί να αισθανόμαστε κατά καιρούς. Έχει να κάνει με το αγεφύρωτο χάσμα του εαυτού μας με οποιονδήποτε ή οτιδήποτε στον κόσμο. Είναι η εμπειρία που συνειδητοποιούμε σε επώδυνες καταστάσεις που παρά το μοίρασμα με τους αγαπημένους μας, αισθανόμαστε ότι αυτός ο πόνος πονάει μόνο εμάς. Είναι η πραγματικότητα ότι κανείς άλλος δεν θα ζήσει την  ζωή μας για εμάς ή αντί για εμάς, για τον ίδιο λόγο που δεν θα φύγει από την ζωή κανείς μαζί με εμάς. Η συνειδητοποίηση ότι είμαστε μόνοι. Η διαδικασία της ατομικής ολοκλήρωσης αναπόφευκτα μας αποκόπτει από τους άλλους. Μόνοι πρέπει να σηκώσουμε την τεράστια ευθύνη της επιλογής της πορείας μας, χωρίς επαρκή στοιχεία για την πιθανή έκβαση των αποφάσεών μας, γνωρίζοντας ότι η κάθε επιλογή αποκλείει άλλες δυνατότητες, και δεχόμενοι τους περιορισμούς που θέτουν η φύση και η κουλτούρα μας, αλλά και η γνώση της περατότητας της ζωής μας. Όμως, τελικά, μόνο αν υπάρχουμε σαν αυτόνομα ολοκληρωμένα άτομα μπορούμε και να σχετιστούμε με ουσιαστικές και με νόημα σχέσεις.

- Ποια η διαφορά ανάμεσα στη μοναξιά και τη μοναχικότητα;

     Ο Όσσο, ένας Ινδός φιλόσοφος λέει, «υπάρχει μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στη μοναξιά και τη μοναχικότητα. Όταν νιώθεις μοναξιά, σκέφτεσαι τον άλλον, σου λείπει ο άλλος, είσαι εξαρτημένος. Η μοναξιά είναι μια αρνητική κατάσταση. Η μοναξιά είναι η απουσία του άλλου.

     Η μοναχικότητα είναι η παρουσία του εαυτού. Η μοναχικότητα είναι πολύ θετική, είναι αληθινή ελευθερία. Είναι μια παρουσία που ξεχειλίζει. Είσαι τόσο γεμάτος από παρουσία, που μπορείς να γεμίσεις ολόκληρο το σύμπαν με την παρουσία σου και δεν υπάρχει η ανάγκη του άλλου».

     Όταν είμαστε εξαρτημένοι πιστεύουμε ότι όποιο είδος αγάπης και αν παίρνουμε εξαρτάται από εκείνο που εμείς μπορούμε να κάνουμε ώστε το πρόσωπο που μας την προσφέρει να είναι ευτυχισμένο. Έτσι όταν θεωρούμε ότι ο εαυτός μας δεν είναι αξιαγάπητος και δεν αξίζει τη φροντίδα και το ενδιαφέρον  των άλλων βιώνουμε τον συνεχή κίνδυνο της εγκατάλειψης και τον φόβο της μοναξιάς. Οι ώρες της μοναξιάς καταναλώνονται συχνά σε αυτοκριτική και μπορούν να γίνουν διπλά καταστροφικές γιατί έτσι μπορεί να επιβεβαιώνουμε ότι πράγματι οι άλλοι δεν μας θέλουν και ασκούμε συνεχώς κρίσεις και επικρίσεις για τον εαυτό μας που μας οδηγούν στην απαξίωση του εαυτού.

     Και απλά στο άκουσμα της λέξης ‘μόνος’ δημιουργείται η εικόνα ενός κενού που πονάει και χρειάζεσαι κάτι για να γεμίσει. Η λέξη μοναχικότητα όμως, δεν έχει καθόλου την έννοια του κενού που πρέπει να γεμίσει. Μοναχικότητα σημαίνει απλώς ολοκλήρωση. Είσαι ολόκληρος και δεν έχεις ανάγκη κανέναν άλλον, που θα σε ολοκληρώσει. Ο Σοπενάουερ έλεγε: «κάθε κοινωνική συναναστροφή απαιτεί αμοιβαία προσαρμογή και διάθεση, γι’ αυτό όσο πιο μεγάλη τόσο και πιο ανούσια. Εντελώς ο εαυτός του μπορεί να είναι κανείς μόνο εφόσον μένει μόνος του. Μόνον τότε είναι ελεύθερος».

     Οι μοναχικοί άνθρωποι δεν είναι δυστυχισμένοι. Είναι επιλογή ζωής. Αρκετοί από εκείνους που ζουν μόνοι τους, το έχουν επιλέξει. Έτσι, θεωρούν ότι είναι πιο ευτυχισμένοι ή μάλλον ζούνε πολύ καλά μέσα στην ησυχία τους, χωρίς απαραίτητα να ανήκουν κάπου ή να χρειάζεται να συνδιαλέγονται με κάτι. Άλλοι πάλι ζουν μόνοι τους επειδή τους είναι εντελώς αδύνατον να συνεργαστούν στενά με κάποιον άλλον, όπως οι ζωγράφοι, οι συγγραφείς, οι μουσικοί κ.ά. Αυτό δεν σημαίνει πως ο άνθρωπος που είναι κεντραρισμένος στη μοναχικότητά του, ολοκληρωμένος σαν άτομο, δεν μπορεί να κάνει φίλους. Στην πραγματικότητα, μόνον αυτός μπορεί να κάνει φίλους, γιατί δεν έχει ανάγκη να ξεφύγει απ’ τη μοναξιά, αλλά διάθεση να μοιραστεί.

- Πόσο ευθύνεται το Facebook για τη μοναξιά μας;

     Το Facebook, καθώς και άλλες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, έφεραν επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι δημιουργούν και διατηρούν σχέσεις. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι εξασφαλίζουν ουσιαστικές γνωριμίες και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις «πραγματικές» ανθρώπινες σχέσεις.

     Ερευνητές, με επικεφαλής τον κοινωνικό ψυχολόγο Ίθαν Κρος του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, μελέτησαν 82 νεαρούς ενήλικους χρήστες και παρακολούθησαν στενά επί δύο εβδομάδες -μέσω τακτικών ερωτηματολογίων- με ποιον τρόπο σχετιζόταν η χρήση του κοινωνικού δικτύου με τα αισθήματα ψυχικής ικανοποίησης κάθε χρήστη.

     Το κεντρικό συμπέρασμα ήταν ότι όσο περισσότερο οι νέοι χρησιμοποιούσαν το facebook, τόσο χειρότερα ένιωθαν στη συνέχεια και τόσο περισσότερο το επίπεδο ικανοποίησής τους από τη ζωή έπεφτε. Όμως, όταν οι ίδιοι άνθρωποι είχαν άμεση, πρόσωπο με πρόσωπο, επικοινωνία με τους φίλους τους ή τηλεφωνικά, δεν ανέφεραν την ίδια αρνητική επίπτωση. Αντίθετα, μετά από τις άμεσες, αντί για τις online επαφές, ανέφεραν ότι ένιωθαν καλύτερα.

 - Είναι καλύτερα τα πράγματα στις μικρές πόλεις από ό, τι στις μεγαλύτερες;

      Στις μεγαλουπόλεις, σε μέρη που ζει κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο, η απάντηση που δίνουν οι περισσότεροι στο «Γιατί είσαι μόνος;» είναι σχεδόν πάντα η ίδια: «Δεν έχω χρόνο, δουλεύω πολλές ώρες, έχω μια καριέρα να φροντίσω, έχω πολλές υποχρεώσεις, έχω να πληρώσω δόσεις για τηλεοράσεις, βίντεο, κομπιούτερ, για να πάρω αυτοκίνητο που όμως δεν μπορώ να το χρησιμοποιήσω για να συναντήσω φίλους και συγγενείς γιατί οι αποστάσεις είναι μεγάλες και έχει και πολύ κίνηση, οι άνθρωποι με απογοητεύουν, υπάρχει πολύ κακία στον κόσμο κλπ.». Κάπως έτσι οι άνθρωποι δημιουργούν ένα φρούριο μοναξιάς γύρω τους, κλείνοντας απ’ έξω οποιονδήποτε θα μπορούσε να τους δώσει χαρά ή να μοιραστεί μαζί τους τις όμορφες στιγμές της ζωής.

     Στις μικρές πόλεις τα πράγματα όσον αφορά την κοινωνική ή τη διαπροσωπική μοναξιά ίσως να είναι κάπως καλύτερα. Υπάρχει πιο ανεπτυγμένο το κοινωνικό δίκτυο και πιο εύκολα γνωρίζεις ανθρώπους, οι συγγενείς είναι πιο κοντά μεταξύ τους, όταν ζουν στην ίδια πόλη και γενικά είναι πιο εύκολο να βγεις και να συναντήσεις ανθρώπους που μπορείς να μιλήσεις μαζί τους ανά πάσα στιγμή της ημέρας.

     Όσον αφορά όμως την ενδοπροσωπική και υπαρξιακή μοναξιά υπάρχουν βαθιά σε όλους τους ανθρώπους και χρειάζεται προσωπική προσπάθεια και αγώνας για να μπορέσει κανείς να γνωρίσει τον εαυτό του και να αποδεχθεί τις αδυναμίες του. Ίσως μια μεγαλύτερη πόλη να δίνει περισσότερες ευκαιρίες για κάτι τέτοιο, παρέχοντας περισσότερα ερεθίσματα και σχετικές εκδηλώσεις (διαλέξεις, βιωματικά σεμινάρια, ψυχοθεραπεία κλπ.).

 - Στη σύγχρονη εποχή οι σχέσεις μοιάζουν πιο δύσκολες από ποτέ. Πολλοί νέοι άνθρωποι είναι και παραμένουν μόνοι, ενώ έχουν κάθε διάθεση να μοιραστούν τη ζωή τους με κάποιον άλλο. Πού οφείλεται αυτό;

     Δεν αρκεί η απλή παρέα για να χτυπηθεί το αίσθημα μοναξιάς, αλλά οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να νιώθουν πως δημιουργούν σχέσεις με νόημα και βάθος, ότι νοιάζονται για τους άλλους και οι άλλοι γι αυτούς. Για να συμβεί όμως αυτό χρειάζεται να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες μας, τα θέλω μας και να μπορούμε να τα φροντίσουμε οι ίδιοι και όχι να περιμένουμε από κάποιον άλλον να το κάνει για μας.

     Δυστυχώς όμως δημιουργούμε τόσες απαιτήσεις και προσδοκίες από τους άλλους όσο και από τον εαυτό μας που πολλές φορές η συμβίωση γίνεται αφόρητη. Αυτό είναι σε συνάρτηση με το σύστημα αξιών που υπάρχει στη σημερινή εποχή όπου η απόκτηση υλικών αγαθών έχει υποκαταστήσει τα πάντα, από την αγάπη των γονιών μέχρι και την αξία του εαυτού μας. Άλλωστε είναι πιο εύκολο να αποκτηθούν απ’ ότι η αυτογνωσία, που για ν’ αποκτηθεί χρειάζεται να έρθουμε σε επαφή με τα σκοτεινά σημεία του εαυτού μας.

 - Σε ποιο βαθμό φταίμε εμείς οι ίδιοι για τη μοναξιά που βιώνουμε; Είναι κατά κάποιο τρόπο η μοναξιά -έστω και ασυνείδητα- επιλογή;

     Πολλές φορές η μοναξιά δεν είναι επιλογή αλλά αποτέλεσμα συγκυριών πχ. νιώθουμε μόνοι όταν χάσουμε κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, όταν βρισκόμαστε σε ένα πάρτι που δεν γνωρίζουμε κανέναν, όταν μετακομίζουμε σε μια άγνωστη πόλη. Πολλές φορές επιλέγουμε τη μοναξιά γιατί αισθανόμαστε ανασφαλείς στην επαφή μας με τους άλλους ή χτίζουμε τοίχους για να κρατήσουμε μακριά τη λύπη και την απογοήτευση ή από φόβο μήπως πληγωθούμε.

     Υπάρχουν όμως και άνθρωποι, που επιλέγουν να μείνουν μόνοι για ένα διάστημα. Θεωρούν, πως μέσω της μοναξιάς ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, κάνουν πράγματα για τους ίδιους, αφιερώνονται στους φίλους και στην δουλειά τους και γενικότερα, γι’ αυτούς η μοναξιά σημαίνει δημιουργία και ισορροπία. Χωρίς να είναι απόλυτο, ένας άνθρωπος επιλέγει να μείνει μόνος μετά από μία σχέση ή ένα έρωτα που τον πλήγωσε βαθιά, θεωρώντας πως είναι καλύτερα να είσαι μόνος παρά με το λάθος σύντροφο. Η περίοδος της μοναξιάς τους ηρεμεί, τους κάνει να τα βρουν με τον εαυτό τους και να ανακτήσουν τις ψυχικές τους δυνάμεις.

     Ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο κάποιοι εξαναγκάστηκαν ή επέλεξαν να μείνουν μόνοι το σημαντικό είναι να αντιληφθούν ότι η μοναχική ζωή δεν είναι μία καταδίκη σε απομόνωση και στέρηση. Η εποικοδομητική μοναξιά βοηθά να κάνουμε τα πράγματα στη ζωή μας πιο καθαρά και να θέσουμε μια σειρά στις προτεραιότητες μας.

 - Λένε πως ο άνθρωπος τα πιο καταλυτικά πράγματα στη ζωή του τα ζει μόνος. Γεννιέται μόνος, πεθαίνει μόνος, βιώνει τον πόνο μόνος… Τελικά ο μόνος αληθινός σύντροφός μας είναι ο εαυτός μας;

     Όπως έγραψε κάποτε ο Χόρχε Μπουκάι «η σχισμή της γέννας και το φέρετρο είναι δύο μέρη σχεδιασμένα για ένα και μόνο άτομο». Αυτό σημαίνει ότι γεννιόμαστε μόνοι και πεθαίνουμε μόνοι. Η ύπαρξή μας δεν εξαρτιέται από τους άλλους. Δεν σημαίνει, όμως, ότι χρειάζεται να ζούμε απομονωμένοι. Υπάρχουν «συνταξιδιώτες» σ’ αυτή τη ζωή όπως οι φίλοι, οι έρωτες, οι συγγενείς που μπορούν να είναι οι σύντροφοί μας στο δρόμο αυτό. Κανείς άλλος δεν μπορεί να ζήσει τη ζωή μας για μας αλλά μπορεί ο δρόμος να γίνει πιο αποδοτικός όταν έχουμε παρέα και μπορούμε να μοιραστούμε πράγματα έχοντας συγχρόνως τη γνώση ότι είμαστε μοναδικοί, διαφορετικοί και ξεχωριστοί από τους άλλους.

 -Πώς μπορεί να διαχειριστεί κάποιος τη μοναξιά του;

     Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τη μοναξιά ως μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα που μπορεί να αλλάξει και όχι σαν ένα «ελάττωμα» ή «μόνιμο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας». Η μοναξιά είναι κοινή εμπειρία όλων των ανθρώπων. Η μοναξιά δεν πρέπει να μεταφράζεται παρά ως ένα σημάδι ότι σημαντικές μας ανάγκες δεν ικανοποιούνται. Για αυτό είναι σημαντικό να εντοπίζουμε αυτές τις ανάγκες που μπορεί να περιλαμβάνουν ανάγκη ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων ή αυτοπεποίθησης, την ανάγκη απόκτησης φίλων, ή την ανάγκη εύρεσης δραστηριοτήτων που θα προσφέρουν προσωπική ικανοποίηση. Χρειάζεται να είμαστε «ανοιχτοί» σε νέες εμπειρίες, γνωριμίες, αλλαγές στη ζωή μας. Οι εμπειρίες του παρελθόντος είναι κάτι που μας μαθαίνει πράγματα για τον εαυτό μας και τους άλλους αλλά δεν πρέπει να καθορίζει το παρόν μας πχ. κάθε άνθρωπος που συναντάμε είναι μοναδικός και επομένως διαφορετικός και δεν πρέπει να τον κρίνουμε με βάση άλλους ανθρώπους που συναντήσαμε στο παρελθόν. Χρειάζεται να πάρουμε το ρίσκο να πλησιάσουμε τους άλλους και να τους αφήσουμε να μας πλησιάσουν. Οι μοναχικές μας στιγμές είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, μια ευκαιρία για αυτονομία και φροντίδα των συναισθημάτων μας. Μπορούμε να αναπτύξουμε καινούργιες δραστηριότητες που μας ενδιαφέρουν και μπορούμε να συναντήσουμε ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα.

     Τέλος, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να γνωρίσουν και να αποδεχτούν τον εαυτό τους, να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους, να αναγνωρίσουν τις ανάγκες τους και να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν στο να δημιουργούν υγιείς σχέσεις με τους άλλους.

- Πόσο σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μοναξιάς παίζει η αυτοεκτίμηση;

      Όταν έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουμε να θεωρούμε ότι μας συμβαίνουν άσχημα πράγματα γιατί αυτό αξίζουμε πραγματικά. Δεν αξίζουμε να αγαπηθούμε, η μοναξιά αποτελεί σημάδι αδυναμίας η ανωριμότητας, για να νιώθω μοναξιά κάτι δεν πάει καλά με μένα, είμαι μόνος γιατί κανείς δεν θέλει να είναι μαζί μου, γιατί δεν αξίζω.

     Κάποιος που σκέφτεται έτσι πιθανότατα αντιλαμβάνεται τη μοναξιά σαν αποτέλεσμα «εσωτερικής μειονεξίας». Αυτή η πεποίθηση όμως ενδέχεται να δημιουργήσει δυσκολίες στην προσέγγιση άλλων ανθρώπων και στη δημιουργία σχέσεων μαζί τους, καθώς και στη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες.

     Δεν μπορεί να αναγνωρίσει τη μοναξιά σαν μια κατάσταση φυσιολογική στη ζωή ενός ανθρώπου που μπορεί να αλλάξει και με τη δική του συμμετοχή χωρίς να υπακούει και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των άλλων. Αν αντιδράσει στη μοναξιά του είτε με το να απομονωθεί κοινωνικά, είτε με το να ξεκινήσει μια σχέση ανεπαρκή και μη ικανοποιητική, το μόνο που θα καταφέρει είναι να διαιωνίσει τη μοναξιά του.

     Η αυτοεκτίμηση δεν έχει σχέση με το πόσο διευρυμένο κοινωνικό περίγυρο έχω, ούτε με τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες στη ζωή.

     Αυτοεκτίμηση σημαίνει να αγαπάω, να σέβομαι να απολαμβάνω την έμφυτη και επίκτητη αξία μου. Αυτό είναι το είδος της υπερηφάνειας που πηγάζει από την υγιή προφύλαξη του εαυτού μας, βασισμένη σε πραγματική γνώση των δυνατοτήτων και αδυναμιών μου.

     Φτάνοντας στο σημείο να εκτιμώ περισσότερο την αξία μου, η εμπιστοσύνη μου αυξάνεται όπως επίσης και η αίσθηση ότι είμαι ικανός να ζω υπεύθυνα και αποδοτικά. Αυτή η ανάπτυξη του ατόμου συνεισφέρει στη συναισθηματική και πνευματική ωρίμανση, κάτι που ενσωματώνεται στο πώς αισθάνομαι για τον εαυτό μου και πώς αντιλαμβάνομαι τις σχέσεις μου με τους άλλους.

     Η αυτοεκτίμηση είναι μία από τις βασικές πηγές χαράς της ζωής που μας επιτρέπει να αποδεχτούμε τον εαυτό μας, να τον αγαπήσουμε και να μπορέσουμε να αγαπήσουμε και τους άλλους ανθρώπους. H αυτοεκτίμηση είναι αυτό που μας δίνει ώθηση να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της ζωής.

- Έχει η μοναξιά πλεονεκτήματα και ποια είναι αυτά;

     Η μοναξιά μπορεί να είναι μια παροδική ηθελημένη απόσυρση, μια κατάσταση χαλάρωσης που προσφέρει το κίνητρο να απολαύσει κάποιος τη ζωή επικεντρώνοντας τη σκέψη του σε όσα του χαρίζουν ευτυχία. Επίσης, είναι ένας τρόπος προσωρινής διαφυγής από όλα τα προβλήματα και το άγχος της καθημερινότητας και σύνδεσης με τον πραγματικό εαυτό του χωρίς να παρεμβάλλονται οι τρέχουσες συνθήκες και τα αποτελέσματα που μπορεί αυτές να έχουν στη ζωή. Είναι σημαντικό να απολαμβάνουμε τέτοιες στιγμές – τόσο για μας όσο και γι’ αυτούς που μας περιβάλλουν. Τα οφέλη της μοναξιάς είναι δύσκολο να περιγραφούν με λέξεις (όπως συμβαίνει και με την ευτυχία). Αλλά το να βιώνουμε αυτή την κατάσταση για λίγο χρόνο στην καθημερινότητά μας μπορεί να μας βοηθήσει να αυξήσουμε την ενεργητικότητα και την αυτοπεποίθησή μας και να αποκτήσουμε μια θετικότερη στάση στη ζωή. Η μοναξιά μπορεί να είναι μια πηγή ενέργειας. Όταν κοιμόμαστε, ο οργανισμός ανασυγκροτείται και προετοιμάζεται για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της επόμενης ημέρας. Κατά αναλογία, λίγες στιγμές μοναξιάς είναι δυνατό να ηρεμήσουν το μυαλό μας και να βελτιώσουν τον τρόπο που σκεπτόμαστε τα πράγματα. Η μοναξιά μπορεί ακόμα να αποτελέσει στοιχείο της δημιουργίας. Διάφοροι μεγάλοι ερευνητές, καλλιτέχνες αλλά και επιχειρηματίες θα συνηγορούσαν σε αυτό. Σε μοναχικές στιγμές ο νους συλλαμβάνει καινοτόμες ιδέες, φθάνει σε εμπνεύσεις και συνθέτει στοιχεία της πραγματικότητας με τρόπους που μπορούν να ανοίξουν νέες δυνατότητες σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

     Εξάλλου όπως είπε και ο Τζον Στάιμπεκ «όλα τα σπουδαία και πολύτιμα πράγματα είναι μοναχικά».

Συνέντευξη: Δήμητρα Καραγιάννη

Πηγή: ΘΑΡΡΟΣ

ΣΗΜ.: Η κ. Μαρίνα Βαμβακά είναι σύζυγος του φίλου Βασίλη Τσιόκανου από το Λιβαδερό, τυπογράφου-συνεργάτη στην έκδοση της εφημερίδας "Εν Μικροβάλτω..."